Парламенцкія выбары ў Фінляндыі (1916)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
< 1913  Фінляндыя  1917 >
Парламенцкія выбары ў Фінляндыі (1916)
1 і 3 ліпеня 1916
Яўка: 55.54 %
Кандыдат: Мацці Паасівуоры[en]
Партыя: СДП Фінская партыя Маладыя фіны
Месцаў атрымана: 103 (▲13) 33 (▼5) 23 (▼6)
Галасоў: 376 030
(47.29 %)		 139 111
(17.49 %)		 99 419
(12.50 %)
Змена долі галасоў: ▲4.18 % ▼2.39 % ▲1.63 %
Кандыдат: Аксэль Ліле[en] Кюёсці Каліа Анці Каарнэ[en]
Партыя: Шведская народная партыя Аграрны саюз Хрысціянскі рабочы саюз
Месцаў атрымана: 21 (▼4) 19 (▲1) 1 (▲1)
Галасоў: 93 555
(11.76 %)		 71 608
(9.00 %)		 14 626
(1.84 %)
Змена долі галасоў: ▼1.31 % ▲1.13 % ▲0.07 %

Парламенцкія выбары ў Вялікім Княстве Фінляндскім 1 і 3 ліпеня 1916 года.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Парламент Фінляндыі не засядаў у першыя гады Першай сусветнай вайны. Сур’ёзныя страты расійскай арміі ад нямецкай пачалі абуджаць сярод фінаў надзею на тое, што яны змогуць аднавіць самакіраванне. План расійскага ўрада па поўнай русіфікацыі Фінляндыі прасачыўся ў некалькі фінскіх газет у 1914 годзе і быў падвергнуты жорсткай крытыцы. Яго выкананне было прыпынена на час вайны.

Кампанія[правіць | правіць зыходнік]

Нарастала незадаволенасць рабочых і сялян-арандатараў сацыяльна-эканамічнымі праблемамі; рабочыя па-ранейшаму павінны былі працаваць у сярэднім па дзесяць гадзін на дзень, а арандатары па-ранейшаму арандавалі свае землі ў сялян-памешчыкаў, і іх маглі выгнаць з гэтых зямель, калі яны не выконвалі даволі жорсткія ўмовы кантрактаў. Сацыял-дэмакраты здолелі атрымаць сваю першую і пакуль адзіную парламенцкую большасць на фінскіх выбарах, паабяцаўшы больш эфектыўна, чым буржуазныя партыі, дапамагаць бедным і абяздоленым станам фінскага насельніцтва[1][2].

Вынікі[правіць | правіць зыходнік]

Парламенцкія выбары ў Фінляндыі (1916)
ПартыяГаласы%Месцы+/–
Сацыял-дэмакратычная партыя Фінляндыі376 03047.29103+13
Фінская партыя139 11117.4933-5
Маладыя фіны99 41912.5023-6
Шведская народная партыя93 55511.7621-4
Аграрны саюз71 6089.0019+1
Хрысціянскі рабочы саюз14 6261.841+1
Іншыя8600.110–
Сума795 209100.002000
Сапраўдныя галасы795 20999.29
Несапраўдныя/незапоўненыя галасы5 7250.71
Усе галасы800 934100.00
Зарэгістравана выбаршчыкаў/яўка1 442 09155.54
Крыніца: Mackie & Rose[3]

Наступствы[правіць | правіць зыходнік]

Выбары мелі значныя наступствы для палітычнай, адміністрацыйнай і сацыяльнай гісторыі Фінляндыі. Гэта быў першы выпадак, калі левыя атрымалі большасць у парламенце Фінляндыі, згубіўшы яе толькі ў кастрычніку 1917 года пасля таго, як усе апазіцыйныя партыі: Фінская партыя, Маладыя фіны, Шведская народная партыя і аграрыі стварылі выбарчы альянс, так званы «Буржуазны блок». Сенат Токая[ru] быў сфарміраваны пад кіраўніцтвам сацыяліста Оскары Токая[en], аднаго з першых дэ-факта сацыялістычных прэм’ер-міністраў у свеце (яго афіцыйны тытул быў «старшыня сената»)[4].

У сакавіку 1917 года Лютаўская рэвалюцыя па сутнасці прымусіла цара Мікалая II, які меў вышэйшую ўладу ў Вялікім Княстве Фінляндскім і мог распусціць фінскі парламент, адмовіцца ад усякіх новых законаў і прызначыць генерал-губернатара[en] перад сваім адрачэннем. Гэта выклікала адміністрацыйны крызіс, як для сацыялістаў, так і для буржуазнага блока, наконт таго, як дзейнічаць далей. Часовы ўрад Расіі ўсё яшчэ знаходзіўся ва ўладзе, і кіраванне працягвалася адносна спакойна, але ўнутраныя праблемы, уключаючы рост інфляцыі, недахоп харчавання і палітычны радыкалізм, былі надзённымі як у гарадах, так і ў сельскай мясцовасці[4].

У часе ліпеньскіх дзён[ru], калі тагачасная сталіца Расіі, Петраград, перажывала анархічны хаос з боку вайсковых частак, анархістаў і бальшавікоў, фінскі парламент дасягнуў згоды прыняць і выконваць «Закон аб аўтаноміі»/«Акт законнасці» (фінск.: Valtalaki), які сцвярджаў, што парламент і Сенат Фінляндыі[en] з’яўляюцца вышэйшымі органамі ўлады ў краіне. Закон быў прыняты 18 ліпеня 1917 года, але так і не быў цалкам выкананы[5]. Прыняцце закона толькі ўскладніла палітычную сітуацыю, бо шведскі закон аб форме кіравання 1772 года, які быў асноўным законам для палітычнага кіраўніцтва Вялікага Княства Фінляндскага, надзяляў цара вышэйшым палітычным аўтарытэтам у Фінляндыі, але цяпер Мікалай II адрокся ад прастола і ў Петраградзе наступіў хаос. Аднак часовы ўрад Петраграда аднавіў кантроль у канцы ліпеня, і ўмераны Аляксандр Керанскі быў прызначаны прэм’ер-міністрам. Расійскі ўрад пад кіраўніцтвам Керанскага адмовіўся падпісаць закон аб аўтаноміі, бо той па сутнасці перадаваў усе палітычныя і адміністрацыйныя паўнамоцтвы, акрамя міжнароднай і ваеннай палітыкі, парламенту Фінляндыі. Керанскі і петраградскі ўрад вырашылі выдаць маніфест, каб спыніць фінскі парламент. Маніфест абвяшчаў, што расійскі часовы ўрад з юрыдычнага пункту гледжання меў вышэйшую ўладу ў Вялікім Княстве Фінляндскім, калі расійскі парламент або расійскі канстытуцыйны з’езд не пастановяць інакш. Гэта была перамога «Буржуазнага блока», які на наступных выбарах аб’яднаўся супраць агульнага ворага, сацыял-дэмакратаў, і змог ліквідаваць сацыял-дэмакратычную парламенцкую большасць[6].

Зноскі

  1. ↑ Seppo Zetterberg et al (2003_ A Small Giant of the Finnish History WSOY
  2. ↑ Allan Tiitta and Seppo Zetterberg (1992) Finland Through the Ages Reader's Digest
  3. ↑ Thomas T Mackie & Richard Rose (1991) The International Almanac of Electoral History, Macmillan, p243 (vote figures)
  4. ↑ а б Heinäkuu 1917 (фін.). Праверана 27 мая 2022.
  5. ↑ SUOMI 1917-1918 - Valtalaki. webpages.tuni.fi. Праверана 27 мая 2022.
  6. ↑ Valtalaki ja eduskunnan hajotus(нявызн.). www.eduskunta.fi. Праверана 27 мая 2022.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Парламенцкія_выбары_ў_Фінляндыі_(1916)&oldid=4651316"