Маньікені

Маньікені
	Славутасць
Маньікені
	22°11′13″ пд. ш. 34°50′44″ у. д.HGЯO
Краіна	Мазамбік;

Маньікені (тсонга: Manyikeni) — мазамбікскі археалагічны помнік і сярэднявечнае паселішча, размешчанае прыкладна ў 52 км на захад ад прыбярэжнага горада Віланкулас. Археалагічныя пабудовы датуюцца XII—XVII стагоддзямі, у часы каралеўства Мвенемутапа^[en]. Адносіцца да архітэктурнай традыцыі Вялікага Зімбабвэ, якая адрозніваецца каменнымі мурамі без будаўнічага раствора^[1]. Цэнтральны комплекс каменных пабудоў узведзены ў такой традыцыі, а таксама на верагодную прамую сувязь можа ўказваць знаходка на гэтым месцы жалезнага гонгу ў зімбабвійскім стылі.

Агляд

Паселішча размешчана на прасторах усходнеафрыканскай прыбярэжнай раўніны, абмыванай індаакіянскімі водамі. З’яўлялася адным з нямногіх прыбярэжных паселішчаў буйнага дакаланіяльнага каралеўства Зімбабвэ^[en], знаходзячыся ў 350 км ад сталіцы Вялікі Зімбабвэ. Найбольш верагодна, быў цэнтрам прыбярэжнага гандлю і меў важныя гандлёвыя зносіны з прыбярэжным Чыбуэнэ^[en], размешчаным у 50 км, — ключавым звяном гандлёвай сеткі Індыйскага акіяна з канца першага тысячагоддзя нашай эры і аж да самага прыбыцця еўрапейскіх каланізатараў у 1700-х гадах. На шырокі гандаль паміж двух селішчаў можа паказваць вялікая колькасць шкляных караляў і ракавінак, знойдзеных у Маньікені. Час існавання паселішча ўмоўна дзеляць на тры адрэзка: станаўленне ў 1200-х гадах, перыяд актыўнага жыцця па 1450-я гады і паступовае запусценне да 1700-х^[2].

Каменнае паселішча было паўторна адкрыта ў 1975 годзе, неўзабаве пасля набыцця Мазамбікам незалежнасці, даследчыкамі Цэнтра афрыканскіх даследаванняў Універсітэта імя Эдуарда Мандландэ і Брытанскага інстытута Усходняй Афрыкі. Даследаванні паказалі, што месца было фермерскім паселішчам позняга жалезнага веку вяліказімбабвійскай традыцыі, якое патэнцыйна выкарыстоўвалася ў якасці гандлёвага фарпоста на шляху да Чыбуэны.

Сёння Маньікені парасла травой віду Cenchrus ciliaris^[en], звычайная для Зімбабвэ, але рэдкая для Мазамбіка. Батанік Альвін Бергер меркаваў, што гэта можа ўказваць на тое, што трава была завезена разам са жывёлай з Зімбабвэ. Тым не менш гэтая травяністая парода сустракаецца ва ўсіх краінах усходнеафрыканскага ўзбярэжжа. Баркер (1978) выказаў здагадку, што ялавічыну ўжывала толькі кіруючая эліта ў Маньікені, бо косці буйной жывёлы былі знойдзены толькі ў цэнтральнай частцы помніка. Ніжэйшыя класы, якія жылі па ўскраінах, елі мяса авечак і коз.

Каменны мур

Найадметнейшай асаблівасцю Маньікені з’яўляецца каменны мур вакол паселішча, які адлюстроўвае архітэктурныя традыцыі каралеўства Зімбабвэ. Гэты мур мае 20 метраў у папярочніку і вышыню 50 см, што робіць яго нашмат меншым па памеры, чым мур Вялікага Зімбабвэ^[3]. Каменны мур быў пабудаваны без раствора, як і ў Вялікім Зімбабвэ, што яшчэ больш падкрэслівае іхнюю сувязь. У якасці будаўнічай сыравіны выкарыстоўваўся вапняк, у адрозненне ад іншых сярэднявечных зімбабвійскіх паселішчаў, дзе пераважна выкарыстоўваўся граніт. Гэта звязана з большай даступнасцю вапняка ў наваколлях Маньікені, адлюстроўваючы звычай перыферыі каралеўства карыстацца даступнай сыравінай замест імпарту граніту. Від выкарыстоўванага каменя вызначаў памер каменнай мура. Граніт быў найболей згодлівым будаўнічым матэрыялам, выкарыстоўваным у традыцыйнай архітэктуры Вялікага Зімбабвэ, а з вапняка ў Маньікені было цяжэй выточваць будаўнічыя блокі^[4]. У выніку выкарыстанне вапняка часткова стала чыннікам значна меншага памеру каменнага мура ў паселішчы.

Статус сусветнай спадчыны

15 верасня 1997 года аб’ект дададзены ў папярэдні спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА ў катэгорыі культурнай спадчыны.

Маршрут

Да Маньікені можна дабрацца з Віланкуласа, выехаўшы на трасу EN1, а затым праехаўшы 30 км на поўдзень. У невялікім мястэчку Mapinhane павярнуць направа і праехаць на захад 29 км. Невялікі знак паказвае ўваход на невялікую сцежку, якая доўжыцца 3 км да самага помніка.

Заўвагі

↑ (англ.) Manyikeni – Vilanculos Ruins (нявызн.)(недаступная спасылка). Mozaic Travel. Архівавана з першакрыніцы 7 сакавіка 2014. Праверана 3 жніўня 2012.
↑ (англ.) Macamo, Solange (2006). Privileged Places in South Central Mozambique: The Archaeology of Manyikeni, Niamara, Songo, and Degue-Mufa. Uppsala University: African and Comparative Archaeology. p. 153.
↑ (англ.) Manyikeni (нявызн.)(недаступная спасылка). Cyclopaedia. Архівавана з першакрыніцы 18 снежня 2014. Праверана 5 снежня 2014.
↑ (англ.) Macamo, Solange (2006). Privileged Places in South Central Mozambique: The Archaeology of Manyikeni, Niamara, Songo, and Degue-Mufa. Uppsala University: African and Comparative Archaeology. p. 152.

Спасылкі

Маньікені і Чыбуэнэ на сайце Цэнтра сусветнай спадчыны ЮНЕСКА
Маршруты і фатаграфіі на сайце Mozaic Travel
Symposium(недаступная спасылка)

[1] (англ.) Manyikeni – Vilanculos Ruins (нявызн.)(недаступная спасылка). Mozaic Travel. Архівавана з першакрыніцы 7 сакавіка 2014. Праверана 3 жніўня 2012.

[Macamo153-2] (англ.) Macamo, Solange (2006). Privileged Places in South Central Mozambique: The Archaeology of Manyikeni, Niamara, Songo, and Degue-Mufa. Uppsala University: African and Comparative Archaeology. p. 153.

[Cyclopaedia-3] (англ.) Manyikeni (нявызн.)(недаступная спасылка). Cyclopaedia. Архівавана з першакрыніцы 18 снежня 2014. Праверана 5 снежня 2014.

[Macamo152-4] (англ.) Macamo, Solange (2006). Privileged Places in South Central Mozambique: The Archaeology of Manyikeni, Niamara, Songo, and Degue-Mufa. Uppsala University: African and Comparative Archaeology. p. 152.

[1]

[2]

[3]

[4]