Андатра, або Мускусны пацук[1] (Ondatra zibethicus) — млекакормячае падсямейства палёвак атрада грызуноў; адзіны від роду андатраў.
Даўжыня цела да 40 см, хваста да 35 см, маса да 2 кг. Поўсць густая, шаўкавістая, ад светла-карычневай да чорнай. Хвост з бакоў пляскаты, укрыты рагавымі лускавінкамі. У самцоў у перыяд гону залозы выдзяляюць сакрэт з мускусам.
Радзіма гэтага грызуна — Паўночная Амерыка. У Заходнюю Еўропу людзі ўпершыню завезлі андатру ў 1905 годзе дзеля акліматызацыі, таму што футра ў гэтага звярка вельмі трывалае і прыгожае. Акліматызацыя прайшла паспяхова, андатры паступова рассяліліся па ўсёй Еўропе. На тэрыторыю Беларусі першыя звяркі праніклі з Польшчы, але потым іх ужо спецыялына пачалі рассяляць.
Андатра вядзе паўводны спосаб жыцця. Яна добра плавае і нырае.
Корміцца ў асноўным раслінамі. У «меню» андатры ўваходзіць і жывёльная ежа: у першую чаргу малюскі, але яна можа паляваць і на ракаў. 3 расліннай ежы аддае перавагу маладым сакавітым сцяблінам, лісцю і карэнню водных і каляводных раслін. Харчуецца андатра на строга вызначаных і пастаянных пляцоўках, так званых сталоўках. Зімой таксама даволі актыўная: робіць прадушыны ў лёдзе, хады пад снегам.
Жывуць андатры ў прыбярэжных норах альбо хатках з трыснягу, асакі, у старыцах, невялікіх з павольным цячэннем рэчках, каналах, азёрах, сажалках, багатых воднай і прыбярэжнай расліннасцю. Уваход у жытло абавязкова знаходзіцца пад вадой, што павялічвае бяспеку звяркоў. Сярод ворагаў андатры — воўк, ліс, янотападобны сабака, выдра, балотны лунь.
У звяркоў вялікая пладавітасць. Адна самка нараджае да 10 дзіцянят, якія даволі хутка растуць, а за сезон самка андатры можа даць да трох вывадкаў.
Са з’яўленнем на беларускіх вадаёмах андатры канчаткова знікла хахуля. Андатра на хахулю не палюе, але, жывучы з ёй прыкладна ў адных і тых жа месцах, складае апошняй канкурэнцыю (хахуля ж значна драбнейшая і слабейшая за андатру).
Зноскі
- Аўласенка Г. Казкі дзядулі Дняпра. Мн., 2012.
