Анігіляцыя: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.5.4) (робат дадаў: th:การประลัย |
др Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q188721 (translate me) |
||
Радок 11: | Радок 11: | ||
{{phys-stub}} |
{{phys-stub}} |
||
[[ar:إفناء]] |
|||
[[be-x-old:Анігіляцыя]] |
|||
[[bg:Анихилация]] |
|||
[[ca:Anihilació]] |
|||
[[cs:Anihilace]] |
|||
[[da:Annihilation]] |
|||
[[de:Annihilation]] |
|||
[[el:Εξαΰλωση]] |
|||
[[en:Annihilation]] |
|||
[[eo:Anihilacio]] |
|||
[[et:Annihilatsioon]] |
|||
[[fi:Annihilaatio]] |
|||
[[fr:Anéantissement]] |
|||
[[he:איון (פיזיקה)]] |
|||
[[hu:Annihiláció]] |
|||
[[it:Annichilazione]] |
|||
[[ja:対消滅]] |
|||
[[kk:Аннигиляция]] |
|||
[[lt:Anihiliacija]] |
|||
[[lv:Anihilācija]] |
|||
[[nl:Annihilatie]] |
|||
[[nn:Annihilasjon]] |
|||
[[no:Tilintetgjøring (kvantemekanikk)]] |
|||
[[pl:Anihilacja]] |
|||
[[pt:Aniquilamento]] |
|||
[[ro:Anihilare]] |
|||
[[ru:Аннигиляция]] |
|||
[[sh:Anihilacija]] |
|||
[[simple:Annihilation]] |
|||
[[sk:Anihilácia]] |
|||
[[sl:Anihilacija]] |
|||
[[sr:Анихилација]] |
|||
[[sv:Annihilation]] |
|||
[[th:การประลัย]] |
|||
[[uk:Анігіляція]] |
|||
[[ur:فنا]] |
|||
[[zh:湮灭]] |
Версія ад 03:24, 10 сакавіка 2013
Анігіля́цыя(ад лацінскага annihilatio — знішчэнне) — працэс узаемадзення элементарнае часціцы з антычасціцай, у выніку якога яны пераўтвараюцца ў іншыя часціцы. Тыповы і добра вядомы прыклад — анігіляцыя электронна-пазітронных (e- — e+) пар за кошт электрамагнітнага ўзаемадзеяння, якія, ў залежнасці ад арыентацыі спінаў, пры гэтым пераўтвараюцца ў 2 ці 3 фатоны. Тэрмін «анігіляцыя», які ўзнік гістарычна — недакладны, анігіляцыя — не знішчэнне матэрыі, а пераход яе ў іншую форму, які адбываецца ў адпаведнасці з законамі захавання. Паводле закону захавання электрычнага зараду прадуктамі анігіляцыі могуць быць толькі часціцы, сумарны зарад якіх роўны нулю. Закон захавання энергіі-імпульсу не дазваляе пераўтварацца свабоднай e- — e+ пары ў адзін фатон. Гэтыя правілы справядлівыя таксама для адваротнага працэсу нараджэння e- — e+-пары свабоднымі фатонамі. Анігіляцыя — гэта толькі адзін з магчымых раўнапраўных працэсаў узаемадзеянняў (каналаў рэакцыі) элементарнае часціцы з антычасціцай. Напрыклад пры ўзаемадзеянні электрона і пазітрона, акрамя анігіляцыі, магчымы таксама пругкае і няпругкае рассейванне і інш. працэсы. Пара e- — e+ можа ўтвараць недаўгавечную звязаную сістэму — пазітроній, падобны да атама вадароду, у якім месца пратона займае пазітрон. Анігіляцыя e- — e+ можа ісці за кошт слабага ўзаемадзеяння элементарных часціц (напр. пераўтварэнне e- — e+ у пару нейтрына-антынейтрына), за кошт электраслабага ўзаемадзеяння (пераўтварэнне e- — e+ пары ў мюонную μ- — μ+-пару), і г. д. уключаючы моцнае ўзаемадзеянне. Пасля таго, як з дапамогай магутных паскаральнікаў пратонаў былі атрыманы ў дастатковай колькасці антыпратоны, пачалося інтэнсіўнае вывучэнне анігіляцыі нуклон-антынуклонаў. Гэты працэс ідзе галоўным чынам за кошт моцнага ўзаемадзеяння і прыводзіць да ўтварэння π-, K-мезонаў, Λ-, Σ-, Ξ-гіперонаў, іх антычасціц і іншых адронаў. Пры гэтым утвараюцца шматлікія і разнастайныя рэзанансы. Тэарэтычнае вывучэнне анігіляцыі з высокай дакладнасцю і ў адпаведнасці з эксперыментам праведзена толькі для электра-магнітных працэсаў на падставе квантавай электрадынамікі. Пры тэарэтычным разглядзе працэсаў анігіляцыі, выкліканых моцным узаемадзеяннем, звычайна карыстаюцца толькі прыблізнымі ацэнкамі, атрыманнымі на падставе мадэльных уяўленняў і фенаменалагічных суадносін.