Эльза Б’ёркман-Гольдшміт

Эльза Б’ёркман-Гольдшміт
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	16 красавіка 1888(1888-04-16)[…]
Месца нараджэння	прыход Кафедральнага сабора Лінчэпінга[d], Швецыя
Дата смерці	6 красавіка 1982(1982-04-06) (93 гады)
Месца смерці	Энгельбрэкт[d], камуна Стакгольм, лен Стакгольм, Швецыя
Пахаванне	Паўночныя могілкі Стакгольма
Грамадзянства	Швецыя
Муж	Waldemar Goldschmidt[d]
Альма-матар	Каралеўская акадэмія вольных мастацтваў
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменніца, майстар афорту
Мова твораў	шведская мова
Грамадская дзейнасць
Член у	Samfundet De Nio[d] (1978) Nya Idun[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эльза Андрэа Элізабет Б’ёркман-Гольдшміт (шведск.: Elsa Andrea Elisabeth Björkman-Goldschmidt; 16 красавіка 1888, Лінчэпінг — 6 красавіка 1982, Стакгольм) — шведская пісьменніца, журналістка і мастачка; змагар за правы дзяцей.

Біяграфія і творчасць

Эльза Б’ёркман нарадзілася ў 1888 годзе ў Лінчэпінгу. Яе сябрамі дзяцінства былі Эльза Брэндстром, Ханарына Хермелін і Харыет Лёвенхельм. Эльза наведвала настаўніцкія курсы Ганны Сандстром ў Стакгольме, пасля чаго таксама вучылася ў школе гравюры Акселя Тальберга і ў Акадэміі мастацтваў. У пачатку 1910-х гадоў яна вучылася за мяжой, у тым ліку ў Бруге, Італіі і Германіі. Яна займалася пераважна дрэварытам і літаграфіяй, выстаўляючы свае працы як у Швецыі, так і за яе межамі: у Осла, Лейпцыгу, Вене, Парыжы, Рыме, Сан-Францыска. У цяперашні час яны ўваходзяць у зборы шэрагу шведскіх і замежных музеяў, у тым ліку Нацыянальнага музея Швецыі, Музея сучаснага мастацтва ў Стакгольме, Гётэбаргскага мастацкага музея, Мастацкага музея Мальмё і венскай галерэі Альберціна.

У пасляваенныя гады Эльза Б’ёркман спыніла заняткі мастацтвам дзеля міжнароднай валанцёрскай дзейнасці, між пісьменьніцтвам і журналістыкай. Шмат у чым на яе аказала ўплыў даўняе сяброўства з Эльзай Брэндстром. У 1916 годзе Б’ёркман адправілася ў Расію, каб працаваць медсястрой у сібірскіх вайсковых лагерах. Пра ўбачанае і перажытае яна затым не раз пісала ў сваіх кнігах. Пасля Эльза яшчэ некалькі разоў бывала ў Расіі ў якасці шведскага прадстаўніка Чырвонага крыжа. У маскоўскім шпіталі яна пазнаёмілася з Вальдэмарам Гольдшмітам, аўстрыйскім хірургам і ваеннапалонным. Пасля заканчэння вайны яны зноў сустрэліся і ў 1921 годзе пажаніліся ў Вене, дзе потым жылі да 1938 года. У гэтыя гады Эльза Б’ёркман-Гольдшміт пісала артыкулы для Dagens Nyheter пад псеўданімам «Mélange», а таксама займалася арганізацыяй дапамогі хворым і галодным дзецям Аўстрыі.

У 1938 годзе, пасля анексіі Аўстрыі нацысцкай Германіяй, Эльза з мужам вымушаны былі бегчы ў Стакгольм. Там Эльза стала сябрам шведскай арганізацыі «Rädda Barnen» («Уратуем дзяцей»), якая займалася аказаннем гуманітарнай дапамогі аўстрыйскімі дзецям. У 1940 годзе яна таксама ўступіла у антынацысцкі «Аўторкавы клуб» (Tisdagsklubben), узначалены Амеліяй Пасэ. Пазней яна вярнулася ў Вену, дзе працягвала гуманітарную дзейнасць у рамках «Rädda Barnen», а таксама удзельнічала ў стварэнні шэрагу дакументальных фільмаў. У 1940-х гадах яна таксама шмат пісала, у тым ліку часткова аўтабіяграфічныя кнігі (на прыклад, «Det var i Wien») і біяграфіі (Эльзы Брэндстром і Харыет Лёвенхельм).

З 1950 па 1978 год Эльза Б’ёркман-Гольдшміт была членам літаратурнага «Грамадства дзевяці» (De Nio). З 1957 па 1960 год яна была рэдактарам часопіса «Svensk litteraturtidskrift». У 1960-х гадах яна пачала пісаць мемуары, якія затым былі выдадзены ў чатырох тамах з 1962 па 1976 год.

Эльза Б’ёркман-Гольдшміт памерла ў 1982 годзе ў Стакгольме і была пахавана на Паўночных могілках у Сольне.

Спасылкі

• Lina Sturfelt. Elsa Andrea Elisabeth Björkman-Goldschmidt (англ.).