Скорасць хімічнай рэакцыі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Ско́расць рэа́кцыі ў хіміі — колькасная характарыстыка інтэнсіўнасці хімічнай рэакцыі; асноўнае паняцце хімічнай кінетыкі.

Вызначаецца змяненнем колькасці часціц (малекул, іонаў) кожнага рэчыва, што прымае ўдзел у хімічнай рэакцыі, за адзінку часу ў адзінцы аб'ёму (канцэнтрацыі рэчыва для гамагенных рэакцый) ці на адзінку плошчы паверхні падзелу фаз (для гетэрагенных і тапахімічных рэакцый).

У выпадку гамагенных рэакцый скорасць шукаецца паводле фурмулы , дзе C1 ды C2 гэта малярная канцэнтрацыя пэўнага рэчыва (рэагента ці прадукта рэакцыі) у момант часу t1 ды t2 адпаведна. NB — вызначэнне v з дапамогай зыходнага рэчыва (яго канцэнтрацыя ўбывае падчас рэакцыі) патрабуе дамножыць выніковы лік на −1. (Скорасць хімічнай рэакцыі — заўжды станоўчая велічыня).

На скорасць рэакцыі ўплываюць:

  • канцэнтрацыя (толькі гамагенныя рэакцыі)
  • прырода рэагентаў
  • каталізатар (паскаральнік) або інгібітар (адмоўны каталізатар)
  • тэмпература (правіла Вант-Гофа)
  • ціск
  • плошча паверхі, якой судатыкаюцца рэчывы (толькі гетэрагенныя рэакцыі)

Некаторыя рэакцыі цягнуцца з дапамогай энергіі святла (фотасінтэз), электрамагнітнай энергіі.

Разгляд асобных фактараў[правіць | правіць зыходнік]

Канцэнтрацыя[правіць | правіць зыходнік]

У 1865 годзе Мікалай Бекетаў ды ў 1867 годзе Гульдберг і Ваагэ сфармулявалі закон дзейных мас: скорасць хімічнай рэакцыі ў кожны момант часу прапарцыянальная канцэнтрацыям рэагентаў, што ўзведзены ў ступені, роўныя іх стэхіяметрычным каэфіцыентам.

Для элементарных рэакцый  (серб.) (такіх, што праходзяць у адзін этап) паказчык ступені пры значэнні канцэнтрацыі кожнага рэчыва часта роўны ягонаму стэхіяметрычнаму каэфіцыенту  (руск.), для складаных (шматступеневых, палімерных) рэакцый гэтае правіла не дзейнічае.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]