Віфрэд I Валасаты

Віфрэд I Валасаты
катал.: Guifré el Pilós
Віфрэд I Валасаты. Мініяцюра з «Генеалогіі каралёў Арагона» (XV ст.)
граф Барселоны[d] 11 верасня 878 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Бернар Гоцкі[d]
Пераемнік	Віфрэд II[d]
граф Жыроны[d] 11 верасня 878 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Бернар Гоцкі[d]
Пераемнік	Віфрэд II[d]
граф Асоны[d] 877 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Бернар Гоцкі[d]
Пераемнік	Віфрэд II[d]
граф Урхеля[d] 870 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Solomon, Count of Cerdanya and Urgell[d]
Пераемнік	Sunifred II, Count of Urgell[d]
count of Conflent[d] 896 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Miro the Elder[d]
Пераемнік	Miró II of Cerdanya[d]
6-ы граф Серданьі[d] 870 — 11 жніўня 897
Папярэднік	Solomon, Count of Cerdanya and Urgell[d]
Пераемнік	Miró II of Cerdanya[d]
Нараджэнне	Жырона, графства Барселона[d]
Смерць	11 жніўня 897(0897-08-11) la Valldora[d], графства Барселона[d]
Месца пахавання	Santa Maria de Ripoll[d]
Род	Барселонскі дом[d]
Бацька	Суніфрэд I
Маці	Эрмесінда
Жонка	Гінідзільда
Дзеці	сыны: Радульф, Віфрэд II Барэль, Суніе I, Міро II Малодшы і Суніфрэд II дачкі: Эма, Эрмесінда, Кіксілону, Ріхільда і Гінідзільда
Дзейнасць	граф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Віфрэд I Валасаты (катал.: Guifré el Pilós; ісп.: Wifredo el Velosso)(11 жніўня 897)) — граф Урхеля і Сердані (з 870), граф Барселоны (з 878), Жэроны (878-889 і з 890) і Асоны (з 885). Апошні граф Барселоны, прызначаны на гэтую пасаду каралямі Заходне-франкскага каралеўства, першы маркграф Іспанскай маркі, які зрабіў свае землі спадчынным уладаннем. З імем Віфрэда Валасатага сярэдневяковыя іспанскія хронікі звязвалі ўтварэнне Каталоніі як самастойнай вобласці і ўзнікненне яе герба.

Біяграфія

Паходжанне

Сярэдневяковыя гісторыкі, абапіраючыся на паведамленні хронікі кляштара Сан-Хуан-дэ-Пенья і хронікі «Дзеі графаў Барселонскіх», лічылі Віфрэда I Валасатага сынам нейкага Віфрэда Ар'іаса, прадстаўніка бакавой галіны Каралінгаў. Паводле паданняў, пра якія паведамляецца ў гэтых хроніках, Віфрэд Валасаты быў прапраўнук па мужчынскай лініі маярдомаў Франкскай дзяржавы Карла Мартэла.

Аднак пасля, у ходзе вывучэння ўсіх даступных гістарычных дакументаў (у тым ліку хартый самога графа), было ўстаноўлена, што Віфрэд з'яўляўся сынам графа Урхеля Суніфрэда I, які ў 844-848 гадах быў таксама графам Барселоны. Мяркуецца, што гэты Суніфрэд быў сынам ці графа Каркасона Бэла, родапачынальніка сямейства Беланідаў, ці графа Асоны Барэля. У сучаснай гістарычнай навуцы нашчадкаў графа Суніфрэда I Урхельскага прынята называць Барселонскай дынастыяй.

Дата нараджэння Віфрэда невядомая. Сярэдневяковыя хронікі адносяць нараджэнне графа Віфрэда I да 852 года, але дакладных пацвярджэнняў гэтай інфармацыі няма. Яго радзімай большасць гісторыкаў лічыць горад Прадэс ў французскім Русільёне. Мянушка Віфрэда I — Валасаты — згадваецца ўжо ў напісанай у XII стагоддзі хроніцы «Дзеі графаў Барселонскіх» і мяркуецца, што ён называўся так у процілегласць свайму сеньёру, каралю Заходне-франкскай дзяржавы Карлу II Лысаму.

Атрыманне графстваў

Пасля паражэнняў, нанесеных ў 848 годзе Гільёмам Септыманскім Суніфрэду I Урхельскаму і яго магчымаму брату Суніе I Ампурьяскаму, Бэланіды захавалі ў сваёй улады толькі графства Каркасон. Толькі ў 862 годзе Карл II Лысы вярнуў стрыечным братам Віфрэда I, Суніе II і Дзеле валоданне іх бацькі, графства Ампур'яс.

У чэрвені 870 года на асамблеі каля Атыньі Карл II таксама вярнуў і Віфрэду Валасатаму ўладанні яго бацькі: Віфрэд стаў спадчыннікам графа Саламона, які раптам памёр. «Хроніка Сан-Хуан-дэ-ла-Пенья» і «Дзеі графаў Барселонскіх», сведчанні якіх сучасныя гісторыкі ў дачыненні да ранніх графаў Барселоны лічаць маладакладнымі, перадаюць паданне, паводле якога Саламон быў забойцам графа Суніфрэда I, але затым і сам быў забіты Віфрэдам, які адпомсціў за смерць свайго бацькі. Віфрэд I стаў уладальнікам графстваў Урхель і Сердань. Свайму брату Міро Старэйшаму ён аддаў графства Канфлан.

У 876 годзе граф Віфрэд I аказаў падтрымку сваім братам, графу Канфлана Міро Старэйшаму і манаху Суніфрэду, а таксама віконту Нарбоны Ліндою ў вайне, якую тыя пачалі з маркгафам Готыі Бернарам. У выніку паходу, ажыццёўленага ва ўладанні Бернара, Міро і яго саюзнікам удалося захапіць графства Русільён і выгнаць са сваіх пасад у кантраляваных імі графствах усіх прыхільнікаў Бернара Гоцкага, не толькі свецкіх асоб, але і святароў (у тым ліку, архіепіскапа Нарбоны Сігебута). Перамозе над кіраўніком Септыманіі спрыяў і бунт, які граф Бернар падняў супраць караля Людовіка II Заікі. Сабор у Труа, які адбыўся ў жніўні-верасні 878 года пад старшынствам папы рымскага Яна VIII, асудзіў Бернара Гоцкага як здрадніка. На саборы ў якасці прадстаўнікоў ад Іспанскай маркі прысутнічалі Віфрэд Валасаты, граф Канфлана Міро I, граф Ампурьяса Суніе II і граф Каркасона Аліба II, а таксама біскуп Эльны Адэсінд, біскуп Жэроны Театарыа, біскуп Барселоны Фродаін і біскуп Урхеля Галдарык. 11 верасня сабор прыняў рашэнне пазбавіць Бернара ўсіх яго уладанняў, частку якіх кароль Людовік II аддаў Віфрэду Валасатаму і яго сваякам. Сам Віфред I атрымаў графства Барселона, Жэрона і Бесалу (апошняе ён тут жа перадаў свайму малодшаму брату Радульфо з умовай, што пасля смерці Радульфо Бесалу пяройдзе да нашчадкаў Віфрэда). Нягледзячы на асуджэнне папам рымскім графа Міро і манаха Суніфрэда, якія ў час паходу 876 года нанеслі вялікую шкоду цэрквам і манастырам ва ўладаннях Бернара Гоцкага, Міро захаваў за сабой графства Русільён, а Суніфрэд неўзабаве атрымаў ад сваіх братоў пасаду абата вялікага манастыра Санта-Марыя-дэ-Арлес ў Валеспіры.

Адносіны з каралямі Заходне-франкскай дзяржавы

Каталонскія графствы ў IX—XII ст.

Пасля смерці ў 879 годзе караля Людовіка II, а затым яго сыноў Людовіка III Малодшага і Карламана II, каралём Заходне-франкскага каралеўства быў абраны імператар Захаду Карл III Тоўсты. Усіх гэтых манархаў уладары Іспанскай маркі безумоўна прызнавалі сваімі сюзерэнамі. У 881 годзе да двара Людовіка III прыбыла група каталонскіх іерархаў (у тым ліку, брат Віфрэда Валасатага, абат Санта-Марыя-дэ-Арлес Суніфрэд), якая атрымала ад караля прывілеі, а ў 886 годзе біскуп Жэроны Тэатарыа атрымаў дароўную хартыю ад імператара Карла Тоўстага. Аднак, у гэты ж час пачаўся працэс ізаляцыі запірэнейскіх уладанняў Франкскай дзяржавы ад каралеўскай улады: у 880-882 гадах каталонскія валадары не прынялі ўдзел у падаўленні паўстання Базона Праванскага, а ў 885 годзе не ўдзельнічалі ў агульнадзяржаўнай асамблеі ў Панцьёне, якая абрала Карла III Тоўстага кіраўніком ўсёй Франкскай імперыі.

Калі ў 888 годзе імператар Карл III памёр, ва ўсей Франкскай дзяржаве пачаўся крызіс, звязаны з распадам краіны на самастойныя каралеўствы. Знаць Заходне-франкскага дзяржавы абрала новым каралём Эда Парыжскага, праігнараваўшы права на пасад малалетняга сына Людовіка III Малодшага, Карла. Прадстаўнікі Іспанскай маркі не толькі не прынялі ўдзел у абранні новага караля, але і не прыбылі, згодна з традыцыяй, да двара новага караля, каб атрымаць ад яго пацвярджэнне сваіх правоў на валоданне графствам. Мяркуецца, што графы Іспанскай маркі лічылі законным спадчыннікам пасады Карла, які быў Каралінгам, аднак ні Віфрэд Валасаты, ні іншыя каталонскія графы не распачалі ніякіх мер, каб спрыяць вяртанню Карлу пасады, а ўсе іх хартыі за 888-898 гады датаваныя гадамі праўлення караля Эда. З гэтага моманту пачынаецца паступовае адасабленне зямель на поўдзень ад Пірэнеяў ад Франкскай дзяржавы. Да поўнага здабыцця незалежнасці Каталоніі ў канцы X стагоддзя пры графе Барэлі II сувязі мясцовых уладароў з каралеўскім дваром будуць, у асноўным, мець толькі фармальны характар​​, а паездкі прадстаўнікоў Іспанскай маркі да каралёў Заходне-франкскай дзяржавы будуць рэдкімі.

Засяленне Асоны

Пасля атрымання ў 878 годзе зямель на поўдзень ад Пірэнеяў, уладанні Віфрэда Валасатага ўяўлялі сабой два ізаляваныя адзін ад аднаго анклавы — прыбярэжныя графства Барселона і Жэрона і горныя графствы Урхель і Сердань — паміж якімі знаходзілася пустынная і маланаселеная тэрыторыя, моцна пацярпелая ў папярэднія 50 гадоў як ад нападаў маўраў, так і ад паўстанняў супраць улады каралёў франкаў. Жадаючы пашырыць і ўмацаваць свае ўладанні, граф Віфрэд I ў 879 годзе пачаў засяленне пустуючых тэрыторый, якія ахопліваюць сучасныя Рыпальес, Валь-дэ-Лорд, Бергэду, Льюканес, Вік, Маянес, Гульерыас, Кардону і Бажэс. Сярод зробленых ім мер былі выдача прывілеяў пасяленцам і заахвочванне стварэння новых абшчын. Хартыя, выдадзеная ў 888 годзе Віфрэдам Валасатым Кардоне і якая захавалася ў копіі канца X стагоддзя, з'яўляецца адным з найстарэйшых каталонскіх фуэра, якія дайшлі да нашых дзён. Частка новазаселеных зямель была ўключана ва ўжо існуючыя графствы Урхель і Сердань, а цэнтральныя вобласці склалі новае графства — Асона, першае ўпамінанне пра якое адносіцца да 885 года, калі сюды быў прызначаны віконт.

Адначасова Віфрэд Валасаты вёў тут і царкоўнае будаўніцтва: у 880 годзе ён заснаваў манастыр Санта-Марыя-дэ-Рыполь (асвячэнне манастыра адбылося 20 красавіка 888 года), аддаўшы сюды ў якасці манаха свайго сына Радульфа, які нядаўна нарадзіўся, а ў 885 годзе заснаваў жаночы манастыр Сан-Хуан-дэ-лас-Абадесас (асвячоны ў 887 годзе), паставіўшы тут абатысай сваю малалетнюю дачку Эму. Паданні апісваюць шматлікія цуды, якія нібыта суправаджалі заснаванні гэтых манастыроў і здабыццё іх рэліквій. Абодва манастыра атрымалі значныя прывілеі, у тым ліку манастыр у Рыполе атрымаў у сваё карыстанне ўсе падаткі, якія выплочваліся графу жыхарамі двух бліжэйшых паселішчаў, трэць ад падатковых збораў з мясцовага рынку, імунітэт ад улады графа ў справах аб забойствах, рабаваннях і іншых злачынствах і права свабодна выбіраць сабе абата згодна статуту.

Невялікая частка новых зямель была ўключана ў епархію Урхеля. Большая частка, са згоды архіепіскапа Нарбоны Тэадарда, які ўзначальваў дыяцэзію, у якую ўваходзілі гэтыя вобласці, увайшла ў 886 годзе ў адноўленую епархію Віка, якую ўзначаліў біскуп Годмар. Першапачаткова планавалася, што кафедральны сабор новай дыяцэзіі будзе ў горадзе Асона, але з-за яго поўнага разбурэння Годмар перанёс сваю рэзідэнцыю ў паселішча Вік, дзе пасля паўстаў аднайменны горад. Новая дыяцэзія атрымала ад графа Віфрэда шматлікія прывілеі, у тым ліку, права чаканіць графскую манету (пры гэтым трэць ад агульнай колькасці зробленых манет дыяцэзія магла пакідаць сабе і выкарыстоўваць на свае патрэбы), а ў 888 годзе біскупству Вік было перададзена паселішча Манрэса з землямі навакол яго.

З імем графа Віфрэда I звязана і датаванае 880 годам першае ўпамінанне манастыра Мансерат, будучага духоўнага сімвала і рэлігійнага цэнтра Каталоніі. З заснаваннем гэтага манастыра звязана паданне аб цудоўным ўваскрэсенні забітай дачкі графа, Рыхільды. Гістарычныя ж дакументы сведчаць, што Рыхільда была пастаўлена графам абатысай гэтага манастыра ўжо значна пазней гэтай даты.

Крызіс 886—892 гадоў

Графствы Каталоніі і суседнія вобласці ў IX стагоддзі.

У 886 годзе ў Іспанскай марцы пачаўся палітычны і царкоўны крызіс, звязаны з намерам графа Пальярса і Рыбагорсы Рамона I і графаў Ампурьяса Суніе II і Дзелы умацаваць сваю ўладу за кошт уладанняў графа Віфрэда I. Пачатак крызісу паклаў падтрыманы гэтымі графамі святар Эсклуа, які без згоды архіепіскапа Тэадарда заняў епіскапскую кафедру Урхеля і выгнаў пастаўленага тут раней біскупа Інгаберта, а ў 888 годзе выгнаў і новага біскупа Жэроны Сервуса Дэі, ворага графаў Ампурьяса. Эсклуа, сумесна з біскупамі Фрадаінам Барселонскім і Годмарам Вікскім, пасвяціў у біскупы Жэроны Эрмерыха. У гэтым жа годзе біскуп Урхеля аднавіў епархію з цэнтрам у Ампур'ясе, прыняўшы яе пад сваё кіраванне, і заснаваў новую епархію Пальярс, уключыўшы ў іх шэраг мясцовасцей, якія ўваходзілі ва ўладанні Віфрэда Валасатага. Эсклуа таксама абвясціў аб аднаўленні Архібіскупскай кафедры ў Тарагоне, якая спыніла існаванне ў час мусульманскага заваявання Пірэнейскага паўвострава, аднаасобна ўсклаў на сябе кіраванне гэтым архіепіскапствам і запатрабаваў ад архіепіскапа Нарбона перадаць у яго падпарадкаванне ўсе епархіі Іспанскай маркі. Тытул архібіскупа за Эсклуа прызналі чатыры іерархі Іспанскай маркі — біскупы Барселоны, Віка, Пальярса і Жэроны. Мяркуецца, што Віфрэд I Валасаты першапачаткова ўхвальна паставіўся да намеру Эсклуа дамагчыся незалежнасці дыяцэзій Каталоніі ад Нарбонскай дыяцэзіі, бо гэта дазволіла б графу ўмацаваць сваю ўладу над епіскапствамі, якія знаходзяцца на тэрыторыі яго ўладанняў. Менавіта таму граф Барселоны не распачаў ніякіх мер, каб абараніць выгнаных біскупаў.

Бяздзейнасць Віфрэда I прывяла графаў Ампур'яса да намеру павялічыць свае ўладанні за кошт зямель, якія знаходзіліся пад уладай графа Барселоны. Жадаючы абаперціся на аўтарытэт вярхоўнай улады манарха Заходне-франкскай дзяржавы, граф Суніе II і біскуп Эрмерых ў 889 год прыбылі да двара караля Эда ў Арлеане і атрымалі ад яго дароўную хартыю, згодна з якой біскупства Жэрона атрымлівала значныя ўладанні ў графстве Осона, а заступнікамі епархіі Жыроны аб'яўляліся графы Ампурьяса. Гэта было адзінае з'яўленне аднаго з графаў Іспанскай маркі пры двары караля Эда за ўвесь час яго кіравання. Падбадзёраны каралеўскай падтрымкай, граф Ампур'яса пасля вяртання дадому захапіў графства Жэрона, якое належала Віфрэду Валасатаму, і паставіў тут графам свайго брата Дзелу. Пазней у гэтым жа годзе і архібіскуп Нарбоны Тэадард наведаў караля Заходне-франкскага каралеўства і гэтак жа атрымаў ад яго хартыю, у якой утрымлівалася забарона на расчляненне ўладанняў Тэадарда і стварэнне адмысловага архіепіскапства для Іспанскай маркі. Страта Жэроны прымусіла графа Барселоны прыняць меры для абароны сваіх уладанняў: у 890 годзе ён выгнаў графа Дзелу з Жэроны, прымірыўся з біскупам Віка Годмарам, з якім раней канфліктаваў, і выказаўся рэзка супраць адасаблення дыяцэзій Каталоніі ад Нарбонскай дыяцэзіі. З яго дапамогай архіепіскап Тэадард у гэтым годзе правёў у Порце (каля Німа) прадстаўнічы сабор, загнаўшы біскупаў Эсклуа, Фрадаіна і Эрмерыха. Біскуп Віка атрымаў прабачэнне. На саборы ў Урхеле ў 892 годзе крызіс быў канчаткова пераадолены: графы Рамон I і Суніе II былі асуджаныя, але захавалі свае ўладанні, біскупы Эсклуа Урхельскі, Фрадаін Барселонскі і Эрмерых Жэронскі — пазбаўленыя сваіх кафедр.

Крызіс у Іспанскай марцы 886-892 гадоў паказаў, што каралі Заходне-франкскай дзяржавы за апошнія 15 гадоў страцілі любыя магчымасці, каб уплываць на развіццё сітуацыі ў гэтым рэгіёне, у той час як пры Карле Вялікім, Людовіку I Набожным і Карле II Лысым размеркаванне фьефаў паміж васаламі і захаванне спакою ў царкоўнай вобласці былі аднымі з асноўных задач манархаў з дынастыі Каралінгаў.

Прыяднанне Канфлана

У 896 годзе памёр брат Віфрэда Валасатага, граф Русільёна і Канфлана Міро Старэйшы. Ён не пакінуў нашчадкаў мужчынскага полу і пасля смерці яго ўладанні былі падзеленыя: Русільён перайшоў да яго свата, графа Ампурьяса Суніе II, а Канфлан, разам з Вальеспірам, Капсі і Фенальедай, быў далучаны да ўладанняў графа Барселоны.

Войны з маўрамі

У час праўлення графа Віфрэда I паміж графствамі Іспанскай маркі і маўрамі, у асноўным, захоўваўся мір, хоць набегі невялікіх атрадаў мусульман на прыгранічныя раёны Барселонскага графства працягваліся. Першае сутыкненне паміж Віфрэдам Валасатым і мусульманамі адбылося ў 884 годзе. Годам раней, у 883 годзе, валі Лерыда Ісмаіл ібн Муса з сям'і Бану Касі, у адказ на ўмацаванне графам Барселоны сцен у Кардоны, Бергэде, Валь-дэ-лорд і іншых памежных крэпасцях, перабудаваў і ўмацаваў крапасныя сцены свайго горада. Віфрэд палічыў гэта будаўніцтва небяспечным для сваіх уладанняў і здзейсніў напад на Лерыда, аднак быў разбіты, а яго войска панесла цяжкія страты. Пасля гэтага паміж Барселонскай графствам і маўрамі аднавіўся мір, якому спрыялі шматлікія паўстанні ў розных частках Кардоўскага эмірата, у тым ліку і ў прыгранічных з уладаннямі хрысціян. Мір быў разарваны ў 897 годзе новым кіраўніком Лерыда Лубам II ібн Мухамадам, якія ўчынілі паход ва ўладанні Віфрэда I. 11 жніўня ў крэпасці Аўра (каля Кальдес-дэ-Мантбуя) адбылася бітва паміж хрысціянамі і маўрамі, у час якой сам Луб ібн Мухамад нанёс дзідай смяротную рану графу Барселоны, ад якой той у гэты ж дзень памёр. Цела Віфрэда I Валасатага было пахавана ў заснаваным ім манастыры Санта-Марыя-дэ-Рыполь, дзе знаходзяцца і ў цяперашні час.

Раздзел уладанняў Віфрэда I

Па сведчаннях розных крыніц, пасля смерці Віфрэда Валасатага яго ўладанні былі ці адразу падзеленыя паміж яго сынамі, ці некаторы час знаходзіліся ў іх сумесным кіраванні. Згодна з апошняй версіяй, з-за маленства большасці сыноў Віфрэда, яго ўладанні знаходзіліся некалькі гадоў пад кіраваннем жонкі графа, Гуінідзільды, і яго старэйшага сына Віфрэда Барэля, а пасля паўналецця астатніх сыноў былі падзеленыя паміж усімі братамі. Па гэтаму падзелу Віфрэд II Барэль атрымаў графства Барселону, Жэрону і Асону, Міро II Малады — графства Сердань, Суніфрэд II — графства Урхель. Такім чынам упершыню ў гісторыі Іспанскай маркі ўладанні, якія складалі яе, былі перададзеныя па спадчыне, без якога-небудзь узгаднення з манархамі Заходне-франкскага каралеўства.

Сям'я

Граф Віфрэд I Валасаты не пазней 27 чэрвеня 875 года ажаніўся з Гінідзільдай (памерла паміж 21 жніўня 897 года і 18 лютага 900 года). У некалькіх падпісаных ёю хартыях яе бацькам называецца Суніфрэд, якога шэраг гісторыкаў ідэнтыфікуе з аднайменным абатам манастыра ў Сэнт-Мары-дэ-Лаграсе, сынам графа Каркасона Алібы I. Паводле ж сярэдневяковай хронікі «Дзеі графаў Барселонскіх», бацькам Гінідзільды быў граф Фландрыі Бодуэн I Жалезная рука, аднак у дакументах канца IX стагоддзя няма ніякіх дакладных дадзеных аб існаванні ў гэтага графа дачкі з такім імем. Дзецьмі ад шлюбу Віфрэда I і Гінідзільды былі:

• Эма ( памерла ў 942) — абатыса манастыра Сан-Хуан-дэ-лас-Абадесас (885-942)
• Радульф (памёр у 942) — біскуп Урхеля (914-942)
• Віфред II Барэль (памёр 26 красавіка 911 года) — граф Барселоны, Жэроны і Асоны (897-911)
• Міро II Малодшы (памёр у кастрычніку 927 года) — граф Серданьі і Канфлана (897-927) і Бесалу (паміж 913 і 920-927)
• Суніфрэд II (памёр у 948 годзе) — граф Урхеля (897-948)
• Суніе I (памёр 15 кастрычніка 950 года) — граф Барселоны, Жэроны і Асоны (911-947)
• Эрмесінда (памерла пасля 13 студзеня 921 года)
• Кіксілону (памерла 22 лютага 945 года) — манашка
• Рыхільда (Рыкуільда) (памерла раней 19 красавіка 925) — абатыса манастыра Мансерат (з 895)
• ? Гінідзільда (згадваецца 28 верасня 926 года) — мяркуецца, што яе мужам быў граф Тулузы Раймунд II. Шэраг гісторыкаў лічыць, што яна магла быць дачкой Віфрэда II Барэля.

Вынікі кіравання

Галоўнымі вынікамі праўлення Віфрэда I Валасатага сталі ператварэнне Барселонскага і іншых графстваў, якія складалі Іспанскую марку, у спадчынныя ўладанні і засяленне графам цэнтральнай часткі сучаснай Каталоніі (Асоны).

У Каталоніі даволі рана пачало складвацца меркаванне аб графе Віфрэдзе I як аб кіраўніку, які паклаў пачатак незалежнасці гэтай тэрыторыі ад улады каралёў франкаў. Пачатак гэтаму працэсу паклаў біскуп Віка Ідалгуер, які ў 906 годзе напісаў прамову, у якой вельмі высока ацаніў дзейнасць графа па ўмацаванні графства і падтрымцы мясцовай Царквы. Да канца XII стагоддзя ў Каталоніі ўжо склаўся цэлы шэраг паданняў, які называў графа Віфрэда цалкам незалежным кіраўніком. Іх перадае хроніка Дзеі графаў Барселонскіх, якая прыпісвае Віфрэду Валасатаму дзеі, які зрабіў яго ўнук, граф Барэлем II. У рэчаіснасці, графы Барселоны працягвалі да самага канца X стагоддзя прызнаваць каралёў Заходне-франкскага дзяржавы сваімі сюзерэнамі, датавалі ўсе свае хартыі гадамі праўлення гэтых каралёў і час ад часу наведвалі каралеўскі двор Каралінгаў, каб атрымаць новыя або пацвердзіць старыя прывілеі. Сучасныя гісторыкі лічаць ізаляцыю Барселонскага графства ў час кіравання Віфрэда I следствам крызісу каралеўскай улады, які ахапіў у гэты час Заходне-Франкскую дзяржаву, з-за якога кароль Эд быў вымушаны аддаваць увагу ў першую чаргу падзеям у паўночнай і цэнтральнай часткі свайго каралеўства, барацьбе з нарманамі і непакорлівымі васаламі.

Легенда аб узнікненні герба Каталоніі

Герб сучаснай Каталоніі.

З імем графа Віфрэда I Валасатага паданні звязваюць узнікненне гістарычнага герба Каталоніі, так званага Las cuarto barras (Чатыры паласы). Паводле легенды, у найбольш поўнай форме запісанай ўпершыню ў XV стагоддзі, граф Віфрэд I змагаўся разам з адным з каралёў Франкскай дзяржавы супраць ворагаў манарха. У розных варыянтах падання згадваюцца імёны або імператара Людовіка I Набожнага, або караля Карла II Лысага; ворагамі называюцца то маўры, то нарманы. У гэтай бітве Віфрэд праявіў асаблівую адвагу, але атрымаў цяжкае раненне. Калі ён ляжаў паранены ў сваім шатры, яго наведаў сам кароль, які спытаў графа, што той хоча ва ўзнагароду за сваю адвагу. На гэта Віфрэд адказаў, што ў яго ёсць залаты шчыт, але на ім няма герба, і што найбольшай узнагародай для яго будзе той герб, які яму даруе кароль. Тады манарх апусціў чатыры сваіх пальца ў крывавыя раны Віфрэда і правёў імі па шчыце чатыры вертыкальныя паласы, якія з тых часоў сталі гербам Барселонскай дынастыі. Пазней гэта выява стала гербам каралеўства Арагон і многіх падпарадкаваных яму зямель. У цяперашні час чатыры чырвоных паласы на залатым фоне прысутнічаюць на гербах і сцягах некалькіх аўтаномных супольнасцей Іспаніі, у тым ліку Каталоніі, Арагона, Балеарскіх астравоў і Валенсіі, а таксама мноства муніцыпалітэтаў.

Факты, якія згадваюцца ў паданні, не ставілі пад сумненне гісторыкі Позняга Сярэднявечча і Новага часу, лічачы, што легенды памыляюцца толькі ў імені караля. Аднак сучасныя даследаванні цалкам абверглі магчымасць таго, што ў аснове легенды ляжаць сапраўдныя гістарычныя падзеі. Было ўстаноўлена, што першыя дакладныя згадкі пра падобны выгляд герба Барселонскай дынастыі, але яшчэ з неўсталяваным канчатковым лікам палос (вядомы варыянт з дзвюма палосамі), адносяцца толькі да кіравання графа Барселоны Рамона Берэнгера IV (сярэдзіна XII стагоддзя), а выкарыстоўвацца як герб краіны ён пачаў толькі пры каралі Арагона Альфонса II (канец XII стагоддзя).

Карты

• Каталонія ў IX ст. Архівавана 13 красавіка 2014.
• Каланізацыя Асоны ў 870—886 гадах Архівавана 1 сакавіка 2014.
• Каталонскія графства ў IX—XII ст. Архівавана 31 студзеня 2008.

Літаратура

• Альтамира-и-Кревеа Р. История средневековой Испании. — СПб.: Издательство «Евразия», 2003. — 608 с. — ISBN 58071-0128-6.
• Рюкуа А. Средневековая Испания. — М.: Издательство «Вече», 2006. — С. 359-360. — 384 с. — ISBN 5-9533-1459-0.
• Тейс Л. Наследие Каролингов. IX—X века. — М.: Издательство «Скарабей», 1993. — 272 с. — ISBN 5-86507-043-6.
• d'Abadal i de Vinyals R. {{{загаловак}}}. — Institut d'Estudis Catalan, 1989. — 209 с. — ISBN 9788486329464.
• Cingonali S. M. Gestes dels Comtes de Barcelona i Reis d'Arago. — Valencia: Universitat de Valéncia, 2008. — 138 с. — ISBN 9788437070865.
• Coll i Alentor M. Guifré el Pelós en la historiografia i en la llegenda. — Barcelona: Institut d'Estudis Catalans, 1990. — 140 с. — ISBN 9788472831629.

Спасылкі

• Каталонские графства (нявызн.). Реконкиста. Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 22 лютага 2010.
• Wilfred I of Barcelona (англ.). l'Enciclopédia. Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 22 лютага 2010.
• Las cuarto barras (ісп.). Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 22 лотага 20109.
• Catalunia (англ.). Foundation for Medieval Genealogy. Архівавана з першакрыніцы 21 сакавіка 2012. Праверана 22 лютага 2010.