Пётр Іванавіч Барысаў
Пётр Іванавіч Барысаў | |
---|---|
руск.: Пётр Иванович Борисов | |
![]() | |
Дата нараджэння | 1800[1][2][…] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 30 верасня (12 кастрычніка) 1854 |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Прыналежнасць |
![]() |
Званне | падпаручнік |
![]() | |
![]() |
Пётр Іванавіч Барысаў 2-і (1800 — 30 верасня (12 кастрычніка) 1854[3]) — падпаручнік 8-й артылерыйскай брыгады, дзекабрыст. Мастак.
Сям'я
[правіць | правіць зыходнік]Нарадзіўся ў дваранскай сям'і. Бацька — адстаўны маёр Чарнаморскага флоту Іван Андрэевіч Барысаў, маці — Праскоўя Емяльянаўна Дзмітрыева. Старэйшы брат Андрэй Іванавіч Барысаў.
Атрымаў хатнюю адукацыю пад кіраўніцтвам бацькі: вывучаў гісторыю, геаграфію, філасофію, прыродазнаўчыя навукі. Матэматыцы і артылерыі навучаўся ў дзекабрыста А. К. Берсцеля .
Ваенная служба
[правіць | правіць зыходнік]Разам з братам паступіў на службу юнкерам у 26-ю артылерыйскую брыгаду 10 чэрвеня 1816 года. З 18 чэрвеня 1820 года ў званні прапаршчыка. 6 ліпеня 1820 пераведзены ў 8-ю артылерыйскую брыгаду. З 10 чэрвеня 1825 года ў званні падпаручніка.
Дзекабрыст
[правіць | правіць зыходнік]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/P.I._Borisov_by_Mazer.jpg/250px-P.I._Borisov_by_Mazer.jpg)
Разам з братам А. І. Барысавым і Ю. К. Люблінскім заснавальнік «Таварыства першай згоды» (1818), якое хутка было ператворана ў таемнае палітычнае «Таварыства сяброў прыроды», а ў 1823 ў Таварыства з’яднаных славян, старшынём якога з 1825 года быў Пётр Барысаў[3]. У 1825 таварыства аб'ядналася з Паўднёвым таварыствам дзекабрыстаў . Браты Барысавы ўваходзілі ў групу, якой было даручана забойства цара Аляксандра I[3].
Прапанавалася падняць паўстанне ў Палтаўскім палку, які быў раскватараваны ў Бабруйску, зрабіць Бабруйск цэнтрам паўстання, падняць 2-ю армію, 4-ы і 5-ы карпусы і ісці на Маскву[3].
Арыштаваны ў 8-й артылерыйскай брыгадзе па загадзе ад 9 студзеня 1826 года. 21 студзеня 1826 дастаўлены з Жытоміра ў Санкт-Пецярбург на галоўную гаўптвахту, у той жа дзень пераведзены ў Петрапаўлаўскую крэпасць.
Закаваны ў ручныя кайданы 15 лютага 1826 года, раскаваным — 30 красавіка 1826 года.
Катарга
[правіць | правіць зыходнік]Асуджаны па I разраду 10 ліпеня 1826 года. Прысуджаны да вечных катаржных прац. 23 ліпеня 1826 разам з братам адпраўленыя закаванымі ў Сібір. 22 жніўня 1826 года тэрмін катаргі скарочаны да 20 гадоў.
Прыбылі ў Іркуцк 29 жніўня 1826 года, адтуль адпраўленыя ў Аляксандраўскі броварны завод. 6 кастрычніка 1826 года вярнуліся ў Іркуцк. 8 кастрычніка братоў адправілі ў Благадацкі руднік. З Благадацкага рудніка пераведзеныя ў Чыцінскі астрог. Прыбылі ў Чыту 29 верасня 1827 года. Пераведзены ў Пятроўскі завод у верасні 1830 года. 8 лістапада 1832 года тэрмін катаргі скарочаны да 15 гадоў. 14 снежня 1835 года тэрмін катаргі скарочаны да 13 гадоў.
У Пятроўскім Заводзе разам браты вялі рэгулярныя метэаралагічныя назіранні, якія пасля дазволілі вызначыць сярэднія штомесячныя тэмпературы для Сібіры.
Ссылка
[правіць | правіць зыходнік]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2._%D0%A1%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D1%80%D1%8C.jpg/250px-%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2._%D0%A1%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D1%80%D1%8C.jpg)
Па заканчэнні тэрміну катаргі па ўказе ад 10 ліпеня 1839 года братоў адправілі ў ссылку ў сяло Падлапаткі Верхнеўдзінскай акругі Іркуцкай губерні (у цяперашні час сяло Падлапаткі, Мухарбішынскі раён Бураціі).
Па ўказе ад 21 сакавіка 1841 года братоў перавялі ў вёску Малая Развадная. 30 верасня 1854 года раптоўна памёр.
Пахаваны ў вёсцы Вялікая Развадная, магіла не захавалася, таму што пры будаўніцтве Іркуцкай ГЭС могілкі, дзе пахаваныя браты Барысавы, апынуліся пад вадой.
Навуковец-прыродазнавец
[правіць | правіць зыходнік]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8_%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9_%D0%9F._%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0.jpg/200px-%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8_%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9_%D0%9F._%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/%D0%9F._%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2._%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%B5%D1%82_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D1%86%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B23.jpg/250px-%D0%9F._%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2._%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%B5%D1%82_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D1%86%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B23.jpg)
![Тытульны ліст батанічнага альбому «Букет Усходняй Сібіры»](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/%D0%A2%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82_%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%B5%D1%82_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%B8%D0%B1%D0%B8%D1%80%D0%B8.jpg/200px-%D0%A2%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82_%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%B5%D1%82_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%B8%D0%B1%D0%B8%D1%80%D0%B8.jpg)
Аўтар фундаментальнага прац: «Арніталагічная фаўна Усходняй Сібіры», шэрагу прац па фларыстыцы: «Букет Усходняй Сібіры» і «Нарысы вытанчанай флоры Забайкальскага краю» і іншых, укладальнік трактата «Аб Мураўёве».
Калекцыянаваў расліны і насякомых. Распрацаваў новую класіфікацыю насякомых, якая ў далейшым была прынятая Парыжскай Акадэміяй Навук. Усталяваў сувязі з Батанічным садам ў Санкт-Пецярбургу і з Маскоўскім таварыствам выпрабавальнікаў прыроды, куды дасылаў свае гербарыі і калекцыі насякомых.
Мастак
[правіць | правіць зыходнік]Мастак-акварэліст. Стварыў каля 600 малюнкаў флоры і фаўны Усходняй Сібіры і Забайкалля. Ілюстраваў акварэлямі свае навуковыя працы. Ілюстраваў кнігу І. Д. Былычава «Падарожжа па Усходняй Сібіры». Памёр з пэндзлем у руках.
Зноскі
- ↑ Petr Ivanovich Borisov // Faceted Application of Subject Terminology Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Petr I. Borisov // CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б в г Борисовы // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 75. — 737 с.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Нечкина М. В. «Общество соединенных славян».— М.; Л., 1927;
- Советская историческая энцикликлопедия — М., 1966. — Т. 2;
- Куйбышева К. С., Сафонова . И. «Акварели декабриста П. И. Борисова». — М., 1986;
- Декабристы: Биографический справочник / Под ред. М. В. Нечкиной. — М., 1988;
- Шикман А. П. «Деятели отечественной истории». — М., 1997;
- «Естественно-научное наследие декабриста П. И. Борисова». — М., 2002. — (Научное наследство; Т. 29).
- Вопросы истории естествознания и техники. — Москва, Наука, 1956
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]![]() |
Пётр Іванавіч Барысаў у Вікікрыніцах |
---|---|
![]() |
Пётр Іванавіч Барысаў на Вікісховішчы |