Канстытуцыя Ірака

Канстытуцыя Рэспублікі Ірак (араб. دستور جمهورية العراق‎‎) — асноўны закон Ірака. Першая канстытуцыя ўступіла ў сілу ў 1925 годзе. Бягучая канстытуцыя была распрацавана і зацверджана ў 2005 годзе.

Змест

Прэамбула

Мы, людзі Міжрэчча, Радзімы апосталаў і прарокаў, мясціны святых айцоў, калыскі цывілізацыі, вытока арыфметыкі і стваральнікаў алфавіту. На нашай зямлі, быў выдадзены першы закон, падараваны чалавецтву, у нашай нацыі ўстаноўлена эра самага справядлівага правасуддзя сярод іншых нацый, у нашай краіне, населенай паслядоўнікамі прарока і малітвамі святых, на якой вылучалі свае тэорыі філосафы і навукоўцы і тварылі пісьменнікі і паэты. Прызнаючы ўлада Алаха над намі, падпарадкоўваючыся закліку нашай Радзімы і нашага народа, адгукаючыся на кліч нашых рэлігійных і палітычных лідараў і на патрабаванне нашых рэлігійных уладаў, і нашых правадыроў, і нашых рэфарматараў, упершыню ў гісторыі мы мільёнамі падышлі да выбарчых скрынях, мужчыны і жанчыны, маладыя і старыя, 30 студзеня 2005, успамінаючы боль, прынесеную дэспатычнай бандай ад канфесійнага прыгнёту; натхнёныя пакутамі пакутнікаў Ірака — сунітаў і шыітаў, арабаў, курдаў і туркменаў, і адданых субратаў ўсіх іншых супольнасцяў, успамінаючы святыя гарады ў спусташальнай цемры і поўдня ў паўстанні Ша’абанія, брацкія магілы, балоты, Аль-Дуджэйл, і іншыя пакуты прынесеныя нацыянальным прыгнётам у крывавай разні Хальбая, Барзана, Анфаля і супраць курдаў у г. Фаілі; падахвочаныя трагедыямі туркменаў у Башыры і пакутамі людзей у заходніх рэгіёнах, якіх тэрарысты і іх саюзнікі імкнуліся ўзяць у закладнікі і перашкодзіць ўдзелу ў выбарах і ўсталяванню ў супольнасці міру, братэрства і адзінства з тым, каб мы маглі стварыць новы Ірак, Ірак будучыні, без сектанцтва, расізму, тэрытарыяльнага няроўнасці, дыскрымінацыі і ізаляцыі. Тэрарызм і такфірызм (абвяшчэнне каго-небудзь няслушным) не перашкодзілі нам на шляху тварэння нацыі закона. Сектанцтва і расізм не спыняць нас ад маршу бок аб бок адзін з адным ва ўмацаванні нашага нацыянальнага адзінства, ад стварэння шляхоў мірнай перадачы ўлады, ад запазычанні механізмаў справядлівага размеркавання рэсурсаў і прадастаўлення роўных магчымасцяў кожнаму. Мы, людзі Ірака — мужчыны і жанчыны, старыя і маладыя, зноў падняліся пасля нашых катастроф і з упэўненасцю глядзяць у будучыню з дэмакратыяй, федэралізмам, рэспубліканскай сістэмай, прынялі рашэнне паважаць літару закона, адкінуць палітыку агрэсіі, ўдзяляць увагу жанчынам і іх правах, пажылым і клопаце пра іх, дзецям і іх інтарэсам, прапагандаваць разнастайнасць і спыніць тэрарызм. Мы, людзі Ірака, ва ўсіх сваіх формах і аб’яднаннях гарантуем усталяванне нашага Саюза свабодна і з дапамогай добраахвотнага выбару, памятаючы ўрокі мінулага ў кошт будучыні, запісваем гэтую пастаянную Канстытуцыю, якая складаецца з святых каштоўнасцяў і высокіх ідэалаў, з дасягненняў навукі і чалавечай цывілізацыі, якія ляглі ў аснову гэтай канстытуцыі, закліканай аберагаць ў Іраку свабодны саюз людзей, зямлю і суверэнітэт.

Асноўныя тэзісы

Паводле сучаснай канстытуцыі, Ірак — федэратыўная рэспубліка з парламентарнай формай праўлення, заснаваная на саюзе трох этнарэлігійных суполак: арабаў-шыітаў, арабаў-сунітаў і курдаў. Статус ісламу вызначаны як «афіцыйная рэлігія дзяржавы і асноўная крыніца заканадаўства». Ні адзін закон не можа быць прыняты, калі ён супярэчыць нормам і прынцыпам веры. Таксама ў канстытуцыі зроблены акцэнт на тое, што асноўны закон з’яўляецца гарантам правоў і свабод ісламскай большасці.

Ірак пазначаны як шматнацыянальная і шматканфесійная дзяржава, якая ўваходзіць у склад Лігі арабскіх дзяржаў. У Іраку існуе 2 нацыянальныя мовы — арабская і курдская. Але прызнаюцца афіцыйнымі таксама турэцкая і сірыйская і мовы на тэрыторыях, дзе яны распаўсюджаны.

У канстытуцыі замацаваны прынцып падзелу ўлад на заканадаўчую, выканаўчую і судовую. Федэральная заканадаўчая ўлада рэспублікі складаецца з Савета прадстаўнікоў і Савета Федэрацыі. Паўнамоцтвы Савета прадстаўнікоў і Савета Федэрацыі размежаваны і прапісаны ў канстытуцыі. Дзяржаўная выканаўчая ўлада ў краіне належыць прэзідэнту і кабінету міністраў, якія ажыццяўляюць свае паўнамоцтвы ў адпаведнасці з законам і канстытуцыяй. Прэзідэнт з’яўляецца кіраўніком дзяржавы і ўвасабленнем яе яднання, носьбітам суверэнітэту, гарантам канстытуцыі. Федэральная судовая ўлада ў Іраку мае пэўную структуру, у якую ўваходзяць: Вышэйшы юрыдычны Савет, Вярхоўны Суд Федэрацыі, Федэральны Касацыйны Суд, Дэпартамент дзяржаўнага абвінавачвання, прававая наглядная камісія, а таксама іншыя судовыя органы.

Спасылкі

• Тэкст канстытуцыі (руск.)