Экзістэнцыялізм: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 7: | Радок 7: | ||
== Гісторыя тэрміна == |
== Гісторыя тэрміна == |
||
[[Image:Kierkegaard.jpg|150px|right]] |
[[Image:Kierkegaard.jpg|150px|right]] |
||
{{double image|right|Kierkegaard.jpg|150|Nietzsche.later.years.jpg|171|The philosophers [[Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche]] |
|||
{{double image|right|Kierkegaard.jpg|150|Nietzsche.later.years.jpg|171|The philosophers [[Søren Kierkegaard and Friedrich Nietzsche]] foreshadowed existentialism.}} |
|||
Адным з першых тэрмін «[[экзістэнцыйная філасофія]]» ({{lang-de|Existenzphilosophie}}) увёў [[Карл Ясперс]] у [[1931]] у працы «Духоўная сітуацыя часу» [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000656/st000.shtml "Духоўная сітуацыя часу"] , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе [[Кіркегор]]а . У [[1939]] пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў [[1928]], калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У [[1943]] кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр ({{lang-fr|L'existentialisme est un humanisme}}, [[1946]]), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны ([[Карл Ясперс]], [[Габрыэль Марсель]]) і атэістычны ([[Марцін Хайдэгер]]). |
Адным з першых тэрмін «[[экзістэнцыйная філасофія]]» ({{lang-de|Existenzphilosophie}}) увёў [[Карл Ясперс]] у [[1931]] у працы «Духоўная сітуацыя часу» [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000656/st000.shtml "Духоўная сітуацыя часу"] , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе [[Кіркегор]]а . У [[1939]] пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў [[1928]], калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У [[1943]] кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр ({{lang-fr|L'existentialisme est un humanisme}}, [[1946]]), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны ([[Карл Ясперс]], [[Габрыэль Марсель]]) і атэістычны ([[Марцін Хайдэгер]]). |
Версія ад 23:15, 21 студзеня 2011
Экзістэнцыялізм (фр.: existentialisme ад лац.: exsistentia - існаванне) — філасофія існавання — кірунак у філасофіі ХХ стагоддзя, акцэнтуе сваю ўвагу на ўнікальнасці ірацыянальнага быцця чалавека. Экзістэнцыялізм развіваўся паралельна з роднаснымі напрамкамі персаналізму і філасофскай антрапалогіі, ад якіх ён адрозніваецца перш за ўсё ідэяй пераадолення (а не раскрыцця) чалавекам уласнай сутнасці і вялікім акцэнтам на глыбіні эмацыйнай прыроды.
У чыстым выглядзе экзістэнцыялізм як філасофскі кірунак ніколі не існаваў. Супярэчлівасць гэтага тэрміна зыходзіць з самога зместу «экзістэнцыі», бо яна па вызначэнні індывідуальная і непаўторная, азначае перажыванні асобна ўзятага індывіда, не падобнага ні на каго.
Гэтая супярэчлівасць з'яўляецца прычынай таго, што практычна ніхто з мысляроў, прылічаных да экзістэнцыялізму, фактычна не адносіў сябе да філосафаў-экзістэнцыялістаў. Адзіным, хто выразна выяўляў сваю прыналежнасць да гэтага напрамку, быў Жан-Поль Сартр. Яго пазіцыя была выкладзена ў дакладзе «экзістэнцыялізм - гэта гуманізм», дзе ён і распачаў спробу абагульніць экзістэнцыянальныя памкненні асобных мысляроў пачатку XX стагоддзя.
Гісторыя тэрміна
Адным з першых тэрмін «экзістэнцыйная філасофія» (ням.: Existenzphilosophie) увёў Карл Ясперс у 1931 у працы «Духоўная сітуацыя часу» "Духоўная сітуацыя часу" , а ў 1938 ён вынес яго ў назву асобнай працы. У якасці заснавальніка экзістэнцыяльнай філасофіі Ясперс называе Кіркегора . У 1939 пасля смерці рускага філосафа-эмігранта Льва Шастова выходзіць яго кніга «Кіргегард і экзістэнцыйная філасофія», аднак знаёмства Шастова з творчасцю Кіркегора адбылося толькі ў 1928, калі рускі мысляр напісаў усе свае асноўныя працы. У 1943 кнігу з такой самай назвай выпускае Ота Бальноў. Тэрмін «экзістэнцыялізм» выкарыстоўвае ў назве сваёй працы Жан-Поль Сартр (фр.: L'existentialisme est un humanisme, 1946), дзе экзістэнцыялізм падзелены на рэлігійны (Карл Ясперс, Габрыэль Марсель) і атэістычны (Марцін Хайдэгер).
Гісторыя і прадстаўнікі
У Расіі экзістэнцыялізм паўстаў напярэдадні Першай сусветнай вайны 1914 -1918:
У Нямеччыне экзістэнцыялізм паўстаў пасля Першай сусветнай вайны:
Знайшоў сваіх паслядоўнікоў у перыяд Другой сусветнай вайны 1939 -1945 у Францыі:
У 1940 -1950-я гады экзістэнцыялізм атрымаў распаўсюджанне і ў іншых еўрапейскіх краінах:
У ЗША ідэі экзыстэнцыялізму папулярызавалі:
- У. Лоўры
- У. Барэт
- Дж. Эдзі
- І. Ялом (экзыстэнцыйная псіхалогія )