Тампліеры: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат дадаў: ur:فرسان الہیکل |
др clean up, replaced: рымскі|папа → Рымскі|Папа, папа рымскі → Папа Рымскі (2) using AWB (7893) |
||
Радок 3: | Радок 3: | ||
===Гісторыя=== |
===Гісторыя=== |
||
Названыя па першапачатковай рэзідэнцыі заснавальнікаў ордэна, якая знаходзілася зблізку царквы, якая, паводле аддання, была ўзведзеная на месцы старажытнага [[Храм Саламона|храма Саламона]]. У [[1128]] быў выпрацаваны статут ордэна, які ператварыў яго ў строга цэнтралізаваную арганізацыю. У [[1139]] [[Інакенцій II, папа |
Названыя па першапачатковай рэзідэнцыі заснавальнікаў ордэна, якая знаходзілася зблізку царквы, якая, паводле аддання, была ўзведзеная на месцы старажытнага [[Храм Саламона|храма Саламона]]. У [[1128]] быў выпрацаваны статут ордэна, які ператварыў яго ў строга цэнтралізаваную арганізацыю. У [[1139]] [[Інакенцій II, папа Рымскі|Папа Інакенцій II]] надаў Тампліерам шырокія прывілеі: вынятка з юрысдыкцыі мясцовых свецкіх і царкоўных феадалаў, вызваленне ад выплаты царкоўных падаткаў, падсуднасць толькі папскай курыі і інш. Гэтыя прывілеі пасля пацвярджаліся і дапаўняліся інш. папамі, якія імкнуліся паставіць ордэн на службу сваім палітычным мэтам. Тампліеры актыўна ўдзельнічалі ў [[Крыжовыя паходы|крыжовых паходах]] 12—13 стст. З часам яны сталі найболей арганізаванай ваенна-палітычнай сілай [[Іерусалімскае каралеўства|Іерусалімскага каралеўства]]. У [[1187]] Тампліеры патрывалі жорсткае паражэнне ў [[Бітва пры Хаціне|бітве пры Хаціне]] ад [[Саладзін]]а. Ордэн Тампліераў дзякуючы падараванням і ахвяраванням ператварыўся ў найбуйнага феадальнага валадара на [[Блізкі Усход|Блізкім Усходзе]] і ў [[Еўропа|Еўропе]]. Яго «правінцыі» (мясцовыя падпадзяленні) існавалі амаль ва ўсіх дзяржавах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Сяляне, жорстка працаваўшыя ў маёнтках Тампліераў, не раз паднімалі супраць іх паўстанні. Узбагачэнню Тампліераў садзейнічалі заняткі гандлем і ліхвярствам. У 13 ст. Тампліеры — найбуйныя банкіры ў Заходняй Еўропе. Да фінансавых паслуг Тампліераў звярталіся феадалы, васпаны, рымскія папы. [[Image:Templars on Stake.jpg|thumb|left|Спаленне Тампліераў за «ерась»]] У [[1291]] Тампліеры абгрунтаваліся на [[Кіпр]]ы, затым канчаткова перабраліся ў Еўропу, пераважна ў [[Францыя|Францыю]]. У канфлікце пачатку 14 ст. паміж французскім каралём [[Піліп Прыгожы|Піліпам IV Прыгожым]] і рымскім папам [[Баніфацый VIII, Папа Рымскі|Баніфацыем VIII]] Тампліеры падтрымлівалі папу. У перыяд Авіньёнскага паланення пап Піліп IV, баяўшыся росту магутнасці Тампліераў, імкнуўся авалодаць іх багаццямі, дамогся абвінавачвання Тампліераў ў ерасі. Супраць іх быў узбуджаны [[інквізіцыя|інквізіцыйны]] працэс. Увосень [[1307]] амаль усе Тампліеры ў Францыі былі арыштаваныя; пасля жорсткіх катаванняў «абвінавачаныя» у ерасі і спаленыя ([[1310]]); здабытак ордэна быў канфіскаваны каралеўскай казной. Пераследам падвергнуліся таксама Тампліеры і ў інш. дзяржавах Заходняй Еўропы. У [[1312]] папа [[Клімент V, Папа Рымскі|Клімент V]] скасаваў ордэн Тампліераў. |
||
=== Спадчына === |
=== Спадчына === |
||
Радок 21: | Радок 20: | ||
*[[Тэўтонскі ордэн]] |
*[[Тэўтонскі ордэн]] |
||
*[[Лівонскі ордэн]] |
*[[Лівонскі ордэн]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Link FA|en}} |
{{Link FA|en}} |
||
Радок 26: | Радок 29: | ||
{{Link FA|it}} |
{{Link FA|it}} |
||
{{Link FA|ro}} |
{{Link FA|ro}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Link GA|es}} |
{{Link GA|es}} |
||
[[af:Orde van die Tempeliers]] |
[[af:Orde van die Tempeliers]] |
||
[[an:Orden d'o Temple]] |
[[an:Orden d'o Temple]] |
Версія ад 11:33, 25 жніўня 2012
Тампліеры, храмоўнікі (франц. templiers, ад temple — храм), члены сярэднявечнага каталіцкага духоўна-рыцарскага ордэна, заснаванага ў Іерусаліме пасля Першага крыжовага паходу (каля 1118 або 1119) французскімі рыцарамі для абароны паломнікаў, умацавання і пашырэння дзяржаў крыжакоў у Палесціне і Сірыі.
Гісторыя
Названыя па першапачатковай рэзідэнцыі заснавальнікаў ордэна, якая знаходзілася зблізку царквы, якая, паводле аддання, была ўзведзеная на месцы старажытнага храма Саламона. У 1128 быў выпрацаваны статут ордэна, які ператварыў яго ў строга цэнтралізаваную арганізацыю. У 1139 Папа Інакенцій II надаў Тампліерам шырокія прывілеі: вынятка з юрысдыкцыі мясцовых свецкіх і царкоўных феадалаў, вызваленне ад выплаты царкоўных падаткаў, падсуднасць толькі папскай курыі і інш. Гэтыя прывілеі пасля пацвярджаліся і дапаўняліся інш. папамі, якія імкнуліся паставіць ордэн на службу сваім палітычным мэтам. Тампліеры актыўна ўдзельнічалі ў крыжовых паходах 12—13 стст. З часам яны сталі найболей арганізаванай ваенна-палітычнай сілай Іерусалімскага каралеўства. У 1187 Тампліеры патрывалі жорсткае паражэнне ў бітве пры Хаціне ад Саладзіна. Ордэн Тампліераў дзякуючы падараванням і ахвяраванням ператварыўся ў найбуйнага феадальнага валадара на Блізкім Усходзе і ў Еўропе. Яго «правінцыі» (мясцовыя падпадзяленні) існавалі амаль ва ўсіх дзяржавах Заходняй і Цэнтральнай Еўропы. Сяляне, жорстка працаваўшыя ў маёнтках Тампліераў, не раз паднімалі супраць іх паўстанні. Узбагачэнню Тампліераў садзейнічалі заняткі гандлем і ліхвярствам. У 13 ст. Тампліеры — найбуйныя банкіры ў Заходняй Еўропе. Да фінансавых паслуг Тампліераў звярталіся феадалы, васпаны, рымскія папы.
У 1291 Тампліеры абгрунтаваліся на Кіпры, затым канчаткова перабраліся ў Еўропу, пераважна ў Францыю. У канфлікце пачатку 14 ст. паміж французскім каралём Піліпам IV Прыгожым і рымскім папам Баніфацыем VIII Тампліеры падтрымлівалі папу. У перыяд Авіньёнскага паланення пап Піліп IV, баяўшыся росту магутнасці Тампліераў, імкнуўся авалодаць іх багаццямі, дамогся абвінавачвання Тампліераў ў ерасі. Супраць іх быў узбуджаны інквізіцыйны працэс. Увосень 1307 амаль усе Тампліеры ў Францыі былі арыштаваныя; пасля жорсткіх катаванняў «абвінавачаныя» у ерасі і спаленыя (1310); здабытак ордэна быў канфіскаваны каралеўскай казной. Пераследам падвергнуліся таксама Тампліеры і ў інш. дзяржавах Заходняй Еўропы. У 1312 папа Клімент V скасаваў ордэн Тампліераў.
Спадчына
З іх ваеннай місіяй і шырокімі фінансавымі сродкамі, рыцары фінансавалі будаўніцтва вялікай колькасць пабудоў і храмаў у Еўропе і на Святой Зямлі. Шматлікія з гэтых будынкаў усё яшчэ захаваліся. Адметныя архітэктурныя элементы гэтых будынкаў уключаюць выкарыстанне выявы «два рыцара на адзіным кані», уяўляючы беднату Тампліераў, і круглыя будынкі, распрацаваныя, каб пахадзіць на царкву Святога Долу ў Іерусаліме.
Сёння вялікая колькасць арганізацый заяўляе, што яны з'яўляюцца нашчадкамі традыцый тампліераў, асабліва тых якія з'яўляюцца добрымі учынкамі. Некаторыя з такіх арганізацый шмат дзейнічаюць па ўсяму свету, падтрымліваюць лякарні, медыцынскія цэнтры для жабракоў і іншае.
Паданні
З самага заснавання ордэна, з ім было звязана мноства паданняў і легенд. Большасць была пра тое, што Тампліеры даўно займалі Храмаву гару. Хадзілі чуткі, пра рэліквіі, якія там маглі знайсці члены ордэна (у асноўным: Святая Граль, Каўчэг Заповедзяў ці фрагменты крыжа на якім быў распяты Ісус Хрыстос). Яшчэ больш легенд хадзіла пра скарбы схованыя Тампліерамі. Шаблон:Літ
Гл. таксама
Тампліеры на Вікісховішчы |
Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA