Перайсці да зместу

Ян Радван

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ян Радван
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння XVI стагоддзе[1] ці XVI стагоддзе
Месца нараджэння
Дата смерці 1592[2] ці не раней за 1591
Грамадзянства
Альма-матар
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, паэт-лацініст
Жанр панегірык
Мова твораў лацінская мова

Ян Радван (?, Вільня — пасля 1591) — паэт-лацініст, адзін з заснавальнікаў жанру эпічна-гераічнай паэзіі ў ВКЛ.

Біяграфічныя звесткі

[правіць | правіць зыходнік]

Пра асабістае і грамадскае жыццё Я. Радвана захавалася мала звестак. Нарадзіўся ён у Вільні, па веравызнанні быў кальвініст, паходзіў, хутчэй за ўсё, з мяшчанскай сям'і. Дакладныя даты нараджэння і смерці яго невядомы. У маладосці быў звязаны з дваром Хадкевічаў. Пачатковую адукацыю атрымаў у Вільні, вучыўся ў заходнееўрапейскіх універсітэтах, дыплом атрымаў у Падуі. Падарожнічаў па Еўропе ў свіце Хадкевічаў, пазней служыў у ваяводы смаленскага Я. Абрамовіча.

Пісаў на лацінскай мове, паслядоўнік Вергілія. Першым вядомым яго творам з'яўляецца чатырохрадковая эпіграма ў выданні «Дзесяцігадовай аповесці…» А. Рымшы (Вільня, 1585). У 1590 Ян Карцан выдаў у Вільні вершаваны твор Я. Радвана «Эпіталама на вяселле Крыштофа Монвіда Дарагастайскага», дзе не толькі апяваўся шлюб К. Дарагастайскага з Соф'яй Хадкевіч, але і давалася разгорнутае апісанне Вялікага Княства Літоўскага ў стылі «Песні пра зубра» М. Гусоўскага. Некалькі вершаў паэта, прысвечаных Мікалаю і Крыштофу Дарагастайскім, Гжэгажу з Жарнаўца, змешчана ў «Абароне пасцілы евангельскай» (Вільня, 1591) Гжэгажа з Жарнаўца.

Найбольш значны твор — лацінамоўная паэма «Radivilus, sive de vita…», больш вядомая як «Радзівіліяда…» (3470 радкоў дактылічнага гекзаметра) у панегірычным зборніку, выдадзеным у 1592 у Вільні у гонар памерлага ў 1584 ваяводы віленскага, гетмана вялікага літоўскага, князя Мікалая Радзівіла. У выданні Яна Карцана акрамя паэмы Я. Радвана змешчаны празаічныя прысвячэнні Яна Абрамовіча, Андрэя Волана, Яна Руцкага, вершы Яна Радвана, Пятра Раізія, Яна Казаковіча.

Зноскі

  1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. Jonas Radvanas // CERL ThesaurusConsortium of European Research Libraries.
  • Sajkowski, A. Od Sierotki do Rybenki: w kregu radziwillowskiego mecenatu / Alojzy Sajkowski. — Poznan: Wydaw. Poznanskie, 1965. — 254 s.
  • Sajkowski, A. Staropolska milosc: z dawnych listow i pamietnikow / Alojzy Sajkowski. — Poznan: Wydaw. Poznanskie, 1981. — 403 s.: il. — ISBN 83-210-0172-6.
  • Кавалёў С. Героіка-эпічная паэзія Беларусі і Літвы канца XVI ст. — Мн.: Універсітэцкае, 1993. — 100,[2] с. — (Са скарбніцы беларускай культуры). — ISBN 5-7855-0587-8.
  • Скеп'ян, А. Радван // БЭ ў 18 т. Т. 13. Мн., 2001.
  • Скеп'ян, А. Радман Ян / Настасся Скеп'ян // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. — С. 51. — ISBN 985-11-0214-8.