Звяно (ваенізаваная арганізацыя)
| Звяно | |
|---|---|
| балг.: Звено | |
 | |
| Заснавальнік |
Кіман Георгіеў, Дамян Велчаў |
| Дата заснавання | 1927 |
| Дата роспуску | 1949 |
| Штаб-кватэра | Сафія, Балгарыя |
| Краіна | |
| Ідэалогія |
нацыяналізм карпаратывізм этатызм |
.svg){kind=small}
Звяно (балг.: Звено) - балгарская ваенная і палітычная арганізацыя, заснаваная ў 1927 годзе групай афіцэраў балгарскай арміі. Друкаванымі органамі Звяна былі часопіс «Звено» (1928—1934), газета «Изгрев» (1932—1934 і 1944—1949) і часопіс «Бразда» (1936—1942 і 1945—1948).
Члены Звяна не былі фашыстамі, але разам з тым выступалі за ўсталяванне этатысцкай і карпаратывісцкай эканомікі. Яны ж змагаліся супраць тэрору Унутранай македонскай рэвалюцыйнай арганізацыі (УМРА), македонскага вызваленчага руху. Звяно было таксама цесна звязана з так званай Ваеннай лігай, арганізацыяй, якая стаяла за дзяржаўным пераваротам 1923 года і адказнай за забойства прэм'ер-міністра Аляксандра Стамбалійскага.
У 1934 годзе афіцэры са Звяна, такія як палкоўнік Дамян Велчаў і палкоўнік Кіман Георгіеў, захапілі ўладу ў краіне і ўсталявалі аўтарытарны рэжым. Георгіеў стаў прэм'ер-міністрам. Яны распусцілі ўсе партыі і прафсаюзы і адкрыта атакавалі УМРА. Іх урад увёў карпаратывісцкую эканоміку, падобную да той, што існавала ў Італіі перыяду Беніта Мусаліні. Цар Барыс III, праціўнік Звяна, арганізаваў чарговы пераварот з дапамогай генерала Пенчы Злацева (манархіста па перакананнях і таксама члена Звяна), які стаў прэм'ер-міністрам у студзені 1935 года. У красавіку 1935 года яго змяніў Андрэй Тошаў, які таксама быў манархістам. Пасля ўдзелу ў балгарскім дзяржаўным перавароце 1934 года прыхільнікі Звяна заявілі пра свой намер неадкладна заключыць саюз з Францыяй і імкнуцца да аб'яднання Балгарыі ў складзе Югаславіі[1]. Звяно таксама падтрымлівала анексію Югаславіяй Албаніі[2].
У 1943 годзе члены Звяна далучыліся да руху Супраціўлення і Айчыннага фронту. У верасні 1944 года Айчынны фронту здзейсніў пераварот, які суправаджаўся паўстаннем, узначаленым Балгарскай камуністычнай партыяй. Кіман Георгіеў стаў прэм'ер-міністрам, а Дамян Велчаў — міністрам абароны, і ім удалося падпісаць пагадненне аб спыненні агню з СССР.
У 1946 годзе Велчаў падаў у адстаўку ў знак пратэсту супраць дзеянняў камуністаў, у той час як Георгіева змяніў лідар камуністаў Георгій Дзімітраў, пасля чаго Балгарыя стала народнай рэспублікай. Георгіеў заставаўся ва ўрадзе да 1962 года, але Звяно перастала існаваць як аўтаномная арганізацыя ў 1949 годзе. Яна заставалася ў рамках Айчыннага фронту, але да таго моманту стала марыянетачнай арганізацыяй.