Марцін Бельскі

Марцін Бельскі
польск.: Marcin Bielski
Дата нараджэння	1495[…]
Месца нараджэння	Бяла, Гміна Жонсня, Паянчанскі павет, Лодзьскае ваяводства, Польшча
Дата смерці	18 снежня 1575
Месца смерці	Лодзьскае ваяводства, Польшча
Грамадзянства	Карона Каралеўства Польскага
Дзеці	Яўхім Бельскі
Род дзейнасці	паэт, гісторык, перакладчык, пісьменнік
Альма-матар	Ягелонскі ўніверсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марцін Бельскі (1495 — 1575) — польскі пісьменнік і храніст.

Вядомы як першы, хто пачаў пісаць свае творы па-польску, а не па-лацінску. Праца М. Бельскага «Хроніка ўсяго свету», прысвечаная Жыгімонту II Аўгусту, была першым падручнікам усеагульнай гісторыі ў Польшчы. Адзначаецца, што прагрэсіўнай для свайго часу была сама ідэя стварэння падобнай працы.

Аўтар польскай пераробкі папулярнага на той час у Еўропе зборніка дыдактычных навел-біяграфій філосафаў і пісьменнікаў старажытнасці і сярэднявечча — «Жыццяпісы філосафаў» (1535), вершаванай «Камедыі пра Юстына і Канстанцыю» (1557), шэрага сатырычных твораў. У творчасці выступаў пераважна як мараліст, глядзеў на жыццё з пазіцый «добрага старога часу», рыцарскіх ідэалаў. Праяўляў сімпатыі да ідэй рэфармацыі.

Хроніка ўсяго свету

Тытульны аркуш першага выдання «Хронікі ўсяго свету». Кракаў. 1551

Праца выдана тры разы (1551, 1554, 1564), і ў трэцім выданні складалася з 10 кніг. У 9-й кнізе «Аб маскоўскім або рускім народзе. Аб пасольстве Васіля да папы рымскага. Аб Літве. Аб Ліфлянцкай зямлі. Аб Татарах» разглядаецца і гісторыя ВКЛ. Амаль увесь раздзел «Аб маскоўскім народзе…» пераважна з'яўляецца скарочаным пераказам «Запісак аб Масковіі» Сігізмунда Герберштэйна. Геаграфічная частка і звесткі пра тэрытарыяльныя памеры ўзятыя з «Трактата аб дзвюх Сарматыях» Мяхоўскага. Інфармацыя пра Літву ў гэтым раздзеле таксама ўзятая з працы Герберштэйна.

Адным з самых слабых месцаў «Хронікі» было тое, што аўтар некрытычна ставіўся да сярэднявечных паданняў і нават анекдотаў, не адрозніваў значныя выпадкі ад нязначных, непрапарцыянальна кампанаваў матэрыял.

Думкі гісторыкаў пра галоўную працу М. Бельскага дыяметральна разыходзяцца: ад найвышэйшай пахвалы (А. Павінскі) да ацэнкі яе як «сярэднявечнай кампіляцыі», у якой нават «няма духу гуманізму», і якую ратуе адзіны новы элемент, «пратэстанцкая тэндэнцыя» (І. Хшаноўскі). Адзначаецца, што «Хроніка ўсяго свету», магчыма, і не стала б прадметам гістарыяграфічнага даследавання, калі б не дзейнасць яго сына Яўхіма Бельскага.

Літаратура

• Белазаровіч В. А. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік; Установа Адукацыі «Гродзенскі Дзярж. Ун-т імя Я. Купалы». — Гродна : ГрДУ, 2006. — 345 с. — ISBN 985-417-858-7. С.38, 39.
• Чамярыцкі, В. А. Бельскі Марцін / В. А. Чамярыцкі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0. — С. 10.