Эльзас-Латарынгія
| Імперская правінцыя | |||||
| Эльзас-Латарынгія | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ням.: Elsass-Lothringen | |||||
|
|||||
.svg) Эльзас-Латарынгія на карце Германскай імперыі |
|||||
|
1871 — 1918
|
|||||
| Сталіца | Страсбург | ||||
| Мова(ы) | нямецкая, французская | ||||
| Афіцыйная мова | нямецкая | ||||
| Грашовая адзінка | марка, франк | ||||
| Плошча |
|
||||
| Насельніцтва |
|
||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Імперская зямля Эльзас-Латарынгія (ням.: Reichsland Elsaß-Lothringen, фр.: Alsace-Lorraine) — «імперская зямля» Германскай імперыі, размешчаная на тэрыторыі сённяшняй Усходняй Францыі. Уключала Эльзас і ўсходнюю Латарынгію, звязаныя агульнай гісторыяй.
Дзяржаўны лад[правіць | правіць зыходнік]
У адрозненне ад дзяржаў ці прускіх правінцый, якія ўваходзяць у склад імперыі, Эльзас-Латарынгія непасрэдны падпарадкоўвалася імператару, прадстаўленаму намеснікам (ням.: Statthalter); у 1871—1879 гадах яго функцыі выконваў обер-прэзідэнт (ням.: Oberpräsident). З 1911 года ў Эльзаса-Латарынгіі з'явіўся ландтаг, які складаўся з першай палаты і другой палаты, да гэтага яго функцыі выконваў зямельны камітэт (ням.: Landesausschuss), якія выбіраўся трыма бецырктагамі, выканаўчым органам з'яўлялася міністэрства (Ministerium), на чале якога стаяў дзяржаўны сакратар (Staatssekretär), вышэйшым судовым органам — Вышэйшы зямельны суд Кольмара (Oberlandesgericht Colmar), прадстаўнікоў у Бундэсраце Эльзас-Латарынгія не мела, у Рэйхстаг прамым галасаваннем выбірала 15 членаў. Тэрыторыя Эльзас-Латарынгіі была падзелена на адміністрацыйныя акругі (ням.: Regierungsbezirk), прадстаўнічыя органы адміністрацыйных акруг — бецыркстагі (ням.: Bezirkstag), інтарэсы імператара прадстаўлялі ўрадавыя прэзідэнты (ням.: Regierungspräsident).
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Утварэнне «імперскай зямлі»[правіць | правіць зыходнік]
Пасля франка-прускай вайны значная частка Латарынгіі і амаль увесь Эльзас былі перададзены Германіі. У той жа час у Францыі актыўным быў рэваншысцкі рух у падтрымку аднятых правінцый, у гонар Эльзаса і Латарынгіі ў многіх гарадах краіны называліся вуліцы, у Нансі — старажытнай сталіцы Латарынгіі, якая засталася ў складзе Францыі — быў адкрыты алегарычны помнік дзвюм правінцыям.
Супрацьпраўныя і правакацыйныя дзеянні ваенных колаў Германіі ў стаўленні да жыхароў эльзаскага гарадка Цаберн (цяпер — Саверн) (Цабернскі інцыдэнт) у 1913 г. прывялі да палітычнага крызісу ў Германіі.
У часы Першай сусветнай вайны эльзасцы і латарынгцы адмаўляліся ваяваць у нямецкай арміі, іх дэвізам быў лаканічны выраз: «Без нас!». У лістападзе 1918 г. была абвешчана Эльзаская Савецкая Рэспубліка, але да канца вайны саюзнікі занялі значную частку Эльзаса і Латарынгіі. Паводле ўмоў Версальскага мірнага дагавора, Францыя ў 1918 годзе вярнула сабе гэтыя землі.
Далейшая гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Пасля акупацыі Францыі ў 1940 годзе, Эльзас і Латарынгія зноў перайшлі пад кантроль Германіі. У 1944 годзе яны былі заняты саюзнымі войскамі, і пасля вайны афіцыйна вернуты Францыі. На тэрыторыі Эльзаса і Латарынгіі сёння размешчаны французскія дэпартаменты Верхні Рэйн, Ніжні Рэйн і Мозель.
Города[правіць | правіць зыходнік]
- Страсбург (фр.: Strasbourg, ням.: Straßburg).
- Мец (фр.: Metz, ням.: Metz).
- Кальмар (фр.: Colmar, ням.: Kolmar).
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Водовозов В.В.,. Эльзас-Лотарингия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Звягинцев Е. А.,. Лотарингия, герцогство // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Водовозов В.В.,. Эльзас, герцогство // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.