Седанскае княства
Суверэннае княства Седан і Ракур (Sedan et Raucourt) — карлікавая дзяржава французскіх гугенотаў на франка-іспанскай (цяпер франка-бельгійскай) мяжы, у Ардэнах, утвораная ў самым пачатку Рэлігійных войнаў вакол Седанскай крэпасці, якая лічылася самай магутнай у сярэднявечнай Еўропе.
Цвярдыня гугенотаў[правіць | правіць зыходнік]
Седан узнік у Сярэднявеччы як феод Музонскага абацтва. З XV стагоддзя Седанам валодала адна з галін Клеўскага дому, прычым паводле пагаднення з абацтвам сеньярыя лічылася незалежнай. У сярэдзіне XVI стагоддзя ў Седане панаваў Генрых Роберт дэ Ла Марк (1540-74) — унук маршала Фларанжа і Дыяны дэ Пуацье.
Пры вестцы пра расправу, учыненай герцагам дэ Гізам над пратэстантамі ў Васі непадалёк ад Седана (1562), гэты малады гугенот абвясціў сябе суверэнным князем Седанскім. Яго жонка, Франсуаза дэ Бурбон-Манпансье, была кузінай Генрыха Наварскага. Менавіта ў Седан меркавалі пераправіць Генрыха з Парыжа ўдзельнікі змовы Ла Молячы і Каканаса.
Пасля смерці Генрыха Роберта і яго халастога сына (1588) Седан перайшоў да яго сястры Шарлоты дэ Ла Марк (1574-94) і яе мужа, Генрыху дэ Цюрэну. Хоць шлюб быў бяздзетным і на ўладанне Седанам прэтэндавалі іншыя сваякі Ламаркаў (граф дэ Малеўр’е, герцаг дэ Манпансье), пасля смерці жонкі Цюрэн з дазволу караля ўтрымаў княства за сабой і сваімі нашчадкамі з роду Латур д'Авернь.
Гняздо здрады[правіць | правіць зыходнік]
Седанскія кіраўнікі не адрозніваліся вернасцю французскай кароне. Генрых Вялікі накіраваў супраць іх узброены атрад, калі, быўшы абвінавачаны ў крамольных сувязях з герцагам дэ Біронам і маркізай дэ Дакладней, Цюрэн бег з Францыі ў свае ардэнскія ўладанні. Менавіта там нарадзіўся яго вялікі сын. Латуры ахвотна падтрымалі паўстанні супраць каралеўскай улады, паднятыя прынцам Кандэ (1613), Гастонам Арлеанскім (1630) і графам Суасонскім (1641).
Пастаянныя здрады гэтага пратэстанцкага сямейства рабілі іх вельмі падазронымі для французскага ўрада на чале з кардыналам Рышэльё, які ставіў мэтай далучыць Седан да Францыі. Тым не менш у бітве пры Ла-Марфе (1641) французскія войскі пацярпець паражэнне ад седанцаў. Паводле мірнага дагавора французская армія зняла аблогу з Седана.
У наступным годзе імя князя Седанскага зноў усплыло ў сувязі са змовай Сен-Мара. Каб захаваць сваю галаву, Фрэдэрык-Марыс дэ Ла Тур заключыў з французскім урадам кантракт, паводле якога адмаўляўся ад правоў на Седан і Ракур у абмен на некалькі французскіх тытулаў — герцага Шато-Цьеры і Альбрэ, графа Эўро і Арманьяка і г.д. Акрамя таго, кароль абавязваўся садзейнічаць яму ў адваяванні ў іспанцаў Буёна. На гэтым гісторыя седанскага княжання падышла да канца.