Аблога Полацка гунамі
| Аблога Полацка | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Паход гунаў на Русь | |||
| Дата | каля 447 | ||
| Месца | Полацк (Русь) | ||
| Вынік | Захоп Полацка гунамі, прызначэнне Ірана ўладарыць Русіландам | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
Аблога Полацка гунамі (каля 447) — легендарная бітва, якая, згодна з сагай аб Тыдрэку Бернскім, з’яўляецца рашаючай часткай вайны Русіланда з Гуналандам.
Змест легенды
[правіць | правіць зыходнік]Тыдрэк угаварыў Атылу пачаць татальную вайну супраць Русі. Атыла сабраў не менш за 10 тысяч рыцараў. Затым запатрабаваў, каб прыйшлі да яго ўсе, якім споўнілася 20 гадоў і больш. І калі ён выехаў з гунскай зямлі, у яго было 20 тысяч рыцараў і шмат іншага войска. Ідзе ён з гэтым войскам на Русь і на Польшчу і спальвае крэпасці і замкі ўсюды, дзе ён праходзіць. І прыйшоў конунг Атыла з усім сваім войскам да горада, які завецца Полацкам (Pallteskiu у сазе). Горад гэты так умацаваны, што яны не ведаюць, як яго ўзяць. Была там моцная каменная сцяна, вялікія вежы і шырокія і глыбокія равы, а ў горадзе было вялікае войска для яго абароны, і тыя, хто ахоўваў горад, мала баяліся войска конунга Атылы. Калі стала зразумелым, што Палтэск’ю не ўзяць прыступам, Атыла загадаў паставіць шатры ды падзяліў войска на тры часткі: «пад сваёй харугвай ён ставіць 10 тысяч, а іншых 10 тысяч рыцараў размяшчае ў іншым стане, а над імі начальнікам Тыдрэка Бернскага, а за тым аддзелам хадзіла ўслед багата валацуг, а ў трэцім стане ставіць ён 10 тысяч рыцараў пад кіраўніцтвам маркграфа Радынгейра, і мелася ў яго вялікая група блазнаў».
Усе тры начальнікі ставяць у сваіх станах уласныя шатры насупраць горада, «і шмат дзён змагаюцца яны з гараджанамі, здзяйсняючы шмат вялікіх учынкаў, і кожны бок церпіць ад іншага вялікія страты». Так працягвалася тры месяцы, пакуль конунг Тыдрэк не прапанаваў конунгу Атыле падзяліць сілы — некаму застацца пад Палтэск’ю, а іншым рушыць далей на Русь. Атыле ж здавалася, што «гарадскі мур значна парушаны, бо дзень і ноч дзейнічалі сценабітныя машыны, якія рухала не менш за 300 чалавек, і было іх багата ў кожным аддзеле». І адказваў конунг Атыла конунгу Тыдрэку: «Дарагі дружа, так шмат намаганняў зрабіў я, каб узяць гэты горад, што не жадаю з’ехаць адсюль перш, чым мой сцяг будзе пастаўлены на бастыёнах горада».
У рэшце рэшт Тыдрэк са сваім аддзелам сышоў да Смаланду (Смаленска), а праз тры дні Атыла «робіць такі моцны штурм горада [Палтэск’ю] з ваеннымі машынамі і самастрэламі, што ім удаецца ўзяць горад. І ў гэты дзень гуны ўвайшлі ў горад з усім сваім войскам, перабілі шмат людзей ды ўзялі незлічоную здабычу, амаль увесь горад зраўнялі з зямлёй. У той час былі здзейснены ўчынкі, якія яшчэ можа бачыць кожны, хто прыходзіць у гэты горад».
Аналіз легенды
[правіць | правіць зыходнік]Вядома, апісанні Полацка, ды яшчэ ў Атылавы часы, у V ст., выглядаюць нерэальна, але калі гэтыя падзеі і маглі адбывацца, то толькі ў час пахода Атылы на Візантыю, які адбываўся ў 447 годзе.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Сага пра Тыдрэка Бернскага
- Сагі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 202. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
- Дзярновіч А.І. Палтэск'я — паўночная Троя: вобраз Полацка ў скандынаўскіх крыніцах XI—XIII стст. // Исследования по истории Восточной Европы. — Минск: РИВШ, 2013. — № 6. — С. 76—90. Архівавана з першакрыніцы 29 ліпеня 2018.
- Самонова М.Н. Полоцк в русско-скандинавских связях IX—XIII вв. (по материалам древнескандинавских источников) // Известия Гомельского государственного университета имени Ф. Скорины. — Гомель: ГГУ им. Ф. Скорины, 2015. — № 4 (91). — С. 69—75.(недаступная спасылка)