Перапончатакрылыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Перапончатакрылыя

Аса Polistes chinensis
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Hymenoptera Linnaeus, 1758


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  152741
NCBI  7399
EOL  648
FW  70707

Перапончатакрылыя (Hymenoptera) — атрад насякомых.

Класіфікацыя[правіць | правіць зыходнік]

Падзяляюцца на 2 падатрады: сядзячабрухія і сцяблістабрухія. Сцяблістабрухіх падзяляюць на паразітычных і джалячых. Адрозніваецца больш за 300 тыс. відаў.

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Даўжыня 0,2—60 мм. На галаве пара фасетачных вачэй і тры простыя вочкі. Вусікі простыя, перыстыя, булава- або грэбенепадобныя. Пярэдняспінка злучана нерухома з сярэднегрудзямі, а пярэднягрудзі — рухома з пярэдняспінкай. Маюць дзве пары празрыстых перапончатых крылаў (адсюль назва), зрэдку другасна бяскрылыя (мурашкі, немкі). Ротавыя органы грызучыя ці грызуча-лізальныя або сысучыя. У самак на канцы брушка яйцаклад або джала. Ногі хадзільныя, бегальныя.

Распаўсюджанне[правіць | правіць зыходнік]

Вядомы з трыясу (каля 220 млн. г. назад). Пашыраны ўсюды, пераважна ў тропіках і субтропіках. На Беларусі каля 3 тысяч відаў, найбольш пашыраны арэхатворкі (Cynipoidea), восы, мурашкі (Formicidae), наезнікі (Parasitica), немкі (Mutillidae), пільшчыкі сапраўдныя (Tenthredinidae), пчолы, рагахвосты (Siricidae), трыхаграмы (Trichogramma), хальцыды (Chalcidoidea), іхнеўманіды (Ichneumonidae) і інш.

Асаблівасці біялогіі[правіць | правіць зыходнік]

Перапончатакрылыя вызначаюцца складанымі паводзінамі (адзіночныя і грамадскія насякомыя), у многіх развіты інстынкт будовы гнязда і клопату пра патомства.

Дарослыя насякомыя пераважна расліннаедныя, некаторыя — драпежнікі, паразіты. Лічынкі кормяцца рознымі часткамі раслін. Самцы развіваюцца з неаплодненых (гаплоідных) яец, самкі — з дыплоідных (з двайным наборам храмасом), звычайна аплодненых, толькі ў некаторых відаў — з неаплодненых яец (гл. партэнагенез). Развіццё з поўным ператварэннем. Лічынкі бязногія або вусенепадобныя.

Значэнне для чалавека[правіць | правіць зыходнік]

Многія перапончатакрылыя — апыляльнікі раслін. Наезнікаў выкарыстоўваюць у біялагічнай барацьбе са шкоднікамі сельскагаспадарчых раслін. Меданосныя пчолы даюць мёд, воск, пропаліс. Ёсць шкоднікі сельгаскультур і лясных парод.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]