Юзаф Копаць

Юзаф Копаць
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	15 мая 1758(1758-05-15)
Месца нараджэння	Пінскі павет, Берасцейскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая або Вільня, Віленскі павет, Віленскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Дата смерці	1827[…]
Месца смерці	Лушнева, Опсаўскі сельсавет, Браслаўскі раён, Беларусь
Грамадзянства	Вялікае Княства Літоўскае  Расійская імперыя
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	мемуарыст, пісьменнік, афіцэр, этнограф
Узнагароды	Айчына свайму Абаронцу[d]

Юзаф Копаць (польск.: Józef Kopeć; 16 мая 1762, Пінскі павет — 1827) — удзельнік паўстання 1794 года, падарожнік, мемуарыст.

Біяграфія

З роду Копцяў, сын пінскага ротмістра Станіслава Копаця і Ганны з Гаслаўскіх. Першапачатковую адукацыю атрымаў дома. У 16 гадоў пачаў ваенную службу ў Пяцігорскай брыгадзе войска ВКЛ. Даслужыўся да паручніка, пазней перайшоў на службу ў расійскую армію.

Як брыгадзір браў удзел у паўстанні 1794 года, вызначыўся мужнасцю і стратэгічнымі здольнасцямі. У бітве пад Мацеёвіцамі паранены і трапіў у палон, знаходзіўся ў турмах Кіева і Смаленска. Асуджаны за дэзерцірства з расійскай арміі і сасланы на Камчатку, дзе знаходзіўся каля 2 гадоў. Вярнуўся са ссылкі ў 1796 годзе, жыў на Валыні, у Нясвіжы, Варшаве.

Мемуары

Спатканне з чукчамі. Ілюстрацыя да кнігі Ю. Копаця

Свае ўражанні Ю. Копаць апісаў у «Дзённіку падарожжа ўздоўж усёй Азіі па сушы да порта Ахоцк, акіянам праз Курыльскія астравы да Ніжнекамчацка...» (Вроцлаў, 1817; на польскай мове). 3 павагай пісаў пра камчадалаў, чукчаў, якутаў, буратаў i прыводзіў пра ix этнаграфічныя звесткі. Кніга мае навукова-этнаграфічную каштоўнасць, некалькі разоў перавыдавалася (Берлін, 1863; Парыж, 1867; Львоў, 1867), перакладзена на французскую і рускую мовы. Рукапіс зберагаецца ў бібліятэцы Чартарыйскіх у Кракаве.

Літаратура

• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
• Ярмоленка В. А. Таямнічы вязень: (прыгоды генерала Юзафа Копаця) / Валерый Ярмоленка // Маладосць. 2010. № 11. - С. 124-129