Перайсці да зместу

Лаяш Кашак

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Лаяш Кашак
венг.: Kassák Lajos
Фатаграфія
Дата нараджэння 21 сакавіка 1887(1887-03-21)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 22 ліпеня 1967(1967-07-22)[3][1][…] (80 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Жонка Klára Kárpáti[d][6]
Род дзейнасці паэт, палітык, мастак, перакладчык, журналіст, архітэктар, пісьменнік, рысавальнік, графік, эсэіст
Месца працы
Мастацкі кірунак Európai Iskola[d]
Партыя
Член у
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Лаяш Кашак (венг. Kassák Lajos; 21 сакавіка 1887, Эршэкуйвар — 22 ліпеня 1967, Будапешт) — венгерскі пісьменнік і мастак, адзін з вядучых прапагандыстаў авангарда (канструктывізму, экспрэсіянізму, футурызму, дадаізму, сюррэалізму) у венгерскім мастацтве.

Нарадзіўся ў беднай сям’і памочніка аптэкара ў Эршэкуйвары (цяпер Нове-Замкі, Славакія). Некаторы час быў рабочым-металістам. У 1904 годзе перасяліўся ў Будапешт, дзе ўключыўся ў прафсаюзны і сацыял-дэмакратычны рух. Пешшу і без грошай абышоў амаль усю Еўропу. У 1907—1910 гадах жыў у Парыжы, дзе пазнаёміўся з Гіёмам Апалінерам, Блезам Сандрарам, Раберам Дэланэ і Пабла Пікасо. З 1912 года пісаў экспрэсіянісцкія вершы, драмы і раманы.

Вярнуўшыся ў Будапешт, разам з Эмілем Сіцьей займаўся выданнем авангардысцкага часопіса A Tett, які неўзабаве быў зачынены за антымілітарысцкія ідэі. Падобна да большасці дзеячаў венгерскага авангарда, прытрымліваўся левых перакананняў (сябе ён характарызаваў як «сацыялістычнага чалавека»), прымаў удзел у рэвалюцыйных падзеях 1919 года, калі ўваходзіў у «Пісьменніцкую дырэкторыю» і вёў вострую палеміку з Белай Кунам.

Пасля падаўлення сацыялістычнай рэвалюцыі жыў на эміграцыі ў Вене (1919—1926). У часопісе «МА» («Сёння») публікаваліся з Куртам Швітэрсам, Оскарам Шлемерам, Трыстанам Тцара, Лісіцкім і Аляксандрам Архіпенка. Кашак абвяшчаў ідэю адзінства тэхнічнай цывілізацыі і мастацтва. У групу «МА» уваходзіў таксама Ласла Мохай-Надзь, разам з якім Кашак выдаў у 1921 годзе ў Вене «Кнігу новых мастакоў». У 1921 годзе Кашак сам заняўся канструктывісцкімі праектамі.

У 1926 годзе Кашак вярнуўся ў Венгрыю і займаў пасады рэдактара некалькіх авангардысцкіх выданняў левага толку — «Munka» («Праца») і «Dokumentum» («Дакумент»). У аўтабіяграфічным рамане «Жыццё аднаго чалавека», які выйшаў у часопісе «Nyugat» у 1927—1935 гадах, адлюстраваў не толькі ўласную цяжкую юнацкасць, але і развіццё працоўнага руху, камбінуючы рэалізм і экспрэсіянізм. За часткі рамана, прысвечаныя рэвалюцыйным падзеям, падвяргаўся пераследам.

Зноскі

  1. а б Lajos Kassak
  2. Lajos KassakOUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  3. Кашшак Лайош // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  4. Кашшак Лайош // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  5. Museum of Modern Art online collection Праверана 4 снежня 2019.
  6. Kassák Lajos halotti anyakönyvi bejegyzése // FamilySearch Historical Records
  7. Hungarian National Namespace — 2019. Праверана 29 ліпеня 2023.