Вялікі пажар Рыма

Вялікі пажар Рыма (лац.: Magnum Incendium Romae) — пажар, які апустошыў дзесяць з чатырнаццаці кварталаў Старажытнага Рыма пры імператары Нероне, у ліпені 64 года. Ён узнік у ноч з 18 ліпеня на 19 ліпеня ў крамах, размешчаных з паўднёва-усходняга боку Вялікага цырка. Да раніцы полымем была абхоплена большая частка горада. Імператара ў той час не было ў горадзе — за некалькі дзён да пачатку пажару ён з’ехаў з Рыма ў Анцый.

Светоній гаворыць пра тое, што ініцыятарам пажару быў сам Нерон, і што ў дварах бачылі падпальшчыкаў з паходнямі. Паводле легенд, калі імператару данеслі пра пажар, ён выехаў у бок Рыма і назіраў за агнём з бяспечнай адлегласці. Пры гэтым Нерон быў апрануты ў тэатральны касцюм, граў на ліры і дэкламаваў паэму пра гібель Троі.

Аднак сучасныя гісторыкі больш схільныя давяраць апісанню падзей, якое было дадзена Тацытам, які перажыў пажар у дзіцінстве. Па яго сведчанні, Нерон неадкладна адправіўся ў Рым і за свой рахунак арганізаваў выратавальныя каманды для выратавання горада і людзей. Таксама, яшчэ падчас пажару, ён распрацаваў новы план будаўніцтва горада. У ім Нерон устанавіў мінімальную адлегласць паміж хатамі, мінімальную шырыню новых вуліц, абавязаў будаваць у горадзе толькі каменныя будынкі, а таксама ўсе новыя дамы будаваць такім чынам, каб галоўны выхад з дома быў звернуты на вуліцу, а не ў двары і сады.

Пажар бушаваў шэсць дзён і сем начэй. Пасля яго заканчэння апынулася, што цалкам выгарэла чатыры з чатырнаццаці раёнаў горада, а яшчэ сем вельмі значна пацярпелі. Нерон адкрыў для пакінутых без прытулку людзей свае палацы, а таксама зрабіў усё неабходнае, каб забяспечыць забеспячэнне горада харчаваннем і пазбегнуць галодных смерцяў сярод выжылых.

Для таго каб аднавіць горад, патрабаваліся велізарныя сродкі. Правінцыі імперыі былі абкладзены адначасовай данінай, што дазволіла ў параўнальна кароткія тэрміны адбудаваць сталіцу нанова. Неўзабаве пасля пажару Нерон заклаў Залаты палац.

Хоць, хутчэй за ўсё, Нерон не меў да пажару ніякага дачынення, неабходна тэрмінова было знайсці адказных за пажар. І гэтымі адказнымі сталі хрысціяне. Праз некалькі дзён пасля пажару хрысціян абвінавацілі ў падпале горада. Па Рыме пракацілася хваля пагромаў і пакаранняў смерцю. Тацыт так апісвае гэтыя падзеі так:

І вось Нерон, каб змагацца з чуткамі, знайшоў вінаватых і падверг самым жорсткім пакаранням тых, хто сваімі агіднымі ўчынкамі навёў на сябе ўсеагульную нянавісць і каго натоўп называў хрысціянамі. Хрыста, ад імя якога паходзіць гэтая назва, пакараў смерцю пры Тыберыі пракуратар Понцій Пілат; прыгнечанае да часу, гэта шкоднае марнаверства зноў пачало вырывацца вонкі, і не толькі ў Іудзеі, адкуль пайшла гэтая пагуба, але і ў Рыме, куды з усіх бакоў сцякаецца ўсё самае агіднае і ганебнае і дзе яно знаходзіць прыхільнікаў. Такім чынам, спачатку былі схопленыя тыя, хто адкрыта прызнаваў сябе прыналежнымі да гэтай секты, а затым па іх указаннях і вялікае мноства іншых, выкрытых не столькі ў злачынным падпальванні, колькі ў нянавісці да роду людскога. Іх смерць суправаджалася здзекамі, бо іх апраналі ў скуры дзікіх звяроў, каб іх разадралі насмерць сабакі, распіналі на крыжах, або асуджаных на смерць у агні падпальвалі з надыходам цемры для начнога асвятлення.
— Аналы, XV, 44