Удзельнік:Andrei Schutt/Чарнавік

Фарбы студэнцкіх карпарацый

Спалучэнне белага, шэрага і чорнага колераў — фарбы ўніверсітэцкай карпарацыі „Convent Ludenia“, заснаванай ў 2016 годзе ў Мінску ў Лятучым універсітэце..

Фарбы, барвы (ням.: die Farben, die Couleur (ад фр.: la couleur — колеры), польск.: barwy), найважнейшы сімвал фарбаносных і фарбамаючых студэнцкіх і вучнёўскіх аб'яднянняў (карпарацый), які ўяўляе сабой спалучэнне пэўных колераў, кожнаму з якіх надаецца сваё сімвалічнае значэнне.

«Упершыню пры поўным парадзе» („Zum ersten Mal in Wichs“; студэнт у святочным строі), малюнак Георга Мюльберга (1900).

Выкарыстанне

У фарбаносных карпарацыях фарбы выяўляюцца на прадметах убрання, ювелірных вырабах, аксэсуарах і пабытовых рэчах. Тэрмін «фарбы» ўжываецца як да ўласна спалучэння колераў, так і да прадметаў, якія гэтае спалучэнне ўтрымоўваюць. Асноўнымі такімі прадметамі, якія ёсць знакамі прыналежнасці да пэўнай супольнасці, з'яўляюцца: насімая на грудзях стужка, называемая бандай (ням.: Band, польск.: banda), і спецыфічны галаўны ўбор, называемы дэкелем (ням.: Deckel, Mütze, польск.: dekiel). Акрамя таго, шмат у якіх карпарацыях носяць на поясе дэвізку (ням.: Zipfelbund, Zipfel, Zipf; польск.: dewizka), якая ўяўляе сабой устаўленыя ў металічную (залатую ці срэбную) аправу невялікія кавалкі банды.

У фарбамаючых карпарацыях фарбы ў выглядзе паўсядзённай вопраткі не носяць. Фарбы могуць прысутнічаць толькі на святочным строі (свайго роду ўніформе для асаблівых, урачыстых выпадкаў), называемым віксам (ням.: Wichs), а таксама на ўфарбаваных прадметах убрання (на бандзе і дэкелі, часам на на дэвізцы). У некаторых карпарацыях Паўднёвай Германіі і Аўстрыі носяць толькі банду, але не носяць дэкель. У т. зв. «чорных брацтвах» фарбы не носяць наогул.

Выкарыстанне фарбаў яшчэ з папярэдніх часоў ёсць дэманстрацыяй лаяльнасці і прыналежнасці да пэўнай групы, сваёй ідэнтыфікацыі з ёй, але, адначасова, і праявай суперніцтва і аддаленасці ад іншых груп і асобаў. Адпаведна, на розных этапах гісторыі ўзаемаадносіны паміж носьбітамі розных фарбаў, а таксама паміж фарбаносцамі і тымі, хто фарбы не носіць, былі заўжды эмацыйна зараджанымі, і гэта дасюль мае праявы ў розных сацыяльных і палітычных сферах. Аўтарытарныя палітычныя рэжымы, незалежна ад іх ідэалагічнай арыентацыі, нашэнне фарбаў забаранялі. Таксама ўнутры самога студэнцтва рэгулярна ўзнікаюць рухі супраць выкарыстання фарбаў.

Выкарыстанне фарбаў спрыяла з'яўленню ў XIX стагоддзі некаторых нацыянальных сцягоў, напрыклад, такіх, як чорна-чырвона-залаты сцяг Германіі і сцяг Эстоніі.

• 
  Спалучэнне чорнага, чырвонага і залатога колераў — фарбы руху буршаў, які распачаўся ў Ене ў 1815 годзе.
• 
  Спалучэнне амарантавага, блакітнага і белага колераў — фарбы акадэмічнай карпарацыі „Konwent Polonia“, якая дзейнічала: у 1828—1918 гадах — у Дэрпце, у 1918—1939 гадах — у Вільні, пасля 1940 года — у Лондане; з 1998 года месціцца ў Гданьску.
• 
  Спалучэнне сіняга, чорнага і белага колераў — фарбы Таварыства эстонскіх студэнтаў, заснаванага ў 1870 годзе пры Дэрпцкім універсітэце.
• 
  Спалучэнне зялёнага, белага і залатога колераў — фарбы польскай акадэмічнай карпарацыі „Polesia“, якая была заснавана ў 1925 годзе ў Брэсце, у 1926—1929 гадах дзейнічала ў Варшаве, у 1929—1939 гадах — у Вільні пры Універсітэце Стэфана Баторыя.
• 
  Спалучэнне чорнага, залатога і чырвонага колераў — фарбы беларускай акадэмічнай карпарацыі „Scorinia“, якая ў 1931—1934 гадах дзейнічала ў Вільні пры Універсітэце Стэфана Баторыя.

Фарбы сёння

Афармленне

Фарбы студэнцкіх карпарацый часцей за ўсё складаюцца з трох колераў, якія размяшчаюцца ў строга вызначаным парадку. Існуюць таксама карпарацыі (як правіла, вельмі старыя), дзе ў фарбах выкарыстоўваецца спалучэнне з двух колераў. Бывае, што фарбы складаюцца нават з чатырох ці пяці колераў, але вельмі рэдка. Такія спалучэнні колераў утварыліся шляхам злучэння фарбаў розных карпарацый у выніку іх аб'яднання ў адну карпарацыю.

Колеры ў фарбах заўсёды выяўляюцца ў папярэчным кірунку і не маюць узорыстага або двухмернага афармлення ў любой форме, як тое бывае ў геральдыцы ў выпадку колераў палёў або ў вексілалогіі што да сцягаў. Звычайна ўсе каляровыя палосы маюць аднолькавую шырыню, але бываюць і рэдкія выключэнні з гэтага правіла — напрыклад, у выпадку фарбаў аб'яднаўшыхся карпарацый, калі дзве ці тры роўнавялікія паласы з асноўнымі колерамі могуць знаходзіцца ў атачэнні двух больш вузкіх палос іншага колеру, згодна ўзору: колер-1, колер-2 і колер-3 на фоне колера-4.

Як у выпадку нацыянальных сцягаў, колеры ў фарбах студэнцкіх карпарацый размяшчаюцца ў вызначаным парадку і не могуць спалучацца адвольным чынам. Звычайна колеры чытаюцца зверху ўніз, але таксама існуюць і выключэнні. Напрыклад, у нямецкіх універсітэцкіх гарадоў Гале, Ена і Лейпцыг фарбы ўсіх карпарацый чытаюцца знізу ўверх. Такім самым выключным чынам чытаюцца і фарбы нямецкіх студэнцкіх карпусоў, дзейнічаючых, да прыкладу, у Гейдэльбергу і Фрайбургу.

У асноўным, у фарбах выкарыстоўваюцца геральдычныя колеры, найбольш распаўсюджанымі з якіх з'яўляюцца колеры: чорны, сіні, чырвоны і зялёны, а таксама белы і жоўты, як і ўласна залаты і срэбраны колеры. Больш рэдка выкарыстоўваюцца фіялетавы, ружовы і аранжавы колеры, і вельмі рэдка — шэры і карычневы колеры.

У адрозненні ад класічнай геральдыкі, у фарбах студэнцкіх карпарацый белы і срэбраны, а таксама жоўты і залаты колеры лічацца рознымі колерамі. Пры гэтым з'яўляецца заўважным, што залаты колер выкарыстоўваецца больш часта, а срэбраны зрэдку. Як і ў класічнай геральдыцы, у фарбах не прынята спалучаць золата з срэбрам. Яшчэ адзін адыход ад правіл класічнай геральдыкі тычыцца адценняў сіняга, чырвонага і зялёнага колераў: так, напрыклад, цёмна-сіні колер — гэта не тое самае, што сіні колер, а ярка-чырвоны — не тое самае, што чырвоны. Таксама ў фарбах розныя адценні аднаго і таго ж колеру могуць месціцца адзін побач з аднім, як, напрыклад, у выпадку спалучэння колераў: «цёмна-сіні, светла-блакітны і белы». Усім гэтым акалічнасцям надаецца вялікая ўвага, каб перадаваць колеры фарбаў дакладным чынам, асабліва пры вырабе банд. Дзеля пазначэння адпаведных колераў часта прыдумваюцца метафарычныя назвы: «сіні эфір», «альпійская ружа», «зялёны мох» і г. д. Такія металічныя колеры, як залаты, жоўты, срэбраны і белы, так сама як і чорны, фіялетавы і аранжавы колеры, выкарыстоўваюцца без адценняў.

Змест і значэнне

Фарбы сімвалізуюць пэўную карпарацыю з пэўнай мясцовасці, а таксама, адпаведна, прыналежнасць носьбіта фарбаў да пэўнай карпарацыі. Часта бывае, што аднолькавыя спалучэнні колераў прысутнічаюць у фарбах карпарацый, якія не маюць адна да адной ніякага дачынення. Каб пазбегнуць блытаніны, адныя і тыя ж каляровыя спалучэнні, па магчымасці, стараюцца не выкарыстоўваць у фарбах карпарацый, што дзейнічаюць у адной і той жа мясцовасці. У Германіі парушэнне гэтага правіла адбылося пасля Другой сусветнай вайны, калі карпарацыі з універсітэтаў з усходніх рэгіёнаў краіны перанеслі сваю дзейнасць у заходнія рэгіёны, і там адбылася сустрэча з карпарацыямі, якія часта мелі падобныя фарбы. У гарадах з вялікай колькасцю карпарацый розных тыпаў супадзенне фарбаў ёсць даволі натуральнай з'явай, асабліва ў выпадку супадзення фарбаў студэнцкіх і вучнёўскіх карпарацый.

У Германіі свае фарбы маюць таксама і асацыяцыі карпарацый (ням.: Korporationsverbände). Найбольш вядомымі такімі фарбамі з'яўляюцца бурсацкія фарбы чорна-чырвона-залатога каляровага спалучэння, якія супольна выкарыстоўваюцца некалькімі парасонавымі аб'яднаннямі буршаў і бяруць свой пачатак ад самага першага бурства (ням.: Urburschenschaft), узнікшага ва ўніверсітэцкім горадзе Ена ў 1815 годзе. Студэнцкі рух пад гэтымі фарбамі распаўсюдзіўся з Ены па ўсёй Германіі, але паколькі ён хуткім часам раздрабніўся і ўзнікла некалькі асобных бурстваў, то не ўсе карпарацыі дадзенага тыпу пакінулі сабе азначаныя фарбы. Таксама існуе некалькі варыянтаў чаргавання гэтых колераў — напрыклад, у выглядзе чорна-залаціста-чырвонага каляровага спалучэння ці ў выглядзе спалучэння чорнага і чырвонага колераў на полі золатога колеру і г. д. Шырокае распаўсюджванне, велізарная папулярнасць і палітычная значнасць названых трох колераў паўплывала на тое, што яны сталі колерамі сучаснага нямецкага нацыянальнага сцяга.

Такая асацыяцыя нямецкіх зямляцтваў (ням.: Landsmannschaften) і турнэрстваў (ням.: Turnerschaften), што практыкуюць двубоі, як Кобургскі канвент (ням.: Coburger Convent), выкарыстоўвае ў якасці сваіх фарбаў бела-зялёна-чырвона-белае каляровае спалучэнне. Але гэтыя фарбы не ўжывае ні адна з карпарацый, што ўваходзяць у дадзеную асацыяцыю, таксама яны не носяцца ў выглядзе банды і дэкеля. Тыя ж карпарацыі, што выкарыстоўваюць падобныя фарбы, не маюць ніякага дачынення да Кобургскага канвента.