Страхавы тарыф

Страхавы тарыф — плата страхавой прэміі з адзінкі страхавой сумы з улікам аб’ёму страхавання і характару страхавой рызыкі. Вызначаецца, як правіла, у адсотках у адносінах да страхавой сумы. Тарыфная сістэма пабудавана так, што ёсць дыяпазон ставак страхавога тарыфу, ёсць сістэма зніжак, сістэма каэфіцыентаў. Тарыф разлічваецца з дапамогай актуарных разлікаў^[1] .

Страхавыя тарыфы па абавязковых відах страхавання вызначаюцца ў адпаведных заканадаўчых актах (напрыклад, ва Указе Прэзідэнта «Аб устанаўленні памераў страхавых тарыфаў, страхавых унёскаў, лімітаў адказнасці па асобных відах абавязковага страхавання»^[2]), а па добраахвотных відах страхавання — вызначаюцца страхоўшчыкам самастойна.

Страхавы тарыф можа ўсталёўвацца:

1. з адзінкі страхавой сумы;

2. у адсотках да страхавой сумы.

Прынцыпы разліку тарыфаў (тарыфнай палітыкі) наступныя:

1. Забеспячэнне самаакупнасці і рэнтабельнасці страхавых аперацый. Гэта агульны прынцып коштаўтварэння на рынку, і страхаванне, як від камерцыйнай дзейнасці, у дадзеным выпадку не выключэнне. Таму страхавыя тарыфы павінны будавацца такім чынам, каб паступленне страхавых плацяжоў магло пакрыць бягучыя і будучыя выдаткі страхоўшчыка (г.зн. забяспечвала б фармаванне страхавых рэзерваў), а таксама забяспечвала некаторае падвышэнне прыбыткаў над выдаткамі (прыбытак страхоўшчыка).

2. Эквівалентнасць страхавых адносін бакоў. Гэта азначае, што тарыф павінен максімальна адпавядаць верагоднасці шкоды. Тым самым забяспечваецца зваротнасць сродкаў страхавога фонду за тарыфны перыяд той сукупнасці страхавальнікаў, для якіх будаваліся страхавыя тарыфы. Прынцып эквівалентнасці адпавядае пераразмеркавальнай сутнасці страхавання.

3. Даступнасць страхавых тарыфаў для шырокага круга страхавальнікаў. Надзвычай высокія тарыфныя стаўкі становяцца тормазам на шляху развіцця страхавання. Страхавыя ўнёскі павінны складаць такую частку прыбытку страхавальніка, якая не з’яўляецца для яго цяжкай, інакш страхаванне можа стаць невыгодным. Даступнасць тарыфных ставак залежыць ад колькасці страхавальнікаў і колькасці застрахаваных аб’ектаў: чым больш колькасць страхавальнікаў і колькасць застрахаваных аб’ектаў, тым звычайна ніжэй — да вызначаных межаў — страхавы тарыф.

4. Стабільнасць памераў страхавых тарыфаў на працягу працяглага часу. Калі тарыфныя стаўкі застаюцца нязменнымі на працягу шматлікіх гадоў, у страхавальнікаў умацоўваецца ўпэўненасць у надзейнасці страхоўшчыка. Аднак на практыцы ў сучасных умовах вытрымаць выкананне дадзенага прынцыпу надзвычай складана, таму гэты прынцып варта разглядаць як ідэал, да якога павінна імкнуцца страхавая кампанія.

5. Пашырэнне аб’ёму страхавой адказнасці, калі гэта дазваляюць дзейсныя тарыфныя стаўкі. Выкананне дадзенага прынцыпу з’яўляецца прыярытэтным у дзейнасці страхоўшчыка, паколькі чым шырэй аб’ём страхавой адказнасці, тым больш страхаванне адпавядае запатрабаванням страхавальніка. Пашырэнне аб’ёму (павелічэнне колькасці страхаваных рызык) магчыма толькі пры ўмове зніжэння стратнасці і пры нязменных тарыфах.

Пры разліку стаўкі страхавога тарыфу (ці так званай брута-стаўкі) па асобных відах страхавання робіцца разлік двух яе складнікаў: нета-стаўкі і нагрузкі да нета-стаўкі

Паколькі страхавы тарыф з’яўляецца асераднёнай велічынёй, на практыцы могуць быць значныя адхіленні ад сярэдніх значэнняў; для кампенсавання такіх адхіленняў у структуры тарыфу прадугледжваецца гарантыйная надбаўка (стабілізацыйная надбаўка). Маюцца асаблівасці ў пабудове страхавых тарыфаў па страхаванні жыцця і па рызыковых відах страхавання. Па страхаванні жыцця нета-стаўка вызначаецца на аснове табліцы смяротнасці; па рызыковых відах — на аснове тэорыі верагоднасці. Табліца смяротнасці паказвае, як пакаленне людзей, якія нарадзіліся, скарачаецца з павелічэннем узросту. З дапамогай табліцы смяротнасці ўсталёўваецца верагодны лік выплат па выпадках смерці застрахаванай асобы ці дажыццю да канца тэрміну страхавання. У медыцынскім страхаванні страхавы тарыф усталёўваецца на аснове даных па ўзроўні захворвання насельніцтва і сярэдняга кошту лячэння пэўных захворванняў.