Капілярны эфект
Капіля́рны эфект, капілярныя з'явы, капілярнасць (ад лац.: capillaris — валасяны) — фізічная з'ява змянення ўзроўню вадкасці пад ўздзеяннем сіл паверхневага нацяжэння на мяжы нязмешваючыхся асяроддзяў.
Скрыўленне паверхні вадкасці выклікае з'яўленне дадатковага капілярнага ціску, звязанага з радыусам крывізны ўраўненнем Лапласа. Узняцце вадкасці ў капілярах адбываецца пры змочванні іх вадкасцю (капілярны ціск дадатны адносна сазлучанага з капілярам сасуда з вадкасцю, напрыклад, вада ў шкляной трубцы, глебе і пад.). Паніжэнне ўзроўню вадкасці адбываецца ў выпадку, калі вадкасць не змочвае сценкі капіляра (напрыклад, ртуць у шкляной трубцы).
Капілярныя з'явы адкрыты і даследаваны Леанарда да Вінчы. Даследаваннямі капілярных з'яў займаліся Б. Паскаль. Тэорыя капілярных з'яў атрымала развіццё ў навуковых працах Т. Юнга (1805), П. Лапласа (1806), С. Пуасона (1831) і іншых вучоных[1].
Капілярныя з'явы граюць важную ролю ў працэсах жыццядзейнасці жывёл і раслін, выкарыстоўваюцца ў хімічных тэхналогіях, тэхніцы. Капілярным эфектам абумоўлены, напрыклад, рух соку ў раслін, падняцце газы па кноту, паглынанне вільгаці рушніком[2].
Вобласці выкарыстання[правіць | правіць зыходнік]
На капілярным эфекце заснавана дзеянне вільготных ануч, губак, ручнікоў, сурвэтак, капілярных ручак, запальніц.
Капілярны эфект выкарыстоўваецца ў неразбуральным кантролі (капілярны кантроль або кантроль пранікальнымі рэчывамі) для выяўлення дэфектаў, якія маюць выхад на паверхню кантраляванага выраба. Дазваляе выяўляць расколіны з раскрыццём ад 1 мкм, якія не бачныя няўзброеным вокам.
Выкарыстоўваецца таксама ў метадзе папяровай храматаграфіі.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Капиллярные явления (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
- ↑ Капиллярные явления Архівавана 8 мая 2015. — артыкул на сайце «Энергетическое образование» (руск.)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Наумчик В. Н. Физика: словарь-справочник для школьников / В. Н. Наумчик, Э. М. Шпилевский. — Мн.: Новое знание, 2010. — 592 с. — 3 010 экз. — ISBN 978-985-475-397-3. (руск.)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Капиллярные явления (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
- Капиллярные явления Архівавана 8 мая 2015. — артыкул на сайце «Энергетическое образование» (руск.)
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Капілярны эфект