Беларускі нацыянальны цэнтр (справа)

Справа «Беларускага нацыянальнага цэнтру» — палітычна-крымінальная фальсіфікаваная справа, распачатая ДПУ БССР у 1930 г. супраць беларускіх палітычных дзеячаў.

Паводле следства, БНЦ быў створаны ў верасні 1932 года Максімам Бурсевічам, Паўлам Валошыным, Флягонтам Валынцом Язэпам Гаўрылікам, Ігнатам Дварчаніным, Пятром Мятлой, Сымонам Рак-Міхайлоўскім і некаторымі іншымі беларускімі палітэмігрантамі, якія прыбылі ў БССР з Польшчы ў красавіку 1930 і верасні 1932 гадоў.

У абвінаваўчым акце сцвярджалася, што БНЦ ставіла мэтай ўвосень 1933 або вясной 1934 года справакаваць памежны савецка-польскі канфлікт, пасля чаго ўзняць узброенае паўстанне і стварыць беларускую рэспубліку ў федэрацыі з Польшчай.

У лістападзе 1933 - студзені 1934 гадоў пастановай «тройкі» ДПУ па справе было асуджана 108 чалавек, у тым ліку 40 чалавек - да смяротнага пакарання (з іх 15 прысуд заменены 10 гадамі лагераў).

Ваенны трыбунал Беларускай вайсковай акругі ў 1956 г. скасаваў рашэнне калегіі ДПУ ў адносінах да ўсіх абвінавачаных праз адсутнасць доказаў і складу злачынства.

Літаратура

• История имперских отношений. Беларусы и русские. 1772-1991 гг. Дело «Белорусского Национального Центра» (1933 г.)