Тамбора: Розніца паміж версіямі

Тамбора
	У параметры «Нацыянальная назва» парушаны сінтаксіс: яго дакладнае запаўненне: «код мовы/назва/код другой мовы/назва». Калі ласка, выпраўце гэтую памылку!
	; Кальдэра вулкана Тамбара
Найвышэйшы пункт
Абсалютная вышыня	2 722 м
Адносная вышыня	2 722 м
Размяшчэнне
	8°14′43″ пд. ш. 117°59′34″ у. д.HGЯO
	Тамбора
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 13:24, 17 сакавіка 2018

Тамбо́ра^[3] — стратавулкан у Інданезіі на востраве Сумбава.

Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва (магнітуда VEI 7).

Вывяржэнне ў 1815 годзе

Магнітуда^[4] 10,1. Энергія выбуху 10²⁷ эрг. Аб'ём выкінутага матэрыялу 50—185 км³ (найбольш верагодна, больш за 100 км³).

Перад падзеямі

Перад вывяржэннем вышыня вулкану была прыкладна 4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за 1812 год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.

Вывяржэнне

Першыя магутныя выбухі адбыліся 5 красавіка 1815 г. Іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. Хмары вулканічнага попелу закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах Сумбава, Ламбок, Балі, Мадура, Ява.

Наступныя магутныя выбухі адбыліся 10, 11, 12 красавіка 1815 г. Яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км² было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 кг выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве Ламбок слой попелу дасягнуў 60 см. Палі і сады на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.

Пасля вывяржэння

Вышыня вулкана зменшылася да 2850 м, утварылася кальдэра 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.

Гл. таксама

Культура Тамбора

Зноскі

↑ Tambora (нявызн.). Global Volcanism Program. Смітсанаўскі інстытут.
↑ MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO (нявызн.). Peaklist. Peaklist.org. Праверана 1 мая 2009.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15). — С. 413.
↑ Паводле П. Хейдэрвары.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15). — С. 413.
Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 418. — 538 с. — 100 000 экз. (руск.)
The Year without a summer? : world climate in 1816 / ed. by C. R. Harrington. — Ottawa: Canadian Museum of Nature, 1992. ISBN 0-660-13063-7 (англ.)
Stommel H., Stommel E. Volcano Weather: The Story of 1816, the Year without a Summer. — Newport RI, 1983. ISBN 0-915160-71-4 (англ.)

Спасылкі

Пра археалагічныя раскопкі (англ.)
Пра археалагічныя раскопкі
Indonesia Volcanoes and Volcanics (нявызн.). Cascades Volcano Observatory. USGS. Праверана 19 сакавіка 2006. (англ.)
Tambora, Sumbawa, Indonesia (нявызн.). Volcano World. Department of Geosciences at Oregon State University. (англ.)

[gvp-1] Tambora (нявызн.). Global Volcanism Program. Смітсанаўскі інстытут.

[2] MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO (нявызн.). Peaklist. Peaklist.org. Праверана 1 мая 2009.

[bel-3] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15). — С. 413.

[4] Паводле П. Хейдэрвары.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 8: / Радок 8: @@
   |lat_dir = S|lat_deg = 8|lat_min = 14|lat_sec = 43
   |lon_dir = E|lon_deg = 117|lon_min = 59|lon_sec = 34
-  |region                 = ID
+  |region              = ID
-  |CoordScale             = 200000
+  |CoordScale          = 200000
- |Размяшчэнне            = [[Сумбава]], [[Інданезія]]
+ |Размяшчэнне          = [[Сумбава]], [[Інданезія]]
- |Горная сістэма          =
+ |Горная сістэма       =
-  |Хрыбет                 =
+  |Хрыбет              =
- |Форма вулкана           = [[Стратавулкан]]
+ |Форма вулкана        = [[Стратавулкан]]
-  |Дыяметр кратара        = 6500—7000
+  |Дыяметр кратара     = 6500—7000
-  |Глыбіня кратара        = 700
+  |Глыбіня кратара     = 700
-  |Перыяд утварэння     = 57 000 гадоў назад
+  |Перыяд утварэння    = 57 000 гадоў назад
-  |Апошняе вывяржэнне   = [[2011]]
+  |Апошняе вывяржэнне  = [[2011]]
- |Вышыня                  = 2722
+ |Вышыня               = 2722
-  |Крыніца вышыні        = <ref name="gvp">{{ cite web | title=Tambora | work=Global Volcanism Program | publisher=[[Смітсонаўскт інстытут]] | url=http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0604-04=}}</ref><ref>{{cite web|title=MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO|url=http://www.peaklist.org/WWlists/ultras/indonesia.html|work=Peaklist|publisher=Peaklist.org|accessdate=2009-05-01}}</ref>
+  |Крыніца вышыні       = <ref name="gvp">{{ cite web|title=Tambora|work=Global Volcanism Program|publisher=[[Смітсанаўскі інстытут]]|url=http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=0604-04=}}</ref><ref>{{cite web|title=MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO|url=http://www.peaklist.org/WWlists/ultras/indonesia.html|work=Peaklist|publisher=Peaklist.org|accessdate=2009-05-01}}</ref>
   |Адносная вышыня   = 2722
-  |Першае ўзыходжанне     =
+  |Першае ўзыходжанне =
- |Пазіцыйная карта 1     = Інданезія
+ |Пазіцыйная карта 1  = Інданезія
-  |crosses180             =
+  |crosses180         =
- |Пазіцыйная карта 2     =
+ |Пазіцыйная карта 2  =
  |Катэгорыя на Вікісховішчы =
 }}
-'''Тамбо́ра'''<ref name="bel">{{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=413|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}</ref> — [[стратавулкан]] у [[Інданезія|Інданезіі]] на [[Востраў Сумбава|востраве Сумбава]].
+'''Тамбо́ра'''<ref name="bel">{{Крыніцы/БелЭн|15}} — С. 413.</ref> — [[стратавулкан]] у [[Інданезія|Інданезіі]] на востраве [[Сумбава]].
-Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва ([[магнітуда VEI]] 7).
+Вывяржэнне [[вулкан]]а ў [[красавік]]у [[1815]] года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва ([[магнітуда VEI]] 7).
 == Вывяржэнне ў 1815 годзе ==
@@ Радок 35: / Радок 35: @@
 === Перад падзеямі ===
-Перад вывяржэннем вышыня вулкану была ~4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за 1812 год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.
+Перад вывяржэннем вышыня вулкану была прыкладна 4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за [[1812]] год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.
 === Вывяржэнне ===
-Першыя магутныя выбухі адбыліся 5.4.1815, іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. Хмары попелу закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах [[Востраў Сумбава|Сумбава]], [[Востраў Ламбок|Ламбок]], [[Востраў Балі|Балі]], [[Востраў Мадура|Мадура]], [[Востраў Ява|Ява]].
+Першыя магутныя выбухі адбыліся 5 красавіка 1815 г. Іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. [[Хмара|Хмары]] [[Вулканічны попел|вулканічнага попелу]] закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах [[Сумбава]], [[Ламбок]], [[Балі (востраў)|Балі]], [[Мадура]], [[Ява]].
-Наступныя магутныя [[выбух]]і адбыліся 10.4, 11.4, 12.4.1815, яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 кг выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве [[Востраў Ламбок|Ламбок]] слой попелу дасягнуў 60 см. Палі, сады на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.
+Наступныя магутныя [[выбух]]і адбыліся 10, 11, 12 красавіка 1815 г. Яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км² было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 [[Кілаграм|кг]] выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве Ламбок слой попелу дасягнуў 60 см. Палі і [[сад]]ы на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.
 === Пасля вывяржэння ===
-Вышыня [[вулкан]]а зменшылася да 2850 м, утварылася кальдэра 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.
+Вышыня [[вулкан]]а зменшылася да 2850 м, утварылася [[кальдэра]] 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.
 == Гл. таксама ==
@@ Радок 51: / Радок 51: @@
 == Літаратура ==
+* {{Крыніцы/БелЭн|15}} — С. 413.
-* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=413|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}
+* {{кніга|загаловак=Географический энциклопедический словарь: Географические названия|адказны=Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.|месца=М.|выдавецтва=Сов. энциклопедия|год=1983|старонкі=418|старонак=538|тыраж=100 000}}{{ref-ru}}
 * The Year without a summer? : world climate in 1816 / ed. by C. R. Harrington. — Ottawa: Canadian Museum of Nature, 1992. ISBN 0-660-13063-7 {{ref-en}}
 * ''Stommel H., Stommel E.'' Volcano Weather: The Story of 1816, the Year without a Summer. — Newport RI, 1983. ISBN 0-915160-71-4 {{ref-en}}