Вязьма

Горад Вязьма руск.: Вязьма Герб Сцяг Краіна Расія Суб’ект федэрацыі Смаленская вобласць Муніцыпальны раён Вяземскі раён Каардынаты 55°12′37″ пн. ш. 34°17′06″ у. д. Заснаваны 1239 Першая згадка 1239 Горад з 1776 Плошча 44 км² Вышыня цэнтра 240 м Насельніцтва ▼50 611 чал. (2024) Часавы пояс UTC+4 Тэлефонны код 48131 Паштовыя індэксы 215100 Аўтамабільны код 67 Код АКАТП 66205501000 Афіцыйны сайт mgorv.ru Вязьма на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вязьма (руск.: Вязьма) — горад (з 1776 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Вяземскага раёна Смаленскай вобласці. Насельніцтва 56,5 тыс. чалавек (2005). Заснаваны ў 1239 годзе. Горад размешчаны на рацэ Вязьма, за 175 км ад Смаленска, на Вяземскім узвышшы, у раёне, дзе рака Вязьма рэзка змяняе кірунак свайго цячэння з паўднёвага на паўночна-заходняе. Вузлавая чыгуначная станцыя Вязьма на лініях Масква — Смаленск і Ржэў — Калуга.

Гісторыя

Манастыр Іаана Прадцечы ў Вязьме

Упершыню ў пісьмовых крыніцах Вязьма згадваецца ў 1239 — тады горад быў аддадзены ва удзел Андрэю Доўгае рука, сыну смаленскага князя Уладзіміра Рурыкавіча. Вяземское ўдзельнае княства ўвайшло ў склад Смаленскага Вялікага княства. У 1403 Вязьма была захопленая літоўскім князем, у 1493 яе далучыла да сабе Маскоўскае княства.

У часы Івана Грознага Вязьма была прыпісаная да апрыччыне (1565). Іван Грозны наведваў горад у 1563 і 1566 і прысутнічаў на набажэнстве ў Саборнай царкве.

У Смутны час у наваколлях Вязьмы адбываліся сялянскія хваляванні, пасля ўварвання польскіх войскаў горад неаднаразова пераходзіў з рук у рукі. У 1612 Вязьма накіравала ў апалчэнне князя Пажарскага свой атрад. Пасля канчатка вайны горад адышоў да Маскоўскага княства, тут адбываўся абмен палоннымі паміж бакамі. Тым не менш, працягваліся набяжы палякаў на Вязьму, і ў 1630-х цар Міхаіл Фёдаравіч загадаў узвесці ў горадзе новыя ўмацаванні. Да 1632 была створаная новая крэпасць — Вялікі ніжні горад.

Вязьма. Спаская вежа

З 21 кастрычніка 1654 года па 10 лютага 1655 года Вязьма часова стала рэзідэнцыяй Расійскага ўрада: вяртаючыся са Смаленска з войскам, цар Аляксей Міхайлавіч з-за адбываўшайся ў Маскве эпідэміі вымушаны быў спыніцца ў Вязьме. Сюды жа прыбылі патрыярх Нікан і ўся царская сям’я. У горадзе быў пабудаваны драўляны палац. У 1674—1676 гг. у Вязьме быў пабудаваны велічны Троіцкі сабор.

У Айчынную вайну 1812 года каля Вязьмы рускія войскі 22 кастрычніка (3 лістапада) нанеслі паразу адыходзячай напалеонаўскай арміі. У гонар гэтай падзеі ў горадзе пабудаваныя два помніка. Да сярэдзіны XIX стагоддзя Вязьма становіцца буйным гандлёвым цэнтрам.

7 кастрычніка 1941 горад быў акупаваны немцамі. 12 сакавіка 1943 войскамі Заходняга Фронту падчас Ржэўска-Вяземскай аперацыі горад быў вызвалены сіламі 5-й і 33-й арміяў.

Насельніцтва

Год Колькасць 1856 10 200 1897 15 600 1913 30 800 1931 23 400 1939 33 774 1959 31 883 1967 39 000 1970 44 145 1976 50 000 1979 51 728 Год Колькасць 1982 53 000 1986 56 000 1987 57 000 1989 59 022 1992 59 900 1996 60 500 1998 60 000 2000 59 200 2001 58 600 2002 57 545 Год Колькасць 2003 57 500 2005 56 500 2006 56 000 2007 55 500 2008 55 100 2009 54 874 2010 54 600 2011 57 100 2012 56 258 2013 55 563 Год Колькасць 2014 54 754 2015 54 269 2016 53 660 2017 53 117 2018 52 506 2019 51 790 2020 52 347 2021 51 950 2024 50 611

Эканоміка

У горадзе размешчаныя заводы — машынабудаўнічы, гарбарны, графітавых вырабаў, а таксама ільнокамбінат.

Вядомыя асобы

• Анатоль Дзмітрыевіч Папанаў (1922—1987) — расійскі акцёр тэатра і кіно.
• Аляксандр Ружанцоў (1893—1966) — беларускі вайсковы дзеяч, пісьменнік.
• Пётр Пятровіч Цімафееў (1918—2008) — савецкі геолаг, член-карэспандэнта Акадэміі навук СССР.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вязьма