Ян Скала

Ян Скала
в.-луж.: Jan Skala
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	17 чэрвеня 1889(1889-06-17)
Месца нараджэння	Небельшуц[d], Германская імперыя
Дата смерці	22 студзеня 1945(1945-01-22) (55 гадоў)
Месца смерці	Дзядзіцы[d], Гміна Дамашавіцы, Намыслоўскі павет, Апольскае ваяводства, Польшча
Пахаванне	Улохы[d]
Грамадзянства	Германія
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	журналіст, пісьменнік, публіцыст
Мова твораў	лужыцкія мовы
Грамадская дзейнасць
Партыя	Лужыцкая народная партыя[d]
Член у	Асацыяцыя нацыянальных меншасцей у Германіі[d] Саюз палякаў у Германіі[d] Маціца серба-лужыцкая
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Помнік у польскім горадзе Намыслаў

Ян Скала (, 17 чэрвеня 1889 года, Небельчыцы, Лужыца, Германія — 22 студзеня 1945 года, вёска Дзедзіце, каля горада Намыслаў, Польшча) — лужыцкі пісьменнік, паэт, публіцыст і грамадскі дзеяч.

Біяграфія

Нарадзіўся 17 чэрвеня 1889 года ў працоўнай сям’і ў сербалужыцкай камуне Небельчыцы. У 1901 годзе паступіў у гімназію ў Будзішыне, але неўзабаве быў вымушаны пакінуць навучанне з-за недахопу грашовых сродкаў. У 1902 годзе скончыў працоўныя курсы і да 1916 года працаваў на розных прадпрыемствах хімічнай прамысловасці. Пісаў невялікія артыкулы для газет сацыял-дэмакратычнай прэсы. У 1910 годзе апублікаваў свае першыя вершы. У 1912 годзе ўступіў у сербалужыцкую культурна-асветніцкую арганізацыю «Маціца сербская». З 1916 года ўдзельнічаў у бітвах Першай сусветнай вайны на Балканах і на Усходнім фронце ў Расіі. У 1920 годзе быў адным з заснавальнікаў Лужыцкай народнай партыі (сёння — Лужыцкі альянс). У 1921 годзе працаваў у рэдакцыі сербалужыцкай газеты «Serbske Nowiny». У 1924 годзе ўступіў у «Саюз палякаў у Германіі». Удзельнічаў у дзейнасці Саюза нацыянальных менmшасцяў Германіі. У 1925 годзе заснаваў друкаваны орган Саюза нацыянальных меншасцяў Германіі штомесячнік «Kulturwehr» і быў яго галоўным рэдактарам да 1936 года. Падтрымліваў сувязі з дэмакратычнай інтэлігенцыяй у Чэхаславакіі і Польшчы.

Пасля прыходу да ўлады нацыстаў падвяргаўся ганенням за сваю мінулую палітычную дзейнасць. У 1936 годзе яму забаранілі займацца журналісцкай дзейнасцю. У 1937 годзе быў арыштаваны з іншымі сербалужыцкімі грамадскімі і культурнымі дзеячамі. Знаходзіўся ў зняволенні ў Дрэздэне на працягу 9 месяцаў. Пасля вызвалення працаваў на розных прадпрыемствах у Берліне і Будзішыне. У 1943 годзе пакінуў Берлін і пасяліўся ў роднай вёсцы сваёй жонкі ў Ніжняй Сілезіі.

22 студзеня 1945 года застрэлены чырвонаармецам, які уварваўся ў яго кватэру.

Сачыненні

• Wo serbskich prašenjach. Přispomnjenja k serbskemu programej, Praha 1922
• Skrě. Zběrka z lubosće khwilow, Budyšin 1923
• Stary Šymko (Стары Шымко), Budyšin 1924
• Die nationalen Minderheiten im Deutschen Reich und ihre rechtliche Situation, Bautzen 1929

Памяць

• У 1965 годзе ў польскім горадзе Намыслаў быў усталяваны помнік Яну Скале.
• Імем Яна Скалы названая вуліца ў Баўтцене.

Літаратура

• Dietrich Šołta: Stawizny serbskeho pismowstwa III. dźěl. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1990
• Jan Cyž: Skala, Jan. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 506ff.
• Jan Skala a Stanislav Vinaver Архівавана 4 сакавіка 2016., Rozhlad, 11/2014
• Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 136—137, 140 141, 144—145, 153, 155. ISBN 5-7576-0063-2

Спасылкі

• Біяграфія на сайце Серболужицкого інстытута(недаступная спасылка) (верхнялуж.)
• Біяграфія(недаступная спасылка) (ням.)