Аляксандр Пятровіч Гельмерсен

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Гельмерсен.
Аляксандр Пятровіч Гельмерсен
руск.: Александр Петрович Гельмерсен
ням.: Alexander Peter von Helmersen
Партрэт А. П. Гельмерсена працы Я. Р. Рэйтэрна. Эрмітаж
Партрэт А. П. Гельмерсена
працы Я. Р. Рэйтэрна. Эрмітаж
Дата нараджэння 13 (24) сакавіка 1797
Месца нараджэння
Дата смерці 12 (24) мая 1852 (55 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Бацька Peter Helmersen[d]
Маці Q124838075?
Дзеці Peter Helmersen[d] і Ludwig Helmersen[d]
Альма-матар
Род войскаў пяхота
Званне генерал-лейтэнант[1]
Камандаваў Аляксандраўскі Брэсцкі кадэцкі корпус
Бітвы/войны
Узнагароды і званні
ордэн Святога Георгія IV ступені ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені з бантам ордэн Святой Ганны 2 ступені ордэн Святога Станіслава 2 ступені ордэн Святой Ганны 3 ступені ордэн Святога Станіслава 3 ступені ордэн Святой Ганны 4 ступені Польскі знак узнагароды за ваенную годнасць
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксандр Пятровіч Гельмерсен (руск.: Александр Петрович Гельмерсен, ням.: Alexander Peter von Helmersen, 1797—1852) — расійскі ваенны педагог, генерал-лейтэнант, дырэктар Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 13 сакавіка 1797 года ў маёнтку Дукерсгоф[et] у Эстляндыі, сын дырэктара Пецярбургскіх Імператарскіх тэатраў стацкага саветніка Пятра Фёдаравіча Гельмерсена.

У 1811 годзе быў прыняты на навучанне ў Царскасельскі ліцэй. Выпушчаны 14 снежня 1813 года прапаршчыкам у Таўрычаскі грэнадзёрскі полк. 9 мая 1817 года ўзведзены ў падпаручнікі і 18 верасня ў паручнікі[2]. У шэрагу крыніц сустракаецца сцвярджэнне, што Гельмерсен быў выпушчаны з ліцэя напярэдадні Айчыннай вайны 1812 года адразу паручнікам у лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, а адразу пасля пачатку ваенных дзеянняў быў пераведзены ў гвардзейскую Конную артылерыю і ва ўзросце 15 гадоў браў удзел у Барадзінскай бітве[3][4]. Але гэта не знаходзіць пацверджання ў іншых крыніцах. Так, напрыклад, П. П. Патоцкі ў сваім гістарычным аглядзе «Стагоддзе расійскай коннай артылерыі» ў спісах узнагароджаных за Барадзінскі бой згадвае паручніка «Гр. Ант. Гельмерсена» [5] і яго ж у агульных спісах тых, хто служыў у коннай артылерыі ў 1812—1814 гадах[6] — тут ён мае на ўвазе паручніка Рыгора Антонавіча Гельмерсена, які загінуў у 1813 годзе ў бітве пры Лютцэне. І ніякіх іншых Гельмерсенаў у Патоцкага больш не сустракаецца. «Спіс генералам па старшынстве» і С. У. Волкаў у якасці даты ўзвядзення А. П. Гельмерсена ў першы афіцэрскі чын называюць 1813 год[7] [8]. А. У. Кібоўскі прама адпрэчвае які-небудзь удзел А. П. Гельмерсена ў Айчыннай вайне і наступных Замежных паходах[2].

12 лютага 1821 года пераведзены ў лейб-гвардыі Сямёнаўскі полк, у шэрагах 1-й грэнадзёрскай роты якога прыняў удзел у Руска-турэцкай вайне 1828—1829 гадоў, знаходзіўся ў аблогавым корпусе пад Варнай. У 1831 годзе прыняў удзел у здушэнні паўстання 1830 года і за баявое адрозненне быў узнагароджаны ордэнамі Св. Станіслава 3-й ступені і св. Уладзіміра 4-й ступені з бантам[2].

Магіла на Трышынскіх могілках

У 1832 годзе ўзведзены ў палкоўнікі і прызначаны камандзірам роты падпрапаршчыкаў у Школе гвардзейскіх падпрапаршчыкаў і юнкераў. На гэтай пасадзе ён знаходзіўся да 1841 года. 16 красавіка 1841 года ўзведзены ў генерал-маёры і прызначаны дырэктарам Аляксандраўскага Брэсцкага кадэцкага корпуса. 3 красавіка 1849 года ўзведзены ў генерал-лейтэнанты. Памёр 11 мая 1850 года ў Брэст-Літоўску, пахаваны пад Брэстам у вёсцы Трышын на гарнізонных могілках[2].

Партрэт А. П. Гельмерсена працы Я. Р. Рэйтэрна знаходзіцца ў зборы Дзяржаўнага Эрмітажа (1832 год; папера, акварэль; 23,9 х 16,6 см; інв. № ЭРР-5707)[9] (атрыбутаваны Гельмерсену ў 2020 годзе А. У. Кібоўскім[10]).

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Сярод іншых узнагарод Гельмерсен меў ордэны[7]:

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

11 красавіка 1832 года ажаніўся з баранойсай Антуанэтай-Жулі-Хелен-Эгланцінай Расільён (1806—1885). У іх было трое дзяцей:

  • Сафія (Sophie von Helmersen) (1836—1914),
  • Петэр Людвіг (Peter Ludwig von Helmersen) (1838—1877)
  • Аляксандр Людвіг (Alexander Ludwig von Helmersen) (1843—1904).

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Catalog of the German National Library Праверана 17 ліпеня 2021.
  2. ↑ а б в г Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 37.
  3. ↑ Напалеон і Рэвалюцыя. — Гельмерсен Аляксандр Пятровіч (Alexander Peter von Helmersen) (1797—1850). Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2022. Праверана 25 студзеня 2022.
  4. ↑ Энцыклапедыя немцаў Расіі. — ГЕЛЬМЕРСЕН (Helmersen) Аляксандр Пятровіч фон.. Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2018. Праверана 25 студзеня 2022.
  5. ↑ Потоцкий 1894, с. 66 (1-й паг.).
  6. ↑ Потоцкий 1894, с. 18 (2-й паг.).
  7. ↑ а б Список генералам 1844, с. 347.
  8. ↑ Волков, 1 т. 2009, с. 334.
  9. ↑ Госкаталог. РФ. — Рейтерн, Герхард Романович. Портрет обер-офицера л.-гв. Семёновского полка.. Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 2017. Праверана 25 студзеня 2022.
  10. ↑ Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 36—37.
  11. ↑ Александр Петрович Гельмерсен // Кавалеры Ордена Св. Анны третьей степени // Список кавалерам императорских российских орденов всех наименований за 1829. Часть III. — СПб: при Императорской Академии Наук, 1830. — С. 344.
  12. ↑ Материалы по иконографии, вып. 9 2020, с. 36.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Волков С. В. Генералитет Российской империи: Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II. — М.: Центрполиграф, 2009. — Т. I (А—К). — 760 с. — ISBN 978-5-9524-4167-5.
  • Потоцкий П. П. Столетие Российской Конной артиллерии (1794—1894 г.). — СПб.: Типография С. В. Балашева и К°, 1894. — 194, 62 с.
  • Русские портреты XVIII — начала XX вв. Материалы по иконографии. Вып. IX / [Сост. С. А. Подстаницкий]. — М.: Фонд «Русские витязи», 2020. — 240 с. — ISBN 978-5-907245-28-0.
  • Список генералам по старшинству. Исправлено по 17 марта. — СПб.: В военной типографии, 1844. — 425 с.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Аляксандр_Пятровіч_Гельмерсен&oldid=4598143"