Рута пахучая

Рута пахучая
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Надпарадак:  Rosanae Парадак:  Сапіндакветныя Сямейства:  Рутавыя Падсямейства:  Rutoideae Род:  Рута Від:  Рута пахучая
Міжнародная навуковая назва
Ruta graveolens L., 1753
Сінонімы
Ruta hortensis Mill.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29002 NCBI   37565 EOL   581906 IPNI   775099-1 TPL   kew-2527408

Рута духмяная, Рута пахучая, Бута пахучая (Ruta graveolens) — травяністая шматгадовая расліна з моцным пахам, расце ў дзікім стане ў паўднёвай Еўропе і Крыму, па камяністых, асветленых сонцам, месцах.

Назва

Рута пахучая, рута, зіма-зелень.

Батанічнае апісанне

Рута духмяная. Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

Плады і насенне

Рута духмяная — травяністая шматгадовая расліна, мае моцны водар, дасягае ў вышыню 50-100 см.

Сцябло прамастаячае, разгалінаванае, дравяністае ў падножжа.

Лісце — чарговыя, падоўжана-яйкападобная, двойчы-тройчыперыстарассечаная, кароткачаранковая, мясістая, блакітнавата-зялёныя.

Кветкі — дробныя, на кароткіх кветаножках, зелянява-жоўтага колеру, пяціпялёсткавыя, з дзесяццю тычачкамі, сабраны ў суквецце мяцёлку. Цвіце ў чэрвені — жніўні.

Формула кветкі: $\ast K_{5}\;C_{5}\;A_{5+5}\;G_{({\underline {4-5}})}$

Плод — шарападобная чатырохгнёздная каробачка. Насенне бурае, дробнае, даўжынёй 1-1,5 мм.

Хімічны састаў

У траве руты ўтрымліваецца эфірнае масла (0,25—1,2 %), вітамін С (156,6 мг%), дубільныя рэчывы, фуранакумарыны, алкалоіды і флавангліказід рутын, бергаптэн, горкія і дубільныя рэчывы.

У пладах выяўлены сляды скіміаміна (0,018 %) і какусагіна.

У каранях утрымліваецца кумарын, фуракумарыны, алкалоіды, эфірнае масла.

Расліна атрутна. Пры перадазаванні выклікае цяжкія атручванні.

Значэнне і ўжыванне

Разводзіцца рута дзеля маладога лісця, якое ідзе як заправа да страў, для пасыпкі бутэрбродаў і ў воцат (смак, які нагадвае не то часнок, не то цыбулю), а таксама ў якасці лекаў, для чаго расліна зразаецца перад самым цвіценнем і затым сушыцца. У Расіі, у сярэдняй яе паласе, рута вымярзае і разводзіцца толькі як аднагадовая расліна. Высейваецца рута рана ўвесну на насенную граду, адкуль перасаджваецца на сталую граду. Размножваюць руту падзелам кустоў увесну ці чаранкамі, разразаючы і акараняючы іх у парніках, каб улетку высадзіць на грады.

Дапаможнік па ароматэрапіі рэкамендуюць скарыстоўваць рутавае масла пры болях галавы і вушэй, вывіхах і рэўматызме.

У медыцыне ўжываецца ў якасці спазмалітыку. Выкарыстоўваецца для лячэння бяссоніцы, галаўнога болю, неўрозаў і інш.

Ужываецца ў выглядзе настойкі пры нервовых засмучэннях, спазмах цягліц страўніка і кішачніка і як глістагонны сродак. Настой з лісця ўжываецца для ваннаў пры скурных захворваннях.

У народнай медыцыне адвар травы п’юць пры захворваннях сэрца, засмучэнні нервовай сістэмы, галавакружэнні, ад паноса, ліхаманкі і маткавых крывацёкаў.

Спасылкі

• Рута душистая: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Рута пахучая Архівавана 2 сакавіка 2009.
• Ruta graveotens L.