Бітва пры Саратозе
| Бітва пры Саратозе | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Вайна за незалежнасць ЗША | |||
 Капітуляцыя генерала Бургойна пэнзля Джона Трумболу, 1822 год. Гэтая карціна вісіць у ратондзе Капітолія ЗША . | |||
| Дата | 19 верасня і 7 кастрычніка 1777 года | ||
| Месца | Стылвотэр, штат Нью-Ёрк, ЗША | ||
| Вынік |
Першы бой: Пірава перамога брытанскіх войскаў Другі бой: Перамога амерыканскіх войскаў, капітуляцыя 17 кастрычніка, знешнепалітычная перамога ЗША |
||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
Бітва пры Саратозе ці бітвы пры Саратозе (англ.: Battles of Saratoga, 19 верасня і 7 кастрычніка 1777 года) сталі кульмінацыяй Саратогскай кампаніі і далі вырашальную перамогу амерыканцам над англічанамі ў амерыканскай вайне за незалежнасць. Брытанскі генерал Джон Бургойн на чале вялікай арміі ўварваўся ў даліну Шамплейн з Канады, спадзеючыся сустрэць падобную ж армію з поўначы ад Нью-Ёрка; паўднёвая ж армія так ніколі і не прыбыла, у выніку чаго Бургойн быў акружаны амерыканскімі войскамі ў паўночнай часткі штата Нью-Ёрк.
Бургойн даў дзве невялікія бітвы, каб вырвацца з акружэння. Ён выйграў невялікую тактычную перамогу над генералам Гарацыа Гейтсам і Кантынентальнай арміяй 19 верасня бітвай пры ферме Фрымена коштам значных страт. Аднак усе яго поспехі былі зведзеныя на нет, калі ён зноў напаў на амерыканцаў 7 кастрычніка у бітве пры вышынях Беміса, калі амерыканцы захапілі частку англійскіх абаронцаў. Бургойн быў вымушаны адступіць, і яго армія была акружаная значна большымі амерыканскімі сіламі ў Саратозе, якія прымусілі яго здацца на 17 кастрычніка.
Бітвы праходзілі праз васемнаццаць дзён адна ад адной на тым жа самым месцы - 14 км на поўдзень ад Саратогі, Нью-Ёрк. Вынік абодвух бітваў быў няўдалы. Злоўлены ў пастку праўзыходнымі сіламі амерыканскіх войскаў, без надзеі на дапамогу, Бургойн здаў ўсю сваю армію 17 кастрычніка. Англійская здача, па меркаванню гісторыка Эдмунда Моргана, "была вялікім паваротным момантам вайны, таму што яна выйграла для амерыканцаў знешнюю дапамогу, якая была апошнім элементам неабходным для перамогі".
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Стратэгія Бургойна аддзяліць Новую Англію ад паўднёвых калоній пачалася добра, але запаволіўся ў сувязі з арганізацыйнымі праблемамі. У самым пачатку кампаніі яму ўдалося ўзяць форт Тыкандэрога, але пасля гэтага пачаліся цяжкасці. Часткі яго арміі выйшлі да Гудзона у канцы ліпеня, але з-за праблем з камунікацыямі асноўная частка яго войска заставалася ў форце Эдвард. Спроба вырашыць гэтыя праблемы прывяла да таго, што 16 жніўня ў бітве пры Бэнінгтане было страчана каля 1000 чалавек. Акрамя гэтага, 28 жніўня прыйшлі весткі аб няўдачы экспедыцыі супраць форта Стэнвікс.
Амерыканская Кантынентальная армія павольна адыходзіла яшчэ з моманту страты Тыкандэрогі. У сярэдзіне жніўня гэтая армія, тады яшчэ пад камандаваннем генерал-маёра Філіпа Шуйлера, стаяла лагерам каля Стыллуотэра. Страта Тыкандэрогі і адступленне арміі адбіліся на іміджы Шуйлера і 19 жніўня камандаванне арміяй прыняў генерал Гарацыа Гейтс. Пры Гейтсе армія трохі павялічылася ў памеры з прычыны дадатковага набору па штатах. 7 верасня Гейтс загадаў арміі рухацца на поўнач. Ён выбраў месца, вядомае як вышыні Беміса, якое знаходзіцца на поўнач ад Стылвотэра і д15 км справа паўднёвей Саратогі і за тыдзень добра ўмацаваў яго, у чым яму дапамог ваенны інжынер Тадэвуш Касцюшка. З вышынь добра праглядалася ўся акруга і яны кантралявалі адзіную дарогу на Олбані. Да захаду пачыналіся густыя лясы, практычна непраходныя для вялікай арміі.
Першы бой адбыўся 19 верасня, калі Бургойн перавёў некаторыя сваі войскі ў спробе фланкіраваць амерыканскую пазіцыю па вышынях Беміса. Бенедыкт Арнольд, прадбачачы гэты манеўр, размясціў значныя сілы на шляху брытанскіх войскаў. У той час як Бургойн хоць здабыў кантроль над ўзмацненнямі фермы Фрымена, але коштам значных страт. Перастрэлка працягвалася ўвесь дзень, у той час як Бургойн чакаў падмацаванне з Нью-Ёрка. Апалчэнне працягвала прыбываць, павялічваючы памер амерыканскай арміі. Спрэчкі ўнутры амерыканскага лагера дазволілі Гейтсу пазбавіць Арнольда яго камандвання.
Брытанскі генерал Генры Клінтан, рухаючыся ўверх ад Нью-Ёрка, паспрабаваў адцягнуць увагу амерыканцаў, захапіўшы два форта ў горнай мясцовасці ракі Гудзон 6 кастрычніка; але яго намаганні былі занадта познімі, каб дапамагчы Бургойну. Бургойн зноў напаў на вышыні Беміс 7 кастрычніка пасля таго, як стала відавочна, што ён атрымае аніякай дапамогі. У цяжкім баю, адзначаным рэйдам амерыканскіх войскаў, натхнённых Арнольдам, сіл Бургойна былі адкінутыя на пазіцыі, якія яны займалі да 19 верасня, пры гэтым амерыканцы захапілі частку брытанскіх абаронцаў.
Бургойн страціў каля 1000 чалавек у абодвух бітвах і цяпер праціўнік пераўзыходзіў яго ўтрая. Амерыканцы страцілі каля 500 чалавек забітымі і параненымі. Бургойн страціў некалькі здольных камандзіраў, спробы штурму амерыканскага лагера не ўдаліся, і яго уласныя пазіцыі былі часткова занятыя супернікам. Уначы ён адвёў войскі. Раніцай 8-га кастрычніка Бургойн вярнуўся на ўмацаваныя пазіцыі, узведзеныя 16-га верасня. 13 кастрычніка ён здаўся пад Саратогай, а 17-га капітулявала ўся армія. Рэшткі яго атрада адступілі ад Тыкандэрогі ў Квебек.
Навіны ад капітуляцыі Бургойна адыграў важную ролю ў знешняй палітыцы, калі Францыя аступіла ў вайну ў якасці саюзніка ЗША, хоць раней яна пасылала ў ЗША боепрыпасы і зброю, у прыватнасці гарматы Вальера, якія адыгралі важную ролю ў Саратозскіх падзеях. Гэтая бітва таксама прывяла Іспанію да далучэння да Францыі ў вайне супраць Вялікабрытаніі.