Грэка-ўніяцкая духоўная калегія

Грэка-уніяцкая духоўная калегія
Грэка-уніяцкая духоўная калегія
	; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
	; Будынак Грэка-уніяцкай калегіі ў 1846 г.
Агульная інфармацыя
Дата стварэння	22 красавіка (4 мая) 1828 года
Папярэдняе ведамства	Другі дэпартамент Рымска-каталіцкай духоўнай калегіі
Дата скасавання	26 (14) жніўня 1843 года
Штаб-кватэра	Санкт-Пецярбург, 8-я лінія
Першы Старшыня	Іасафат Булгак
Апошні Старшыня	Іосіф Сямашка

Грэка-уніяцкая духоўная калегія — установа па кіраванню справамі грэка-каталіцкіх цэркваў у Расійскай імперыі. Існавала з 1828 па 1843 гг. у Санкт-Пецярбургу.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Пасля Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай грэка-каталікі ў Расійскай імперыі адміністрацыйна не вылучаліся ўрадам з агульнага складу каталіцкай царквы. Па наказе імператара Аляксандра I ад 12 ліпеня 1804 года ў Рымска-каталіцкай духоўнай калегіі пачалі засядаць нароўні з рыма-каталікамі адзін уніяцкі епіскап і тры прадстаўнікі ад уніяцкага духавенства па адным ад трох епархій: Полацкай, Брэсцкай і Луцкай. Каталіцкія ўдзельнікі гэтай калегіі ставіліся да ўніяцкіх прадстаўнікоў пагардліва і непрыязна, марудзілі іх справы і ўвогуле не хавалі свайго варожага пачуцця да ўніятаў. Архіепіскап Лісоўскі скардзіўся імператару Аляксандру I на становішча ўніяцкіх прадстаўнікоў у рымска-каталіцкай калегіі. Праз год, 16 ліпеня 1805 года, Імянным указам у рымска-каталіцкай калегіі быў утвораны ўніяцкі дэпартамент на чале з архіепіскапам Лісоўскім^[2]. Аднак у агульных сходах абодвух дэпартаментаў, пад старшынствам каталіцкага мітрапаліта, у якіх вырашаліся найважнейшыя справы, галасы ўніяцкіх членаў не мелі аніякага значэння^[3].

Ініцыятыва агульнага вяртання ўніятаў у межах Расійскай імперыі ў праваслаўнае веравызнанне цалкам належала мітрапаліту Іосіфу (Сямашка). Заява аб тым, што Унія можа быць скасаваная, змяшчаецца ў яго запісцы ад 5 лістапада 1827 г. «О положении в России Униатской Церкви и средствах возвратить оную на лоно Церкви Православной». Тут жа змяшчалася апісанне шэрагу мерапрыемстваў, якія, на думку аўтара, вялі да поўнага спынення дзеяння Брэсцкай уніі на тэрыторыі Расіі. Першым пунктам у спісе мерапрыемстваў было патрабаванне ліквідаваць уніяцкі дэпартамент Рымска-каталіцкай духоўнай калегіі, а замест яго заснаваць асобнае вышэйшае кіраванне Уніяцкай Царквы ў выглядзе Грэка-уніяцкай духоўнай калегіі^[4]. Праект прэлата Іосіфа быў ухвалены імператарам Мікалаем I 14 лістапада 1827 г.

22 красавіка 1828 года быў выдадзены ўказ Сената «Аб заснаванні Грэка-уніяцкай духоўнай калегіі», які ўвабраў у сябе амаль усе прапановы І. Сямашкі^[5]. Калегія складалася пад старшынствам мітрапаліта грэка-уніяцкіх цэркваў, з аднаго епіскапа і аднаго архімандрыта па Найвышэйшым прызначэнні і 4-х протаіерэяў па абранні мясцовых грэка-уніяцкіх епархіяльных архірэяў і кансісторыі^[6]. Старшынёй быў прызначаны ўніяцкі мітрапаліт Іасафат Булгак.

Для гэтай калегіі загадана было купіць новы прасторны дом^[7], на што Імператар дараваў 150 тысяч рублёў. Восенню 1828 г. у купца М. С. Бабкова быў куплены дом, пабудаваны крыху раней па 8-й лініі архітэктарам М. А. Аўсяннікавым^[1]. Дом быў перабудаваны, і ў 1831 годзе калегія пераехала ў новы будынак, дзе была ўладкавана дамавая царква з прыходам у 600 чалавек^[8]. Праз год царкву асвяцілі ў імя Свяціцеля Мікалая, Мір Лікійскіх Цудатворцы^[9]. У студзені 1834 года ў гэтай царкве хіратанісалі ў епіскапы Васіля Лужынскага, Іасафата Жарскага і Антонія Зубко.

Да 1837 года калегія падпарадкоўвалася Дэпартаменту духоўных спраў іншаземных веравызнанняў Міністэрства ўнутраных спраў. На пачатку 1837 года Грэка-уніяцкая калегія была афіцыйна падначалена нагляду і кіраўніцтву обер-пракурора^[10] Свяцейшага Сінода.

Пасля смерці І. Булгака ў пачатку 1838 года Імянны ўказ Мікалая I ад 2 сакавіка 1838 г. узвёў Іосіфа Сямашку на пасаду старшыні Грэка-уніяцкай духоўнай калегіі. 12 лютага 1839 года па ініцыятыве Праасвяшчэннага Іосіфа ў Полацку з’ехаліся ўсе тры ўніяцкія архірэі і больш за 20 чалавек найвышэйшага па службовым становішчы ўніяцкага святарства. Сярод іх былі таксама і прадстаўнікі Грэка-уніяцкай духоўнай калегіі, протаіерэі: Ігнат Пульхоўскі, Ян Канюшэўскі, Леў Панькоўскі^[2]. Па выніках Полацкага сабору Уніяцкая Царква на тэрыторыі Расійскай імперыі была скасаваная, Грэка-уніяцкая калегія 23 чэрвеня 1839 года была перайменавана ў «Беларуска-Літоўскую» і перададзена Свяцейшаму Сіноду (а не обер-пракурору, як было раней) з такімі ж, прыблізна, адносінамі, у якіх знаходзіліся Маскоўская і Грузіна-Імярэцінская Сінадальныя канторы^[6]^[11]. Каля года захоўваліся пад абедзвюма ранейшымі назвамі ўніяцкія епархіі, дзейнасць калегіі паступова скарачалася і ціха згасла «за непатрэбнасцю»^[10].

Афіцыйна Беларуска-Літоўская духоўная калегія ліквідавана 14 жніўня 1843 года.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Уніяцкая царква на Беларусі

Зноскі

↑ ^а ^б Упраздненная церковь свт. НИКОЛАЯ ЧУДОТВОРЦА при греко-униатской Духовной коллегии (руск.) Архівавана 26 снежня 2018. // «Энциклопедия Санкт-Петербурга»
↑ ^а ^б Афанасий Мартос «Беларусь в исторической, государственной и церковной жизни» (руск.)
↑ И. А. Чистович «Пятидесятилетие (1839—1889) воссоединения с православной церковью западно-русских униатов: обзор событий воссоединения в царствование имп. Николая І» (руск.) // Православная Богословская энциклопедия или Богословский энциклопедический словарь
↑ ПРОЕКТ ОБЩЕГО ВОССОЕДИНЕНИЯ БЕЛОРУССКО-УКРАИНСКИХ УНИАТОВ С ПРАВОСЛАВНЫМИ (1828—1839) И СТЕПЕНЬ ЕГО САМОСТОЯТЕЛЬНОСТИ (руск.) // Мінская духоўная акадэмія
↑ Романчук А. А. ГЕНЕРАЛ П. О. БОБРОВСКИЙ И ЕГО КНИГА «РУССКАЯ ГРЕКО-УНИАТСКАЯ ЦЕРКОВЬ В ЦАРСТВОВАНИЕ ИМПЕРАТОРА АЛЕКСАНДРА I» (руск.)
↑ ^а ^б Коллегия духовная греко-униатская (руск.) // Православная Богословская энциклопедия или Богословский энциклопедический словарь. Том XII. Книги символические — Константинополь
↑ КОЛЛЕГИЯ ДУХОВНАЯ ГРЕКО-УНИАТСКАЯ (руск.) // Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў (РГИА)
↑ Католики есть только на Западе? (руск.) // РУСКАТОЛИК.РФ
↑ Церковь свт. НИКОЛАЯ ЧУДОТВОРЦА Благовещенского синодального подворья Архівавана 25 кастрычніка 2021. (руск.) // «Энциклопедия Санкт-Петербурга»
↑ ^а ^б Проф. И. Шабатин (1951). "Из истории воссоединения белорусских униатов. Очерк четвёртый". Журнал Московской Патриархии (11): 51–60.
↑ ГРУЗИНО-ИМЕРЕТИНСКАЯ СИНОДАЛЬНАЯ КОНТОРА (руск.) // Праваслаўная энцыклапедыя

[ЭСП-1] а ^б Упраздненная церковь свт. НИКОЛАЯ ЧУДОТВОРЦА при греко-униатской Духовной коллегии (руск.) Архівавана 26 снежня 2018. // «Энциклопедия Санкт-Петербурга»

[Мартос-2] а ^б Афанасий Мартос «Беларусь в исторической, государственной и церковной жизни» (руск.)

[3] И. А. Чистович «Пятидесятилетие (1839—1889) воссоединения с православной церковью западно-русских униатов: обзор событий воссоединения в царствование имп. Николая І» (руск.) // Православная Богословская энциклопедия или Богословский энциклопедический словарь

[4] ПРОЕКТ ОБЩЕГО ВОССОЕДИНЕНИЯ БЕЛОРУССКО-УКРАИНСКИХ УНИАТОВ С ПРАВОСЛАВНЫМИ (1828—1839) И СТЕПЕНЬ ЕГО САМОСТОЯТЕЛЬНОСТИ (руск.) // Мінская духоўная акадэмія

[5] Романчук А. А. ГЕНЕРАЛ П. О. БОБРОВСКИЙ И ЕГО КНИГА «РУССКАЯ ГРЕКО-УНИАТСКАЯ ЦЕРКОВЬ В ЦАРСТВОВАНИЕ ИМПЕРАТОРА АЛЕКСАНДРА I» (руск.)

[Азбука-6] а ^б Коллегия духовная греко-униатская (руск.) // Православная Богословская энциклопедия или Богословский энциклопедический словарь. Том XII. Книги символические — Константинополь

[7] КОЛЛЕГИЯ ДУХОВНАЯ ГРЕКО-УНИАТСКАЯ (руск.) // Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў (РГИА)

[8] Католики есть только на Западе? (руск.) // РУСКАТОЛИК.РФ

[9] Церковь свт. НИКОЛАЯ ЧУДОТВОРЦА Благовещенского синодального подворья Архівавана 25 кастрычніка 2021. (руск.) // «Энциклопедия Санкт-Петербурга»

[Шабатин-10] а ^б Проф. И. Шабатин (1951). "Из истории воссоединения белорусских униатов. Очерк четвёртый". Журнал Московской Патриархии (11): 51–60.

[11] ГРУЗИНО-ИМЕРЕТИНСКАЯ СИНОДАЛЬНАЯ КОНТОРА (руск.) // Праваслаўная энцыклапедыя

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]