Баляслаў Рычардавіч Брэжга

Баляслаў Рычардавіч Брэжга
Дата нараджэння	31 сакавіка (12 красавіка) 1887
Месца нараджэння	Дрыцанская воласць[d], Рэжыцкі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	30 верасня 1957(1957-09-30) (70 гадоў)
Месца смерці	Рыга, Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, СССР
Месца пахавання	Рыга
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР  Латвія
Род дзейнасці	гісторык, палітык, археолаг, археограф, палеограф, філолаг
Месца працы	Віцебскае аддзяленне Маскоўскага археалагічнага інстытута Віцебскі губернскі архіў[d] Латвійскі ўніверсітэт Інстытут гісторыі і матэрыяльнай культуры АН Латвійскай ССР[d]
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Віцебская гімназія (1910) Маскоўскі археалагічны інстытут (1916)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Баляслаў Рычардавіч Брэ́жга (лат.: Boļeslavs Brežgo; 31 сакавіка (12 красавіка) 1887 — 30 верасня 1957) — гісторык, археолаг, археограф, палеограф, філолаг. Доктар гісторыі (1933). Прафесар і прарэктар Маскоўскага археалагічнага інстытута (1918—1925). Прафесар Латвійскага ўніверсітэта.

Біяграфія

Нарадзіўся ў Рэжыцкім павеце Віцебскай губерні ў сям’і сталяра. У 1904 годзе скончыў Рэжыцкае гарадское трохкласнае вучылішча. У 1908 годзе паступіў на вайсковую службу, якую адбываў у Віцебску. У 1910 годзе скончыў экстэрнам Віцебскую Аляксандраўскую гімназію. У 1911 годзе паступіў на Віцебскае аддзяленне Маскоўскага археалагічнага інстытута. Удзельнік Першай сусветнай вайны, у 1914 годзе паранены, у 1917 годзе — паручнік. 27 лістапада 1917 года як вольны слухач скончыў Віцебскае аддзяленне Маскоўскага археалагічнага інстытута па археалагічным і археаграфічным аддзяленнях. 2 снежня 1917 года абраны правадзейным членам інстытута і пакінуты пры кафедры «Старажытнасці Паўночна-Заходняга краю» для падрыхтоўкі да прафесарскага звання. 6.2.1918 абраны загадчыкам Віцебскага аддзялення інстытута, у ліпені 1918 — ганаровым членам інстытута.

Прадставіў 3 дысертацыі на атрыманне званняў вучонага археографа (архівіста) («Архивы Полоцко-Витебского края в их прошлом и настоящем», 1916), вучонага археолага («Материалы для археологической карты Витебской губернии», 1917), вучонага гісторыка мастацтваў («Ян Матейко как представитель польской исторической живописи», 1918). За ўсе 3 дысертацыі яму надалі званні з залатымі медалямі. З лістапада 1918 асістэнт кафедры «Старажытнасці Паўночна-Заходняга краю», са студзеня 1920 прафесар па розных кафедрах, з 7 сакавіка 1920 — памочнік рэктара, з чэрвеня 1921 да 1925 прарэктар інстытута. З 31 сакавіка 1919 да 5 снежня 1923 года — унаўнаважаны Галоўнага ўпраўлення архіўнай справы РСФСР па Віцебскай губерні. На Першай усебеларускай канферэнцыі архіўных работнікаў (1924) зрабіў тры даклады.

У 1925 з’ехаў у Латвію. У 1925—1937 прафесар Рускіх універсітэцкіх курсаў (з 1930 Рускі інстытут універсітэцкіх ведаў) у Рызе. Член Таварыства садзейнічання акадэмічнай адукацыі. У 1933 годзе ў Брусельскім універсітэце абараніў дысертацыю на ступень доктара гісторыі па тэме «Латгальскае сялянства ў 1772—1861 гадах» («Les paysans de Latgalie en 1772—1861»). У 1937—1940 гадах інспектар Упраўлення па ахове помнікаў даўніны. Арганізатар Латгальскага цэнтральнага музея. У 1940—1941 гадах дырэктар Даўгаўпілскага павятовага дзяржаўнага архіва. З 1945 прафесар кафедры славянскай філалогіі Латвійскага ўніверсітэта, адначасова з 1946 старшы навуковы супрацоўнік Iнстытута гісторыі і матэрыяльнай культуры АН Латвійскай ССР.

Памёр 30 верасня 1957 г. у Рызе, пахаваны тамсама.

Сям’я

Жонка — Настасся Рыгораўна.

Навуковая дзейнасць

Б. Р. Брэжга вывучаў гісторыю сувязей Беларусі і Латвіі, гісторыю паўстання 1863—1864 гадоў на Віцебшчыне. Таксама займаўся вывучэннем дагаворных грамат Рыгі і Полацка, склаў бібліяграфію па гісторыі Беларусі, збіраў матэрыялы для параўнальнага аналізу беларускай мовы і латгальскага дыялекту. Аўтар больш за 120 друкаваных навуковых прац (каля 30 з іх прысвечаны гісторыі Віцебска і Полацка).

Працы

• Брежго Б. Инициалы и орнамент в актовых книгах Витебского архива древни актов XVI—XVIII столетий // Виленский вестник. 1915;
• Брэжго Б. Архівы i архіўная праца ў Віцебшчыне // Віцебшчына. Віцебск, 1925. Т. 1;
• Брэжго Б. Адносіны палачан і латышоў у VIII—XVIII вв. // Школьная праца. Дзьвінск, 1926. Т. 1;
• Брэжго Б. Карта Полацкага ваяводства 1579—1588 гг. // Голас беларуса. Рыга, 1926. № 38;
• Breżgo B. Klasztor Taduliński na Witebszczyźnie // Ziemia. 1929. Nr.13;
• Breżgo B. Instytut archeologiczny // Ateneum Wileńskie. 1929. T. VI. Nr. 3—4;
• Брэжго Б. Архэолёгічны інстытут на Беларусі // Школа і жыццё. Рыга, 1930. № 1;
• Брэжго Б. Ахова помнікаў старажытнасьці на Віцебшчыне // Беларуская школа. Рыга, 1932. № 4, 5; 1933. № 4—6;
• Брэжго Б. Замкі Віцебшчыны. Вільня, 1933. (Адбітка з Гадавіка Беларускага Навуковага Таварыства, кн. І). 38 с.
• Брэжга Баляслаў. Жалаба рыскае рады канца ХІІІ стаг. // Запісы Беларускага Навуковага Таварыства. Выданьне непэрыядычнае. Сшыток 1. Вільня, 1938. С. 35—40, іл.
• Брэжга Б. Мястэчка Глазомічы або Янавічы ў Віцебшчыне ў XVIII стагодьзі // Запісы Беларускага Навуковага Таварыства. Выданьне непэрыядычнае. Сшыток 1. Вільня, 1938. С. 50—53.
• Breżgo B. Sztuki piękne w kolegium oraz w akademii OO. Jezuitów w Połocku w XVIII i XIX w. // Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji Historji Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Wilno, 1938/39. T. 3. S. 29―39;
• Brežgo B. Latgolas inventari un generalmērišonas zemu aproksti (1695.—1784.). Daugavpils, 1943. 412 lpp.;
• Брежго Б. Р. Очерки по истории крестьянских движений в Латгалии, 1577—1907. Рига, 1956;
• Доклад Б. Р. Брежго «Об архивах и архивной работе в Витебской губернии» // Первая всебелорусская конференция архивных работников 12—15 мая 1924 г. Документы и материалы / Составитель М. Ф. Шумейко. Минск: БелНИИДАД, 1999. С. 58—90;
• Доклад Б. Р. Брежго «Сдача, прием, размещение и хранение архивных материалов в Белоруссии» // Первая всебелорусская конференция архивных работников 12—15 мая 1924 г. Документы и материалы / Составитель М. Ф. Шумейко. Минск: БелНИИДАД, 1999. С. 97—115;
• Доклад Б. Р. Брежго «О подготовке архивных работников в Белоруссии» // Первая всебелорусская конференция архивных работников 12—15 мая 1924 г. Документы и материалы / Составитель М. Ф. Шумейко. Минск: БелНИИДАД, 1999. С. 116—121.

Літаратура

• Profesors Boļeslavs Brežgo / Sast. H.Strods. Rēzekne, 1990. 57 lpp. (змешчана бібліяграфія прац Брэжгі);
• Strods H. Vēsturnieks Boleslavs Brežgo septiņdesmitgadnieks // Latvijas PSR Zinātņu Akademijas Vēstis. 1957. Nr. 5 (118). 147.—157. lpp. (змешчана бібліяграфія прац Брэжгі);
• Zeile P. Latgales kultūras vēsture. Rēzekne: Latgales kultūras centra izdevniecība, 2006. 423.—425.lpp.;
• Беларусь: Энцыклапедычны даведнік / Рэдкал.: Б. І. Сачанка і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Дорошенко В. В. Уроки историка Б. Р. Брежго // Археографический ежегодник за 1993 год. М.: Наука, 1995. С. 215—221;
• Екабсон Э. Историк Болеслав Брежго (1887—1957): неизвестное в биографии // Латыши и белорусы: вместе сквозь века. — Вып. 8., 2019. — ISSN 2312—2188 — С. 24-34.
• Памяць: Гіст.-дакументальная хроніка Віцебска: У 2-х кн. Кн. 2-я / Рэд. кал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — 680 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0257-1.
• Панізнік С. Ён уздымаў старонкі віцебска-полацкай даўніны // Полацк: карані нашага радавода. Полацкая зямля як сацыякультурная прастора ўзнікнення і развіцця беларускага этнасу і нацыянальнай дзяржаўнасці. Міжнародная навуковая канферэнцыя 5—6 верасня 1995 года. Полацк, 1996. С. 191—194;
• Панізнік С. Ён уздымаў старонкі даўніны // Голас Радзімы. 1978. № 18;
• Первая всебелорусская конференция архивных работников 12—15 мая 1924 г. Документы и материалы / Составитель М. Ф. Шумейко. Минск: БелНИИДАД, 1999. 147 с.;
• Пішчулёнак, Міхаіл. Віцебшчына архіўная. // Беларусі гістарычны часопіс, № 4, 2002 г.
• Подлипский А. М. Витебская Александровская гимназия (1808—1918). Витебск, 1994. С. 54—56;
• Цаль Т. В. Брэжга Баляслаў Рычардавіч // Архівісты Беларусі. Біябібліяграфічны даведнік. Мінск: БелНДІДАС, 2006. С. 75—77;
• Цоя С. Русский институт университетских знаний в межвоенной Латвии // Русский мир и Латвия. Арабажинские курсы. Альманах. Вып. XXXII. Рига, 2013. С. 18—200.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Баляслаў Рычардавіч Брэжга
• Баляслаў Рычардавіч Брэжга на сайце Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае»