Варвара Пятроўна Вырвіч

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Варвара Пятроўна Вырвіч
Мянушка Вара
Псеўданім Каця, Бандыт Каця
Дата нараджэння 1920(1920)
Месца нараджэння Рэчыца, Рэчыцкі павет, Гомельская губерня, БССР, СССР
Дата смерці 1998(1998)
Грамадзянства
Прыналежнасць  СССР
Род войскаў санітары, партызанскія войскі
Званне санінструктар
Камандаваў партызанскі атрад імя С. М. Будзёнага
Бітвы/войны Вялікая Айчынная вайна:
Савецкі партызанскі рух у Беларусі ў час Вялікай Айчыннай вайны
Узнагароды і званні
Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Айчыннай вайны 2 ступені Медаль «Партызану Айчыннай вайны» 1 ступені

Варвара Пятроўна Вырвіч (1922 Рэчыца — 1998[1]), вядомая таксама як «Бандыт Каця» — беларуская савецкая партызанка часоў Вялікай Айчыннай вайны, камандзір партызанскага атрада імя С. М. Будзённага на акупаванай немцамі тэрыторыі Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларускай ССР.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Ураджэнка горада Рэчыца (цэнтр Рэчыцкага раёна Гомельскай вобласці). Бацька — Пётр Андрэевіч Вырвіч. Да вайны паступіла ў Адэскі політэхнічны інстытут і вучылася на інжынера[2]. Пасля пачатку вайны мабілізаваная ў РСЧА як санітарны інструктар, удзельнічала ў баях і неаднаразова ратавала параненых салдат[2]. Аднак пасля акупацыі Беларусі Вара звярнулася ў ЦК Беларускай ССР з просьбай закінуць яе ў тыл ворага, каб дапамагчы партызанскаму руху. Просьбу дзяўчыны задаволілі[2]: Вару адправілі ў спецыяльную школу, дзе яна вучылася стральбе з аўтаматычнай зброі (у тым ліку і з трафейнай), асвоіла мінна-падрыўную справу. Вясной 1943 года яна была закінутая на тэрыторыю Добрушскага і Веткаўскага раёнаў з пазыўным «Каця»[2].

«Каця» займала пасаду памочніка камісара партызанскай брыгады па камсамольскай працы і была сакратаром Добрушскага падпольнага райкама камсамола[3]. Той жа вясной яна стварыла дыверсійны атрад з камсамольцаў[4], які хаваўся ў добрушскіх лясах ля чыгункі Гомель-Бранск (асноўная база знаходзілася ў 100 км ад чыгуначнага палатна). Адзін з партызан прапанаваў назваць атрад у гонар С. М. Будзённага, сказаўшы, што дыверсіі атрада павінны быць імклівымі, як удар кавалерыйскай шаблі і казачая атака. Усе партызаны ў атрадзе ездзілі на адбітых у немцаў конях і дзейнічалі па звыклай тактыкі: выйсці з лесу, здзейсніць дыверсію і схавацца ў густой часшчы[5]. Першую атаку атрад правёў у чыгуначнай станцыі Закапыцце, калі партызан Ілля Рэзнікаў перавёз узрыўчатку ў возе і заклаў яе пад рэйкі, падарваўшы склад[3]. Па ўспамінах І. М. Гатальскага, былога сакратара Добрушскага падпольнага райкама партыі, Вара Вырвіч была адчайным і смелым чалавекам, але дастаткова вытрыманым[3].

Варвара наладзіла сістэматычную сувязь з моладдзю ў Добрушы і іншых населеных пунктах раёна (у кожным з іх у Вары былі сувязныя), удзельнічала ў шматлікіх аперацыях па мініраванню і падрыву варожых эшалонаў, а таксама дастаўцы ўзрыўчаткі і прадуктаў харчавання партызанам[3]. Вясковыя падпольныя арганізацыі паспяхова дзейнічалі пад непасрэдным кіраўніцтвам Варвары[6]. За час дзеяння атрада ў яго склад ўлілося дастаткова камсамольцаў: камандзірамі груп «Каця» прызначыла Фёдара Кухарава і Фёдара Медзіна, адказнымі за разведку прызначыла Анатоля Кулікова і Валянціну Брук, а за прапаганду — Наталлю Малышаву[3]. Канспіратыўная кватэра атрада знаходзілася ў Навабеліцы[7]. У вёсцы Злынка мясцовы стараста Севасцьян Іпатавіч Спраўцаў пераабсталяваў адзін з дамоў пад склад зброі для партызан з атрада, месцазнаходжанне якога не выдаў нават пасля шматлікіх катаванняў і допытаў немцамі (Спраўцава з жонкай расстралялі ў Гомелі)[7].

Максімальная колькасць атрада дасягала 150 чалавек. Атрад за час свайго існавання пусціў пад адхон 27  эшалонаў, здзейсніў 85 падрываў рэек, распаўсюдзіў вялікая колькасць улётак. Вышэйшым дасягненнем атрада стала знішчэнне склада боепрыпасаў у Нова-Беліцы: 4 тысячы артылерыйскіх снарадаў, 3 тысячы процітанкавых мін і 25 тысяч ручных гранат былі знішчаны амаль адначасова. Тым не менш атрад дзейнічаў не без страт: у нямецкім шпіталі была арыштаваная медсястра Алена Грэбнева, якая была з таго ж атрада, і пасля доўгіх катаванняў яе пакаралі смерцю[3]. За галаву «бандыта Каці», як называлі Вару Вырвіч, камендант Добруша обер-лейтэнант Брокман абяцаў суму ў 3000 рэйхсмарак, 5 пудоў солі і зямельны надзел у 25 гектараў[8]. Тым не менш раскрыць атрад і злавіць Вырвіч так нікому і не ўдалося.

У пасляваенныя гады Варвара Пятроўна Вырвіч ўзначаліла добрушскі камітэт камсамола і працавала ў групавым камітэце кіравання газанафтаздабываючага прадпрыемства «Рэчыца-нафта». Узнагароджана ордэнам Чырвонага Сцяга, ордэнам Айчыннай вайны 2 ступені і медалём «Партызану Айчыннай вайны»[7].

Зноскі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Рощин И. И. Женские лики Победы. Встреча с юностью(руск.) // Воин России. — 2008. — № 3.
  • Коробов Леонид Подпольщики Добруша(руск.) // Правда. — 1943.
  • Клим Дегтярёв. Супермены Сталина. Диверсанты Страны Советов. — Ridero, 2016.