Альбер Камю

Альбер Камю
фр.: Albert Camus
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	7 лістапада 1913(1913-11-07)[…]
Месца нараджэння	Dréan[d], Французскі Алжыр
Дата смерці	4 студзеня 1960(1960-01-04)[…] (46 гадоў)
Месца смерці	Вільблевен[d], Францыя
Пахаванне	Лурмарэн[d]
Грамадзянства	Францыя
Жонка	Simone Hié[d] і Франсін Фор[d]
Дзеці	Catherine Camus[d] і Jean Camus[d]
Альма-матар	Універсітэт Алжыра[d] (май 1936)
Месца працы	L'Express[d] Alger républicain[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, філосаф, раманіст, журналіст, эсэіст, драматург, сцэнарыст, змагар Французскага супраціву, паэт, футбаліст
Кірунак	continental philosophy[d]
Жанр	раман
Мова твораў	французская мова
Грамадская дзейнасць
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук
Узнагароды
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Выявы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Альбер Камю (фр.: Albert Camus, /kæˈmuː/ [albɛʁ kamy]; 7 лістапада 1913, Мандаві, Алжыр, Францыя — 4 студзеня 1960, Вільблевен, Францыя) — французскі філосаф, пісьменнік, драматург і журналіст, прадстаўнік экзістэнцыялізму. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1957). Сярод яго твораў «Чужаніца», «Чума», «Міф пра Сізіфа», «Грэхападзенне», «Паўстанец».

Нарадзіўся ў французскім сям’і франкаалжырцаў. Правёў дзяцінства ў бедным раёне, потым вывучаў філасофію ў Алжырскім універсітэце. Быў у Парыжы, калі немцы ўварваліся ў Францыю падчас Другой сусветнай вайны ў 1940 годзе. Камю спрабаваў уцячы, але ўрэшце далучыўся да французскага Супраціўлення, дзе працаваў галоўным рэдактарам забароненай газеты Combat. Пасля вайны ён стаў вядомай асобай і чытаў шмат лекцый па ўсім свеце. Двойчы ажаніўся, але меў шмат пазашлюбных сувязяў. Камю быў палітычна актыўным; ён быў часткай левых, якія выступалі супраць Іосіфа Сталіна і Савецкага Саюза з-за іх таталітарызму. Камю быў маралістам і схіляўся да анархасіндыкалізму. Ён быў часткай многіх арганізацый, якія імкнуліся да еўраінтэграцыі. Падчас Алжырскай вайны (1954—1962) ён захоўваў нейтральную пазіцыю, выступаючы за шматкультурны і плюралістычны Алжыр, пазіцыя, якая выклікала спрэчкі і была адхілена большасцю партый.

У філасофскім плане погляды Камю спрыялі ўзнікненню філасофіі, вядомай як абсурдызм. Некаторыя лічаць, што праца Камю паказвае, што ён экзістэнцыяліст, хоць сам ён цвёрда адмаўляўся ад гэтага тэрміну на працягу ўсяго жыцця.

Біяграфічныя звесткі

Раннія гады і адукацыя

Альбер Камю нарадзіўся 7 лістапада 1913 года ў рабочым квартале Мандаві (сучасны Дрэан) у французскім Алжыры. Яго маці, Катрын Элен Камю (у дзявоцтве Сінтэс), была францужанкай з балеарска-іспанскім паходжаннем. Ён ніколі не ведаў свайго бацьку, Люсьена Камю, беднага французскага сельскагаспадарчага рабочага, які загінуў у бітве на Марне ў 1914 годзе падчас Першай сусветнай вайны. Камю, яго маці і іншыя сваякі жылі без асноўных матэрыяльных каштоўнасцяў у яго дзяцінстве ў секцыі Белькур у Алжыры . Камю быў французам у другім пакаленні ў Алжыры, тэрыторыі Францыі з 1830 па 1962 год. Яго дзед па бацьку, разам з многімі іншымі з яго пакалення, пераехаў у Алжыр у пошуках лепшага жыцця ў першыя дзесяцігоддзі 19-га стагоддзя. Таму яго называлі pied-noir, «чорная нага» — слэнгавы тэрмін для французаў, якія нарадзіліся ў Алжыры. Яго асоба і беднае паходжанне істотна паўплывалі на яго далейшае жыццё. Тым не менш, Камю быў французскім грамадзянінам і карыстаўся большымі правамі, чым арабскія і берберскія алжырцы пад уладай карэннага насельніцтва. У дзяцінстве ён захапіўся футболам і плаваннем .

Пад уплывам свайго настаўніка Луі Жэрмена Камю атрымаў стыпендыю ў 1924 годзе, каб працягнуць навучанне ў прэстыжным ліцэі (сярэдняй школе) недалёка ад Алжыра . У 1930 годзе ва ўзросце 17 гадоў у яго выявілі сухоты. Паколькі гэта хвароба, якая перадаецца, ён з’ехаў з дому і застаўся са сваім дзядзькам Гюстава Ако, мясніком, які паўплываў на маладога Камю. Менавіта ў той час ён звярнуўся да філасофіі, пад кіраўніцтвам свайго настаўніка філасофіі Жана Грэнье. Яго ўразілі старажытнагрэчаскія філосафы і Фрыдрых Ніцшэ. За гэты час ён мог вучыцца толькі завочна. Каб зарабіць грошай, падпрацоўваў: прыватным настаўнікам, гандляром аўтазапчасткамі, асістэнтам у Метэаралагічным інстытуце.

У 1933 годзе Камю паступіў у Алжырскі ўніверсітэт і атрымаў ступень бакалаўра філасофіі ў 1936 годзе; пасля прэзентацыі сваёй дысертацыі пра Плоціна. Камю праявіў цікавасць да ранніх хрысціянскіх філосафаў, але Ніцшэ і Артур Шапенгаўэр праклалі шлях да песімізму і атэізму. Камю таксама вывучаў раманістаў-філосафаў, такіх як Стэндаль, Герман Мелвіл, Фёдар Дастаеўскі і Франц Кафка. У 1933 годзе ён таксама сустрэў Сімону Хіэ, у той час партнёрку сябра Камю, якая стала яго першай жонкай.

Камю з 1928 па 1930 год выступаў галкіперам юніёрскай каманды «Расінг Універсітэтар д’Альжэр». Пачуццё каманднага духу, братэрства і агульнай мэты прываблівала яго надзвычай. У справаздачах матчаў яго часта хвалілі за гульню з запалам і мужнасцю. Любыя футбольныя амбіцыі, аднак, зніклі, калі ён захварэў на сухоты. Камю праводзіў паралелі паміж футболам, чалавечым існаваннем, маральнасцю і асабістай ідэнтычнасцю. Для яго спрошчаная мараль футбола супярэчыла складанай маралі, навязанай такімі ўладамі, як дзяржава і царква.

Гады станаўлення

У 1934 годзе, ва ўзросце 20 гадоў, Камю быў у адносінах з Сімонай Хіэ. У Сімоны была залежнасць ад марфіну, прэпарата, які яна выкарыстоўвала для палягчэння менструальных боляў. Яго дзядзька Гюстаў не ўхваляў адносіны, але Камю ажаніўся з Хіэ, каб дапамагчы ёй змагацца з залежнасцю. Пазней ён выявіў, што яна была ў адносінах са сваім лекарам у той жа час, і пара пазней развялася.

Камю ўступіў у Французскую камуністычную партыю (ФКП) у пачатку 1935 г. Ён бачыў у ёй спосаб «барацьбы з няроўнасцю паміж еўрапейцамі і „тубыльцамі“ ў Алжыры», хоць і не быў марксістам. Ён патлумачыў: «Мы можам разглядаць камунізм як плацдарм і аскетызм, які рыхтуе глебу для больш духоўнай дзейнасці». Камю пакінуў PCF праз год. У 1936 годзе была заснавана Алжырская камуністычная партыя (PCA), якая імкнулася да незалежнасці, і Камю ўступіў у яе пасля таго, як яму параіў гэта зрабіць яго настаўнік Грэнье. Галоўнай роляй Камю ў PCA была арганізацыя Théâtre du Travail («Рабочы тэатр»). Камю таксама быў блізкі да Алжырскай народнай партыі (PPA), якая была ўмеранай антыкаланіялістычнай/нацыяналістычнай партыяй. Па меры ўзмацнення напружанасці ў міжваенны перыяд сталінскія PCA і PPA разарвалі адносіны. Камю быў выключаны з PCA за адмову прытрымлівацца лініі партыі. Гэты шэраг падзей абвастрыў яго веру ў чалавечую годнасць. Недавер Камю да бюракратыі, якая імкнецца да эфектыўнасці, а не да справядлівасці, вырас. Ён працягнуў свой удзел у тэатры і перайменаваў сваю групу ў Théâtre de l’Equipe («Тэатр каманды»). Некаторыя з яго сцэнарыяў паслужылі асновай для яго пазнейшых раманаў.

У 1938 годзе Камю пачаў працаваць у левай газеце Alger républicain (заснаванай Паскалем Піа), паколькі ў яго былі моцныя антыфашысцкія настроі, і рост фашысцкіх рэжымаў у Еўропе яго непакоіў. Да таго часу ў Камю ўзніклі моцныя пачуцці супраць аўтарытэтнага каланіялізму, калі ён стаў сведкам жорсткага абыходжання французскіх улад з арабамі і берберамі. Alger républicain быў забаронены ў 1940 годзе, і Камю паляцеў у Парыж, каб уладкавацца на новую працу ў Paris-Soir у якасці галоўнага рэдактара. У Парыжы ён амаль завяршыў свой «першы цыкл» твораў аб абсурдзе і бессэнсоўнасці — раман L'Étranger (Знешні чалавек (Вялікабрытанія), або Чужы (ЗША)), філасофскае эсэ Le Mythe de Sisyphe (The Міф пра Сізіфа) і п’еса «Калігула». Кожны цыкл складаўся з рамана, эсэ і тэатральнай п’есы.

Другая сусветная вайна, супраціўленне і барацьба

Неўзабаве пасля таго, як Камю пераехаў у Парыж, успышка Другой сусветнай вайны пачала ўплываць на Францыю. Камю пайшоў добраахвотнікам у армію, але яго не прынялі, бо калісьці хварэў на сухоты. Калі немцы ішлі да Парыжа, Камю ўцёк. Ён быў звольнены з Paris-Soir і апынуўся ў Ліёне, дзе 3 снежня 1940 года ажаніўся з піяністкай і матэматыкам Франсін Фор. Камю і Фор вярнуліся ў Алжыр (Оран), дзе ён выкладаў у пачатковых школах. З-за туберкулёзу ён пераехаў у французскія Альпы па рэкамендацыі лекара. Там ён пачаў пісаць свой другі цыкл твораў, на гэты раз прысвечаны паўстанню — раман La Peste (Чума) і п’есу Le Malentendu (Непаразуменне). У 1943 годзе ён быў вядомы дзякуючы сваёй ранейшай працы. Ён вярнуўся ў Парыж, дзе пазнаёміўся і пасябраваў з Жанам-Полем Сартрам. Ён таксама стаў часткай кола інтэлектуалаў, у тым ліку Сімоны дэ Бавуар, Андрэ Брэтона і іншых. Сярод іх была актрыса Марыя Касарэс, якая пазней закруціла раман з Камю.

Камю браў актыўны ўдзел у падпольным руху супраціўлення немцам падчас французскай акупацыі. Па прыбыцці ў Парыж пачаў працаваць журналістам і рэдактарам забароненай газеты «Камбат». Ён працягваў пісаць для газеты пасля вызвалення Францыі. Камю выкарыстоўваў псеўданім для сваіх баявых артыкулаў і выкарыстоўваў фальшывыя пасведчанні асобы, каб не трапіць у палон. У гэты перыяд ён напісаў чатыры Lettres à un Ami Allemand (Лісты да нямецкага сябра), тлумачачы, чаму супраціў быў неабходны.

Пасля Другой Сусветнай

Пасля вайны Камю жыў у Парыжы з Форам, якая ў 1945 годзе нарадзіла двайнят Катрын і Жана. Цяпер Камю быў знакамітым пісьменнікам, вядомым сваёй роляй у Супраціўленні. Падчас двух асобных паездак ён чытаў лекцыі ў розных універсітэтах ЗША і Лацінскай Амерыкі. Ён таксама наведаў Алжыр яшчэ раз, толькі каб пакінуць яго расчараваны працягам рэпрэсіўнай каланіяльнай палітыкі, пра якую ён шмат разоў папярэджваў. У гэты перыяд ён завяршыў другі цыкл сваёй творчасці эсэ L’Homme révolté (Паўстанец). Камю нападаў на таталітарны камунізм, адначасова выступаючы за лібертарыянскі сацыялізм і анарха-сіндыкалізм. Засмуціўшы многіх яго калег і сучаснікаў у Францыі сваім непрыняццем камунізму, кніга прывяла да канчатковага разрыву з Сартрам. Яго адносіны з левымі марксістамі яшчэ больш пагоршыліся падчас Алжырскай вайны.

Камю быў цвёрдым прыхільнікам еўрапейскай інтэграцыі ў розных маргінальных арганізацыях, якія дзейнічалі ў гэтым кірунку. У 1944 годзе ён заснаваў Французскі камітэт за Еўрапейскую федэрацыю (CFFE (Французскі камітэт Еўрапейскай федэрацыі)), абвясціўшы, што Еўропа "можа развівацца па шляху эканамічнага прагрэсу, дэмакратыі і міру, толькі калі нацыянальныя дзяржавы стануць. У 1947-48 гадах ён заснаваў Groupes de Liaison Internationale (GLI) прафсаюзны рух у кантэксце рэвалюцыйнага сіндыкалізму (syndicalisme révolutionnaire). Яго галоўнай мэтай было выказаць станоўчы бок сюррэалізму і экзістэнцыялізму, адкінуўшы негатыў і нігілізм Андрэ Брэтона. Камю таксама падняў свой голас супраць савецкай інтэрвенцыі ў Венгрыю і таталітарных тэндэнцый рэжыму Франка ў Іспаніі.

У Камю было мноства раманаў, у прыватнасці, нерэгулярны і ў канчатковым выніку публічны раман з актрысай іспанскага паходжання Марыяй Касарэс, з якой ён вёў шырокую перапіску. Фор не паставіўся да гэтай справы легкадумна. У яе здарыўся псіхічны зрыў, і ў пачатку 1950-х спатрэбілася шпіталізацыя. Камю, які адчуваў сябе вінаватым, адышоў ад грамадскага жыцця і на некаторы час быў у лёгкай дэпрэсіі.

У 1957 годзе Камю атрымаў вестку аб прысуджэнні яму Нобелеўскай прэміі па літаратуры. Гэта стала для яго шокам. Ён чакаў, што Андрэ Мальро атрымае прэстыжную ўзнагароду. У 44 гады ён быў другім самым маладым лаўрэатам прэміі пасля Рэд’ярда Кіплінга, якому было 42. Пасля гэтага ён пачаў працаваць над сваёй аўтабіяграфіяй Le Premier Homme (Першы чалавек), спрабуючы даследаваць «маральнае навучанне». Ён таксама зноў звярнуўся да тэатра. На грошы, атрыманыя разам з Нобелеўскай прэміяй, ён адаптаваў і паставіў для сцэны раман Дастаеўскага «Дэманы». Спектакль быў паказаны ў студзені 1959 года ў тэатры Антуана ў Парыжы і меў поспех у крытыкаў.

У гэтыя гады ён пасмяротна апублікаваў працы філосафа Сімоны Вайль у серыі «Espoir» («Надзея»), якую ён заснаваў для Éditions Gallimard. Вайль аказаў вялікі ўплыў на яго філасофію, паколькі ён разглядаў яе творы як «проціяддзе» ад нігілізму. Камю ахарактарызаваў яе як «адзінага вялікага духа нашага часу».

Смерць

Камю загінуў 4 студзеня 1960 года ва ўзросце 46 гадоў у аўтамабільнай аварыі каля Сэнса, у Ле-Гран-Фосар, у мястэчку Вільблевен. Ён правёў навагоднія канікулы 1960 года ў сваім доме ў Лурмарэне, Ваклюз, са сваёй сям’ёй і сваім выдаўцом Мішэлем Галімарам з Éditions Gallimard, а таксама жонкай Галімара Жанін і дачкой. Жонка і дзеці Камю вярнуліся ў Парыж цягніком 2 студзеня, але Камю вырашыў вярнуцца ў раскошным Facel Vega FVS Gallimard. Аўтамабіль урэзаўся ў платан на доўгім прамым участку Route Nationale 5 (цяпер RN 6 або D606). Камю, які знаходзіўся на пасажырскім сядзенні, памёр імгненна. Галімард памёр праз некалькі дзён, хоць яго жонка і дачка засталіся цэлымі. Былі здагадкі, што Камю быў забіты КДБ з-за яго крытыкі савецкіх злоўжыванняў.

У абломках былі знойдзеныя 144 старонкі рукапіснага рукапісу пад назвай Le premier Homme (Першы чалавек). Камю прадказаў, што гэты няскончаны раман, заснаваны на яго дзяцінстве ў Алжыры, стане яго лепшым творам. Камю быў пахаваны на могілках Лурмарэн у Ваклюзе, Францыя, дзе ён жыў. Яго сябар Сартр прачытаў панегірык, аддаючы належнае гераічнаму «ўпартаму гуманізму» Камю. Уільям Фолкнер напісаў свой некралог, сказаўшы: «Калі дзверы за ім зачыніліся, ён ужо напісаў з гэтага боку тое, што спадзяецца зрабіць кожны мастак, які таксама нясе з сабой праз жыццё адно і тое ж прадчуванне і нянавісць да смерці: быў тут».

Літаратурная творчасць

Творчасць А. Камю ўмоўна падзяляюць на 3 перыяды: «абсурду» (зборніікі філасофска-лірычных эсэ «Ніцво і твар», 1937; «Шлюбны баль», 1938; філасофскіх эсэ «Міф пра Сізіфа», 1942; раманы «Шчаслівая смерць», нап. 1938, выд. 1971; «Чужаніца», 1942; п’есы «Калігула», «Непаразуменне», абедзве 1944); «бунту» (раман «Чума», 1947; п’есы «Аблога», 1948; «Праведныя», 1950; філасофска-гістарычны трактат «Чалавек, які бунтуе», 1951); «выгнання» (раман «Падзенне», 1956; зборнікі эсэ і апавяданняў «Лета», 1954, «Выгнанне і царства», 1957). Аўтар кніг «Злабадзённыя нататкі» (т. 1-3, 1950—1958), «Шведскія прамовы» (1958), інсцэніровак твораў Ф. Дастаеўскага, У. Фолкнера і інш.

У творах пераважаюць тэмы абсурднасці існавання, адзіноты, закінутасці чалавека і адначасова яго адказнасці за свае паводзіны, непазбежнасці маральнага выбару. Філасофская глыбіня спалучаецца ў іх з моўным лаканізмам, амаль поўнай адсутнасцю метафар, рэмінісцэнцый.

Светапогляд

Зыходны пункт філасофскіх разважанняў Альбера Камю — трагічнае перажыванне смерці Бога, абвешчанай у свой час Ф. Дастаеўскім і Ф. Ніцшэ. Для Камю яна азначала страту метафізічнага сэнсу жыцця чалавека. На яго думку, вопыт чалавечага існавання, якое непазбежна заканчваецца смерцю, прыводзіць мыслячую асобу да ўсведамлення абсурднасці зямнога быцця; аднак гэта не павінна абяззбройваць чалавека, і ён выбірае бунт супраць усіх багоў, які надае каштоўнасць індывідуальнаму жыццю. Чалавек мусіць жыць і дзейнічаць так, каб адчуць сябе шчаслівым у гэтым абсурдным свеце. Трагічны вопыт вайны і Супраціўлення прывёў А. Камю да эстэтыкі бунту, якая адраджала колішняе, антычнае значэнне літаратуры і мастацтва, усёй духоўнай культуры, значэнне адзінства прыгажосці, дабра і справядлівасці ў жыцці як асобнага чалавека, так і ўсяго грамадства. Менавіта яны надаюць сэнс і веліч чалавечаму жыццю, творчасці і самой смерці; усведамленне абсурду прыводзіць да бунту, а бунт — да свабоды, у якой чалавек знаходзіць сэнс жыцця. Альбер Камю лічыў, што жыццё чалавека — гэта пастаянная і няспынная творчасць, магчымая толькі ва ўмовах свабоды; без свабоды няма творчасці і ўсяго таго, што складае асноўныя вымярэнні чалавечых каштоўнасцей.

Палітычная пазіцыя

Камю быў маралістам; ён сцвярджаў, што мараль павінна кіраваць палітыкай. Нягледзячы на ​​тое, што ён не адмаўляў, што мараль змяняецца з цягам часу, ён адхіляў класічны марксісцкі пункт гледжання, што гістарычныя матэрыяльныя адносіны вызначаюць мараль.

Камю таксама моцна крытыкаваў марксізм-ленінізм, асабліва ў выпадку Савецкага Саюза, які ён лічыў таталітарным. Камю папракаў тых, хто сімпатызаваў савецкай мадэлі і іх «рашэнню назваць поўную прыгонную свабоду». Будучы прыхільнікам лібертарыянскага сацыялізму, ён сцвярджаў, што СССР не быў сацыялістычным, а Злучаныя Штаты не былі ліберальнымі. Яго крытыка СССР прывяла да сутыкненняў з іншымі палітычнымі левымі, асабліва з яго сябрам Жанам-Полем Сартрам.

Удзельнічаў у французскім Супраціўленні нацысцкай акупацыі Францыі падчас Другой сусветнай вайны, Камю пісаў і рэдагаваў часопіс Супраціўлення Combat. Аб супрацоўніцтве французаў з нямецкімі акупантамі ён пісаў: «Цяпер адзінай маральнай каштоўнасцю з’яўляецца мужнасць, якая тут карысная для судзіць марыянетак і балбатуноў, якія робяць выгляд, што гавораць ад імя народа» [51] Пасля вызвалення Францыі, Камю адзначыў: «Гэтай краіне патрэбны не Талейран, а Сен-Жюст». Рэальнасць пасляваенных трыбуналаў неўзабаве змяніла яго думку: Камю публічна адмяніў сябе і на ўсё жыццё стаў праціўнікам смяротнага пакарання.

Камю меў анархісцкія сімпатыі, якія ўзмацніліся ў 1950-я гады, калі ён прыйшоў да пераканання, што савецкая мадэль маральна збанкрутавала. Камю быў катэгарычна супраць любой эксплуатацыі, улады, уласнасці, дзяржавы і цэнтралізацыі. Аднак ён выступаў супраць рэвалюцыі, аддзяляючы паўстанца ад рэвалюцыянера і лічачы, што вера ў «абсалютную праўду», якая часцей за ўсё прымае выгляд гісторыі ці розуму, натхняе рэвалюцыянера і вядзе да трагічных вынікаў. Ён лічыць, што паўстанне выклікана нашым абурэннем адсутнасцю трансцэндэнтнага значэння свету, у той час як палітычны бунт з’яўляецца нашым адказам на напады на годнасць і аўтаномію асобы. Камю выступаў супраць палітычнага гвалту, дапускаючы яго толькі ў рэдкіх і вельмі вузка акрэсленых выпадках, а таксама супраць рэвалюцыйнага тэрору, які ён абвінавачваў у ахвяраванні нявінных жыццяў на алтар гісторыі.

Прафесар філасофіі Дэвід Шэрман лічыць Камю анарха-сіндыкалістам. Грэм Нікалсан лічыць Камю анархістам-экзістэнцыялістам.

Анархіст Андрэ Прюдомо ўпершыню прадставіў яго на сустрэчы Cercle des Étudiants Anarchistes («Анархісцкі студэнцкі гурток») у 1948 годзе як прыхільніка, знаёмага з анархісцкай думкай. Камю пісаў для анархісцкіх выданняў, такіх як Le Libertaire (Лібертарыянец), La Révolution prolétarienne (Пралетарская рэвалюцыя) і Solidaridad Obrera («Салідарнасць працоўных»), орган анарха-сіндыкалісцкай Confederación Nacional del Trabajo (CNT) (« Нацыянальная канфедэрацыя працы»).

Камю захоўваў нейтральную пазіцыю падчас Алжырскай рэвалюцыі (1954-62). У той час як ён быў супраць гвалту з боку Фронту нацыянальнага вызвалення (FLN), ён прызнаў несправядлівасць і жорсткасць, уведзеныя каланіялістычнай Францыяй. Ён падтрымліваў Аб’яднаную сацыялістычную партыю (PSU) П’ера Мендэса і яе падыход да крызісу; Мендэс выступаў за прымірэнне. Камю таксама падтрымаў алжырскага аднадумца Азіза Кесуса. Камю адправіўся ў Алжыр, каб дамовіцца аб перамір’і паміж дзвюма ваюючымі бакамі, але быў сустрэты з недаверам з боку ўсіх бакоў [60]. У адным, часта памылкова цытаваным выпадку, Камю супрацьстаяў алжырскаму крытыку падчас сваёй прамовы з нагоды ўручэння Нобелеўскай прэміі ў Стакгольме ў 1957 годзе, адмаўляючы ілжывы эквівалент правасуддзя з рэвалюцыйным тэрарызмам: «Людзі цяпер закладваюць бомбы ў трамваях Алжыра. Мая маці можа быць на адной з іх. тых трамваяў. Калі гэта справядлівасць, то я аддаю перавагу сваёй маці». Крытыкі Камю назвалі адказ рэакцыйным і вынікам каланіялізатарскага стаўлення.

Ён рэзка крытыкаваў распаўсюджванне ядзернай зброі і бамбаванне Хірасімы і Нагасакі. У 1950-я гады Камю прысвяціў свае намаганні правам чалавека. У 1952 годзе ён пакінуў сваю працу ў ЮНЕСКА, калі ААН прыняла ў члены Іспанію пад кіраўніцтвам генерала каудыльё Франсіска Франка. Камю захоўваў свой пацыфізм і супраціўляўся смяротнаму пакаранню ў любым пункце свету. Ён напісаў эсэ супраць смяротнага пакарання ў супрацоўніцтве з Артурам Кестлерам, пісьменнікам, інтэлектуалам і заснавальнікам Лігі супраць смяротнага пакарання пад назвай Réflexions sur la peine capitale (Разважанні пра смяротнае пакаранне), апублікаванае Кальман-Леві ў 1957 годзе.

Спадчына

Раманы і філасофскія эсэ Камю па-ранейшаму ўплывовыя. Пасля яго смерці цікавасць да Камю пачалася пасля ўздыму (і змяншэння) новых левых. Пасля распаду Савецкага Саюза цікавасць да яго альтэрнатыўнага шляху да камунізму аднавілася. Ён запомніўся сваім скептычным гуманізмам і падтрымкай палітычнай талерантнасці, дыялогу і грамадзянскіх правоў.

Нягледзячы на тое, што Камю быў звязаны з антысавецкім камунізмам, даходзячы да анарха-сіндыкалізму, некаторыя неалібералы спрабавалі звязаць яго са сваёй палітыкай; напрыклад, прэзідэнт Францыі Нікаля Сарказі прапанаваў перанесці яго астанкі ў Пантэон, ідэя, якая была раскрытыкавана ацалелай сям’ёй Камю і выклікала гнеў многіх левых.

Беларускія пераклады

• Чужаніца: Раман, аповесць, апавяданні / Альбэр Камю; Пер. і прадм. Зм. Коласа. — Мн.: Маст. літ., 1986.
• Міф пра Сізіфа. Выгнанне Гэлены. Чума (урывак) // Крыніца, 1994. № 11(5);
• Калігула // Пры зачыненых дзвярах: Драм. творы. Мн., 1995;
• Выбраныя творы / Альбэр Камю (пераклад з французскай мовы З. Коласа; прадмова І.Сая). — Мн.: Мастацкая літаратура, 2005. — 429, [2] с. — (Скарбы сусветнай літаратуры).
• Камень, які расьце // Бабілёнская бібліятэка: замежная літаратура ў перакладах Нашай Нівы / [уступ Л. Баршчэўскага]. — Мінск : І. П. Логвінаў, 2007. — 267 с. — (Кнігарня «Наша Ніва»).

Літаратура

• Акудовіч В. Камень Сізіфа // Крыніца. 1994. № 11(5);
• Білацэрківец Н. Ганебная «чалавечнасць» гісторыі // Крыніца. 1994. № 11(5);
• Лявонава Е. Дастаеўскі і Камю // Крыніца. 1994. № 11(5).

Спасылкі

• Госць
• Здрадлівая жонка
• Fonds Albert Camus — Cité du livre d’Aix en Provence
• Société des Études Camusiennes Архівавана 6 студзеня 2018.
• The Albert Camus Society