Перламутр

Перламутр
Матэрыял	араганіт і conchiolin[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Перламутр (ням.: Perlmutter — «маці жэмчугу») — унутраны пласт ракавін прэснаводных і марскіх малюскаў, з’яўляецца арганіка-неарганічным кампазітам натуральнага паходжання. Жэмчуг і перламутр маюць амаль аднолькавы склад.

Галоўнымі месцамі здабычы перламутравых ракавін з’яўляюцца Персідскі заліў, Чырвонае мора, Шры-Ланка, Японія, Барнеа і Філіпіны, некаторыя трапічныя астравы Ціхага акіяна. Часта гэтыя ракавіны з’яўляюцца пабочным прадуктам вытворчасці жэмчугу.

Перламутр Наутылуса

Апісанне

Перламутр складаецца з гексаганальных пласцінак араганіта (крышталёў карбанату кальцыю CaCO₃) памерамі 10-20 мікрон у шырыню і поўмікрона ў таўшчыню, размешчаных паралельнымі пластамі. Гэтыя пласты падзелены лістамі арганічнай матрыцы, якая складаецца з эластычных біяпалімераў (такіх як хіцін, люстрын і шоўкападобные пратэіны).

Структура перламутру

Святло, які праходзіць па восі аднаго з крышталёў, адлюстроўваецца і праламляецца іншымі крышталямі, ствараючы эфект вясёлкі. Гэта можна таксама растлумачыць тым, што таўшчыня крышталёў араганіту параўнальна з даўжынёй хвалі бачнага святла і таму святло розных даўжынь хваль выпрабоўвае шматлікую і разнастайную інтэрферэнцыю, якая выліваецца ў розную афарбоўку ў залежнасці ад вугла погляду.

Ужыванне

Кавалак перламутру

Са старажытнасці перламутр выкарыстоўваецца для інкрустацыі розных прадметаў ужытку і вырабы упрыгожанняў.

Перламутр таксама ўжываецца як матэрыял для выраба гузікаў, клавіш музычных інструментаў, у якасці асновы ў ювелірных вырабах і ў дэкаратыўна-прыкладным жывапісе — напрыклад, у федаскінскай мініяцюры на паверхні асновы для жывапісу часта робяцца ўстаўкі з перламутру. У мастацтве ўсходніх краін — Японіі, Кітая, Карэі, В’етнама — перламутр займае важнае месца, ім інкрустуюцца шырмы, скрыначкі, веера, грабяні, розныя пано.

У наш час перламутр таксама ўжываецца ў касметалагічнай прамысловасці.

У Старажытным Рыме перламутр з’яўляўся знакам улады і мудрасці, лічылася, што ён прыносіць шчасце.

Спасылкі

• Гісторыя ўпрыгожванняў з перламутру і жэмчуга з ілюстрацыямі Архівавана 11 сакавіка 2019.