Міхаіл Барысавіч

Міхаіл Барысавіч
Нараджэнне	1453 Цвер, Цвярское княства
Смерць	1505 Вялікае Княства Літоўскае
Род	Рурыкавічы
Бацька	Барыс Аляксандравіч[d]
Маці	Анастасія[d]
Жонка	Соф’я Сямёнаўна[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаі́л Бары́савіч (1453 або 1457, Цвер — не пазней за 1505) — апошні суверэнны вялікі князь цвярскі (1461—1485), пазней эмігрант у Вялікім Княстве Літоўскім.

Біяграфія

Партрэт невядомага вялікалітоўскага магната (з нясвіжскага збору князёў Радзівілаў), які раней памылкова атрыбутавалі як выяву вялікага князя Міхаіла Барысавіча. Невядомы мастак, кан. XVI — пач. XVII ст.

Заняў велікакняжацкі сталец малалетнім па смерці бацькі, вялікага князя Барыса Аляксандравіча. Спрабаваў працягваць бацькаву палітыку захавання незалежнасці Цвяры з падтрымкай ВКЛ. Аднак кароль Казімір, нягледзячы на дамовы 1449 і 1484 гадоў, не аказаў дзейнай падтрымкі, што прычынілася да страты Цвер’ю незалежнасці.

У жніўні 1485 года вялікі князь маскоўскі Іван III, перакананы ў бяздзейнасці з боку ВКЛ, распачаў ваенныя дзеянні і аблажыў Цвер. Цвярское баярства здрадзіла вялікаму князю Міхаілу Барысавічу і ў большасці перайшло на бок Масквы. У ноч на 12 верасня 1485 года вялікі князь цвярскі ўцёк з абложанага горада ў ВКЛ. Такім чынам, апошняя традыцыйна саюзная ВКЛ дзяржава ва Усходняй Еўропе знікла, што неўзабаве дало магчымасць Маскве перайсці да наступальных дзеянняў непасрэдна супраць ВКЛ (вайна Маскоўскай дзяржавы з ВКЛ 1492—1494 гадоў). У 1486 годзе вялікі князь Міхаіл Барысавіч з невялікім дапаможным вялікалітоўскім атрадам беспаспяхова спрабаваў вярнуць сабе сталец.

Апошнія 20 гадоў жыцця вялікі князь Міхаіл Барысавіч быў у ВКЛ, кампенсацыяй за страчаныя ўладанні атрымаў ад караля Казіміра значныя грашовыя сумы, а таксама маёнтак Пячыхвосты на Валыні і вялікую латыфундыю на поўдні Слонімскага павета (Ласасіная, Бялавічы, Гошчава і іншыя). Не адыгрываў заўважнай палітычнай ролі.

Першы шлюб (1470—1483) узяў з Соф’яй, дачкой кіеўскага князя Сямёна Алелькавіча. Другі шлюб, паводле няпэўных звестак, з дачкой кагосьці з Радзівілаў. Застаўся, аднак, бяздзетным. Пасля смерці вялікага князя Міхаіла Барысавіча яго ўладанні ў ВКЛ перайшлі князю Васілю Глінскаму.

У Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі захоўваецца партрэт Міхаіла Барысавіча, які паходзіць з Нясвіжскай галерэі Радзівілаў. Ёсць думка, што такая атрыбуцыя хутчэй легендарная, бо партрэтаваны нагадвае магнатаў пачатку XVII ст.

Літаратура

• Белы А. Міхаіл Барысавіч // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 316. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Борзаковский В. С. История Тверского княжества. — СПб., 1876.
• Жизневский А. К. Портрет тверского великого князя Михаила Борисовича. — Тверь, 1889.
• Клюг Э. Княжество Тверское (1247—1485) / Пер. с нем. — Тверь, 1994.
• Ярашэвіч А. Выстава «Нясвіжскія зборы Радзівілаў» у Нацыянальным мастацкім музеі // Наша Вера. — 2004. — № 4 (30).