Перайсці да зместу

Выраджаныя каметы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Астэроід (3552) Дон Кіхот (15 m) каля перыгелія ў 2009 годзе

Выраджаная камета — гэта камета, якая страціла большую частку сваіх лятучых рэчываў і таму пры набліжэнні да Сонца ўжо не якая ўтварае хвост ці кому. Усе лятучыя рэчывы ўжо выпарыліся з ядра каметы, а тыя пароды, што засталіся складаюцца, ў асноўным з адносна цяжкіх нелятучых элементаў, падобных з тымі, якія распаўсюджаны на паверхні астэроідаў[1][2]. Вымерлыя каметы ўяўляюць сабой невялікія цёмныя нябесныя целы, якія вельмі цяжка выявіць нават у самыя моцныя тэлескопы.

Прырода вымерлых камет

[правіць | правіць зыходнік]
Вялікі эксцэнтрысітэт (0,66) астэроіда (14827) Гіпнас указвае на яго магчымае каметнае паходжанне

Каб камета ператварылася ў вымерлую, ёй зусім не абавязкова губляць ўсе свае лятучыя рэчывы: дастаткова толькі, каб яны апынуліся запячатанымі пад слоем ападкавых нелятучых злучэнняў. Такія слаі могуць утварацца, калі ў складзе паверхні каметы ёсць нелятучых злучэння. Калі газы і іншыя лятучыя рэчывы выпараюцца, нелятучыя злучэнні абложваюцца ўніз і, назапашваючыся, утвараюць скарынку таўшчынёй у некалькі сантыметраў, якая, у рэшце рэшт, цалкам перакрывае доступ сонечнай энергіі ў глыбінныя слаі. У выніку сонечнае цяпло ўжо не можа прабіцца скрозь гэтую скарынку і нагрэць іх да тэмпературы, пры якой яны пачалі б выпарацца, — камета ператвараецца ў вымерлага за апошнія гады. Такія тыпы камет яшчэ часам называюць ўтоенымі або снулымі. Прыкладам такога цела можа з'яўляцца астэроід (14827) Гіпнас[3].

Тэрмін спячая камета таксама выкарыстоўваецца для апісання неактыўных камет, якія могуць стаць актыўнымі, калі апынуцца досыць блізка да Сонца. Напрыклад, пры праходжанні перыгелія ў 2008 годзе значна актывізавалася каметная актыўнасць астэроіда (52872) Акіроя[4]. А астэроід (60558) Эхекл, пасля таго як у яго было зафіксавана з'яўленне комы, атрымаў яшчэ і каметнае абазначэнне 174P/Echeclus.

Адрозненні паміж каметамі і астэроідамі

[правіць | правіць зыходнік]

Калі астэроіды і каметы былі вылучаныя ў два розных класа, доўгі час не былі сфармуляваны асноўныя адрозненні гэтых класаў адзін ад аднаго. Вырашыць гэтае пытанне ўдалося толькі ў 2006 годзе на 26-й генеральнай асамблеі ў Празе. Асноўным адрозненнем паміж астэроідам і каметай было прызнана тое, што камета ў працэсе набліжэння да Сонца фармуе вакол сябе кому па-за сублімацыі лёду зблізку паверхні пад дзеяннем сонечнага выпраменьвання, астэроід ж комы ніколі не ўтварае. У выніку некаторыя аб'екты атрымалі адразу два абазначэння, паколькі спачатку яны былі класіфікаваны як астэроіды, але потым, пры выяўленні ў іх каметнай актыўнасці, атрымалі яшчэ і каметнае абазначэнне. Яшчэ адно адрозненне складаецца ў тым, што каметы, як правіла, маюць больш выцягнутыя арбіты, чым большасць астэроідаў, — такім чынам, «астэроіды» з вялікім эксцэнтрысітэтам арбіт, хутчэй за ўсё, з'яўляюцца ядрамі вымерлых камет. Іншы важны паказчык — блізкасць арбіты да Сонца: мяркуецца, што большасць аб'ектаў, якія рухаюцца па блізкіх да Сонца арбітах, таксама з'яўляюцца вымерлымі каметамі[5]. Прыкладна 6% усіх астэроідаў, якія збліжаецца з Зямлёй, з'яўляюцца вымерлымі каметамі, якія ўжо цалкам знясілілі свае запасы лятучых рэчываў[3][6]. Цалкам магчыма, што ўсе каметы рана ці позна губляюць усе свае лятучыя рэчывы і ператвараюцца ў астэроіды.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ «If comets melt, why do they seem to last for long periods of time?», Scientific American, November 16, 1998
  2. ↑ «What is the difference between asteroids and comets?», Rosetta FAQ, ESA
  3. ↑ а б Whitman, Kathryn; Morbidelli, Alessandro; Jedicke, Robert (2006). "The Size-Frequency Distribution of Dormant Jupiter Family Comets". Icarus. 183 (1): 101–114. arXiv:astro-ph/0603106. Bibcode:2006Icar..183..101W. doi:10.1016/j.icarus.2006.02.016. S2CID 14026673.
  4. ↑ Trigo-Rodríguez, Melendo, García-Hernández, Davidsson, Sánchez. A continuous follow-up of Centaurs, and dormant comets: looking for cometary activity. (PDF). European Planetary Science Congress (2008). Архівавана з першакрыніцы 3 ліпеня 2012. Праверана 12 кастрычніка 2008.
  5. ↑ SOHO's new catch: its first officially periodic comet. European Space Agency (25 верасня 2007). Архівавана з першакрыніцы 3 ліпеня 2012. Праверана 19 лістапада 2007.
  6. ↑ Morbidelli, Alessandro; Bottke, William F. Jr.; Froeschlé, Christiane; Michel, Patrick (January 2002). W. F. Bottke Jr.; A. Cellino; P. Paolicchi; Richard P. Binzel (рэд-ры). "Origin and Evolution of Near-Earth Objects" (PDF). Asteroids III. University of Arizona Press: 409–422.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Выраджаныя_каметы&oldid=4736413"