Паланафілія
Паланафілія — павага і сімпатыя да Польшчы, яе культуры, гісторыі, традыцыях і звычаях. Таксама можа праяўляцца ў палітыцы. Супрацьлеглая пазіцыя — паланафобія[1].
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Аднымі з першых патэнцыйных паланафілаў былі выгнаныя яўрэі, якія пасяліліся ў Польшчы пасля Першага крыжовага паходу (1096—1099)[2]. Краіна стала месцам, дзе яны маглі схавацца ад пераследу і антысемітызму[3]. Дзякуючы талерантнай палітыцы, яўрэі-ашкеназі ахвотна перанялі некаторыя аспекты польскай кухні, мовы і нацыянальнага адзення, што можна ўбачыць у артадаксальных яўрэйскіх суполках па ўсім свеце[4][5].
Да палітычнага паланафільства адносяцца дзеянні Ілжэдзмітрыя I і палітыка сямібаяршчыны падчас смуты ў Расіі[6].
Развіццё прапольскіх настрояў у ЗША было звязаны з удзелам ураджэнцаў Рэчы Паспалітай (напрыклад, Казіміра Пуласкі і Тадэвуша Касцюшкі) у вайне за незалежнасць ад Вялікабрытаніі[7][8]. На Гаіці з’ява распаўсюдзілася пасля таго, як польскія салдаты, пасланыя Напалеонам для падаўлення Гаіцянскай рэвалюцыі, перайшлі на бок паўстанцаў. Дзякуючы гэтаму ўчынку, паводле Канстытуцыя 1805 года, яны атрымалі гаіцянскае грамадзянства[9]. Першы кіраўнік дзяржавы Жан-Жак Дэсалін нават назваў палякаў белымі неграмі Еўропы[10][11].
На працягу XIX стагоддзя паланафільскія настроі праяўляліся ў Германіі[12], Францыі[13] і іншых краінах. Адным з наймацнейшых цэнтраў паланафільства была Ірландыя, паколькі ўдзельнікі ірландскага незалежніцкага руху бачылі падабенства ў лёсе абедзвюх краін[14].
Буйны ўсплёск паланафільства адбыўся ў сувязі ў першай палове XX стагоддзя і быў звязаны з падзеямі польска-савецкай і Другой сусветнай войн.
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ Ilya Prizel (13 August 1998). National Identity and Foreign Policy: Nationalism and Leadership in Poland, Russia and Ukraine. Cambridge University Press. p. 171. ISBN 978-0-521-57697-0.
- ↑ Poland Virtual Jewish History Tour. www.jewishvirtuallibrary.org. Праверана 22 May 2019.
- ↑ David ben Samuel Ha-Levi, "Divre ̄ David Ture ̄ Zahav" (1689) in Hebrew. Published in: Bi-defus Y. Goldman, Warsaw: 1882. Quoted by the YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe.
- ↑ Treats. Shtreimels and Spodiks. Праверана 22 May 2019.
- ↑ Jewish Historical Institute. www.jhi.pl. Праверана 22 May 2019.
- ↑ Robert O. Crummey, The Formation of Muscovy 1304–1613 (New York and London: Longman, 1987), pp. 224–5.
- ↑ Kajencki, AnnMarie Francis (15 August 2004). Count Casimir Pulaski: From Poland to America, a Hero's Fight for Liberty. The Rosen Publishing Group, Inc. ISBN 9781404226463. Праверана 22 May 2019 – via Google Books.
- ↑ Fanelli, Doris Devine; Diethorn, Karie (22 May 2019). History of the Portrait Collection, Independence National Historical Park. American Philosophical Society. ISBN 9780871692429. Праверана 22 May 2019 – via Google Books.
- ↑ The 1805 Constitution of Haiti. Webster University. Архівавана з першакрыніцы 28 December 2005. Праверана 23 April 2023.
- ↑ Girard, Philippe R. (2011). The Slaves Who Defeated Napoleon: Toussaint Louverture and the Haitian War of Independence, 1801–1804. Tuscaloosa: The University of Alabama Press. p. 266. ISBN 978-0-8173-1732-4.
- ↑ Meade, Teresa A. (2022). A History of Modern Latin America: 1800 to the Present. Wiley-Blackwell. p. 71.
- ↑ Healy, Róisón (2014). "From Commonwealth to Colony? Poland under Prussia". In Healy, Róisín; Dal Lago, Enrico (рэд-ры). The Shadow of Colonialism on Europe's Modern Past. Springer. p. 116. ISBN 9781137450746.
- ↑ Cassels, Alan (1 November 2002). Ideology and International Relations in the Modern World. Routledge. ISBN 9781134813308. Праверана 22 May 2019 – via Google Books.
- ↑ Whelehan, Niall (3 October 2014). Transnational Perspectives on Modern Irish History. Routledge. ISBN 9781317963226. Праверана 22 May 2019 – via Google Books.