Вышыўка процягам

Вышыўка процягам на паштовай марцы Беларусі

Вышыўка процягам, нацяг, завалаканне, процяг — вышывальнае шво, заснаванае на тэхніцы «наперад іголку», якое імітуе ўзорнае пераборнае ткацтва. На тэрыторыі Украіны характэрная для Палесся, дзе ім вышываюць пераважна істужачныя геаметрычныя арнаменты чырвонага колеру з нязначным украпваннем сіняга або чорнага.

Тэхніка выканання

Процягам вышываюць іголкай з тупым канцом на тканіне з палатняным перапляценнем нітак.

Нітку замацоўваюць з выварату палатна, пераводзяць на асабовы бок. Вышываюць справа налева тэхнікай «наперад іголку». Іголку накіроўваюць паміж двума суседнімі ніткамі ўтка і набіраюць на яе колькасць нітак асновы, пэўную схеме арнаменту. Калі дасягаюць левага краю арнаменту, з выварату палатна робяць шывок на адну нітку па вертыкалі, выводзяць іголку на асабовы бок і круцяць палатно на 180°. Наступны шэраг вышываюць дакладна паўтараючы папярэдні. Трэці шэраг вышываюць па схеме арнаменту, а чацвёрты зноў паўтарае яго.

Аналагі ў свеце

Кашуля, вышытая процягам і роўняддзю, с. Вялікія Мяжырычы, Палессе

Паколькі процяг з’яўляецца лагічным пераемнікам ткацтва, ён сустракаецца ў вышыўцы многіх народаў свету. У англамоўных краінах гэтае шво вядомае пад назвай англ.: pattern darning, у Расіі — як руск.: набор, ва Украіне — укр.: заволікання, зани́зування, підволікання, підбір, підбирання, перетикання.

Літаратура

• Дяків-Оніл Т. Українські стіби. — Філадельфія, 1984. — С. 24-25.
• Кара-Васильєва Т., Заволокіна А. Українська народна вишивка. — К.: Либідь, 1996. — С. 54-55. — ISBN 5-325-00539-1.
• Кара-Васильєва Т. Історія української вишивки. — К.: Мистецтво, 2008. — С. 184—190. — ISBN 978-966-577-133-3.
• Кулинич-Стахурська О. Мистецтво української вишивки. — Львів, 2007. — С. 17-20. — ISBN 978-966-02-4282-1.
• Сусак К., Стеф’юк Н. Українське народне вишивання. — К.: Науковий світ, 2006. — С. 132—133. — ISBN 966-675-416-9.
• Українець А. Особливості народного вбрання мешканців Сарненського району (за матеріалами експедиції Центру захисту культурної спадщини від техногенних катастроф) // Західне Полісся : Історія та культура., ІІІ Рівне: (2009) С. 97-105.
• Цибульова Г., Гаврилова Г. Ручне вишивання. — К.: Техніка, 1982. — С. 36.
• Korzeniowska J. Hafty polieskie i wołyńskie. — Warszawa: Bluszcz, 1933. — 20 с.