Грамадзянская вайна ў Нігерыі: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др →Ваенныя дзеянні: ілюстрацыя |
|||
Радок 29: | Радок 29: | ||
== Ваенныя дзеянні == |
== Ваенныя дзеянні == |
||
[[Выява:Нiгерыйскiя салдаты.jpg|thumb|300px|Нігерыйскія ваенныя на грузавіку ў Б'яфры]] |
[[Выява:Нiгерыйскiя салдаты.jpg|thumb|300px|Нігерыйскія ваенныя на грузавіку ў акупаванай часткі Б'яфры]] |
||
У ліпені 1967 г. федэральныя войскі захапілі горада Боні і Нсука. Сіл для пераходу ў буйны наступ па тэрыторыі iгбо ў іх яшчэ не было — але гэтая сілавая аперацыя фармальна блакавала суперніка, а фактычна — пазбаўляла разведанага радовішча нафты, рэсурсу безумоўна стратэгічнага. |
У ліпені 1967 г. федэральныя войскі захапілі горада Боні і Нсука. Сіл для пераходу ў буйны наступ па тэрыторыі iгбо ў іх яшчэ не было — але гэтая сілавая аперацыя фармальна блакавала суперніка, а фактычна — пазбаўляла разведанага радовішча нафты, рэсурсу безумоўна стратэгічнага. |
||
Версія ад 16:28, 17 чэрвеня 2018
Грамадзянская вайна ў Нігерыі | |||
---|---|---|---|
Дата | 6 ліпеня 1967 — 13 студзеня 1970 | ||
Месца | Б'яфра (поўдзень Нігерыі) | ||
Вынік | перамога нігерыйскага федэральнага ўрада | ||
Праціўнікі | |||
|
|||
Страты | |||
|
|||
Грамадзянская вайна ў Нігерыі (1967—1970), вайна ў Б'яфры, грамадзянская вайна, якая вялася ў ліпені 1967—студзені 1970 паміж узброенымі сіламі федэральнага ўраду Нігерыі, з аднаго боку, і Усходняй вобласці (рэспубліка Б'яфры, пераважна населеная народам Ібо), якая спрабавала выйсці са складу Нігерыі, з другога боку.
У пачатковым перыядзе вайны войскі Б'яфры не раз дасягалі поспехаў, але няроўнасць сіл і слабасць забеспячэння ваеннымі матэрыяламі хутка далі сябе знаць. Пасланыя ў Б'яфру ўрадавыя войскі былі спачатку адбітыя (ліпень 1967), аднак да канца 1967 у новых наступах змаглі захапіць нафтавыя радовішчы і марское ўзбярэжжа Б'яфры. У 1968, пасля прайграных баёў за багаты нафтай раён Оўэры, войскі Б'яфры ўвесь час абараняліся, дасягаючы толькі асобных, мясцовых поспехаў (напр., дзеянні ВПС Б'яфры ў 1969, пачатак контр-наступу ў 1969 і інш.).
Вайна скончылася перамогай урадавых сіл. Усходняя вобласць была рэінтэгравана ў склад Нігерыі.
Колькасць забітых у час ваенных дзенняў ацэньваецца каля 100 тыс.ч., колькасць ахвяр хвароб і голаду (пераважна ва Усходняй вобласці) — ад 500 тыс. да 2 млн.ч. Усходняя вобласць была моцна разбурана вайной, са сваіх месцаў жыхарства ўцякло каля 3 мільёнаў бежанцаў.
Прычыны
Прычынамі вайны былі пост-каланіяльная этнічная разнароднасць Нігерыі і этнічныя напружанні і пагромы, скіраваныя супраць народу Ібо, якія асабліва абвастрыліся ў 1966—1967, даходзячы да генацыду.
Непасрэдным повадам стала агалошанне незалежнасці Б'яфры (30.5.1967), на тэрыторыі якой знаходзіліся нігерыйскія запасы нафты, і якая валодала вялікай часткай нігерыйскага марскога ўзбярэжжа.
Ваенныя дзеянні
У ліпені 1967 г. федэральныя войскі захапілі горада Боні і Нсука. Сіл для пераходу ў буйны наступ па тэрыторыі iгбо ў іх яшчэ не было — але гэтая сілавая аперацыя фармальна блакавала суперніка, а фактычна — пазбаўляла разведанага радовішча нафты, рэсурсу безумоўна стратэгічнага.
У пачатку жніўня Б'яфра здзейсніла чарговую стратэгічную памылку. Непадрыхтаванае авантурна наступ праз раней нейтральны цэнтральны рэгіён у бок Лагаса, буйнога порта і сталіцы Нігерыі. Фронт на рацэ Нігер калапсаваць. Афіцэры-iгбо ўзбунтавалася свае федэральныя падраздзялення. З такой дзіркай у абароне перашкодзіць наступу ўжо не выйшла. Горад Орэ ў 150 кіламетрах ад Лагаса апынуўся пад кантролем Б'яфры.
Насельніцтва Лагаса прыйшло ў такую паніку, што стыхійна высеклі каля дваццаці тысяч iгбо — усіх, каго здолелі адшукаць.
У студзенi 1968 года ўрадавыя войскі пачалі наступ з Калабар ў напрамку на Порт-Харкорт. Амаль чатыры месяцы паўстанцам ўдавалася стрымліваць націск, але 19 мая горад паў. Бiафра страціла апошні марскі порт і буйны аэрадром. Пачалася блакада Б'яфра. Фэдэралаў выразалі цэлыя паселішчы і правакавалі масавы голад. Улетку 1968 года па ўсіх кантынентах пракацілася магутная кампанія выкрыцця генацыду хрысціян-игбо. Навіны еўрапейскіх тэлеканалаў пачыналіся з рэпартажаў пра жахі вайны.
Вясной 1969 года б'яфрыйцы распачалі спробу пераламаць ход падзей. У сакавіку яны нанеслі контрудар і акружылі брыгаду нігерыйскай арміі ў толькі што занятым ёю горадзе Аверы. У красавіку Аверы зноў перайшоў пад кантроль Б'яфры. Аднак ужо 22 красавіка 1969 пад ўдарамі федэралаў пала сталіца Б'яфры — Юмуахiя. 16 чэрвеня паў Авгу — галоўны аэрапорт краіны. У Б'яфры засталася ўсяго адна узлётна-пасадачная паласа з цвёрдым пакрыццём, прыдатная для ўзлёту і пасадкі цяжкіх самалётаў. Ўчастак федэральнай шашы Улі-Iхалiа, таксама вядомы як «аэрапорт Анабель», стаў галоўнай мэтай для ўрадавых войскаў.
У маi 1969 г. камандас Б'яфры напалі на нафтавае радовішча ў Квале, пры гэтым было забіта 11 італьянскіх нафтавікоў. Яшчэ 14 італьянцаў, 3 грамадзяніна ФРГ і адзін ліванец былі захопленыя.
Падзенню Б'яфры папярэднічала шырокамаштабны наступ урадавай арміі пад камандаваннем генерала Абасанджа. Аперацыя распачалася 22 снежня 1969 года. Яе мэтай было рассеч двума сустрэчнымі ўдарамі з поўначы і поўдня тэрыторыю, якая знаходзілася пад кантролем паўстанцаў. Да аперацыі прыцягваліся войскі агульнай колькасцю 180 тысяч чалавек з цяжкай артылерыяй, авіяцыяй і браневікамi.
Для парыраванне удару ў непрызнанай рэспублікі ўжо не заставалася ні сіл, ні сродкаў. Колькасць арміі Б'яфры складала да таго часу каля 70 тысяч байцоў. У першы ж дзень фэдэралаў прарвалі фронт, а 25 снежня паўночная і паўднёвая групоўкі злучыліся. Тэрыторыя паўстанцаў апынулася рассечана напалам.
Заключнае нігерыйскае наступ, названае «Спадарожны вецер», было пачата 7 студзеня 1970. 9 студзеня 1970 года паў Аверы, 10 студзеня захоплена ўзлётная паласа «Анабель», 11 студзеня - паў Улi.
13 студзеня 1970 г. армія Б'яфры капітулявала.
Удзел авiацыi
ВПС Б'яфра мелi адзін B-25 «Мітчэл» , тры лёгкіх бамбавіка B-26, некалькi T.6 «Тэксан». Пару транспартных самалётаў захапілі ў Нігерыі, і, разам з «Дакотай» з Порт-Харкорт, ператварылі ў імправізаваныя бамбавікі.
У пачатку 1967 года ў распараджэнні ВПС федэральнага ўрада Нігерыі лічыліся пяць транспартаў «Дакота», каля дваццаці «Дорна До. 27 » і некалька вучэбна-трэніровачных P.149-D. З пачаткам баявых дзеянняў атрымалася закупіць МіГ-15, МіГ-17 і чэхаславацкія вучэбна-трэніровачныя самалёты «Дэльфін».
Улетку 1967 года б'яфрыйския ваенна-паветраныя сілы здзяйснялі авіаналеты на Лагос. ВПС Нігерыі бамбардзіравалі ў асноўным б'яфрыйские парты і аэрадромы, каб спыніць замежную дапамогу Б'яфры. Большую частку баявых вылетаў ВПС Нiгерыi ажыццявілі егіпецкія добраахвотнікі.
Прапаганда
Абодва бакі шумна дэкларавалі свае поспехі ў прапагандысцкіх выступах. Не менш актыўна гучалі абвінавачванні ў выкарыстанні праціўнікам замежных наймітаў.
Нацыянальная гордасць і страх за жыццё спарадзілі ў Б'яфры зусім небывалы маштаб лаяльнасці ўладам. «Радыё Б'яфры» магло спакойна выкарыстоўваць побач як ілжывыя зацвярджэння аб немінучым хуткім прызнанні дзяржавы сусветнай супольнасцю, так і гэтак жа ілжывыя страшылкі пра запланаваны ўдары брытанскіх ВПС напалмам па гарадскіх кварталах.
Міжнародная падтрымка
Федэральны ўрад Нігерыі меў дыпламатычную падтрымку і абмежаваную падтрымку ваеннымі матэрыяламі ад Вялікабрытаніі, нядаўняй метраполіі. З 1968 інтэнсіўную праграму вайсковай падтрымкі федэралістаў, лучна з прысылкай ваенных саветнікаў, разгарнуў Савецкі Саюз.
Б'яфра мела пэўную дыпламатычную падтрымку ў Афрыцы, абмежаваную і несістэматычную падтрымку вайсковымі матэрыяламі ад Францыі. На баку Б'яфры ваявалі еўрапейскія і амерыканскія найміты (Гл. таксама: Карл Густаў фон Розен).
ЗША занялі нейтральную пазіцыю ў гэтым канфлікце, забараніўшы пастаўкі ваенных матэрыялаў бакам канфлікта.
Многія грамадскія і царкоўныя арганізацый аказвалі сістэматычную гуманітарную дапамогу грамадзянскаму насельніцтву Б'яфры.
Сучасная сiтуацыя
У пачатку XXI стагоддзя на тэрыторыі былой Б'яфры зноў успыхнуў канфлікт. Розныя этнічныя групоўкі, найбольш моцнымі з якіх з'яўляюцца Рух за вызваленне дэльты Нігера і Рух за выжыванне народа аганi у 2004 годзе пачалі новую вайну супраць урада. Сепаратысты практыкуюць нападу на свідравыя платформы і праходзяць суда, узяцце ў закладнікі замежнікаў, атакі на паліцэйскія ўчасткі.