Магілёўскі завод штучнага валакна

Магілёўскі завод штучнага валакна
Тып	Адкрытае акцыянернае таварыства
Заснаванне	1930
Скасавана	2012
Размяшчэнне	Беларусь Магілёў, Магілёўская вобласць
Галіна	Хімічная прамысловасць
Матчына кампанія	ААТ «Магілёўхімвалакно»

Магілёўская фабрыка штучнага валакна. 1930-я

Магілёўскі завод штучнага валакна (Магілёўскі ЗШВ) — колішняе прадпрыемства ў Магілёве. Размяшчаўся па вул. Чалюскінцаў, 101. Ліквідаваны 30 чэрвеня 2012 года.

Гісторыя

Магілёўская фабрыка штучнага валакна ў 1941 годзе

Завод штучнага валакна і мя В. У. Куйбышава — першынец хімічнай індустрыі Беларусі, будоўля першай пяцігодкі. Закладзены 1 мая 1929 года на Цішоўскай пустцы, тады яшчэ за межамі горада. Пабудаваны ў 1929—1930 гг. як фабрыка штучнага шоўку. 7 лістапада 1930 года адбылося адкрыццё першай чаргі прадпрыемства. На фабрыку перайшлі працаваць пасля перападрыхтоўкі ў школе ФЗА шматлікія былыя будаўнікі. Першым дырэктарам фабрыкі стаў малады інжынер Васіль Іванавіч Вараб’ёў, які ўзначальваў будаўніцтва. На фабрыцы былі выкарыстаны сучасныя, па тых часах, тэхнічныя рашэнні і тэхналагічнае абсталяванне, пастаўленае фірмамі «Glanzstoffi» і «Barmag», а таксама айчыннымі машынабудаўнічымі прадпрыемствамі. У 1930—1932 гадах асваенні тэхналогіі атрымання віскознай ніці прымаў удзел вучоны З. А. Раговін.

У планіроўцы і аб’ёмна-прасторавай кампазіцыі аб’ектаў праявіўся новы падыход да праектавання прамысловых прадпрыемстваў. Акрамя вытворчых памяшканняў, прадугледжваліся спецыяльныя бытавыя пакоі адпачынку і інш. Яны размяшчаліся некалькімі групамі з улікам канцэптрацыі рабочых у асобных вытворчых падраздзяленнях. Пры будаўніцтве выкарыстаны прагрэсіўныя на той час архітэктурныя формы і канструкцыі, у т. л. жалезабетонныя арачныя перакрыцці, што давала магчымасць зрабіць нясучыя сцены са звычайнай цэглы больш тонкімі і знізіць кошт набудовы.

Вялікая Айчынная вайна

У Вялікую Айчынную вайну многія работнікі завода сталі байцамі батальёнаў народнага апалчэння, абаранялі горад, пасля акупацыі ўключыліся ў падпольную барацьбу з ворагам, змагаліся ў радах Чырвонай Арміі. У жніўні 1941 г. на фабрыцы створана груна С. С. Сабалеўскага, у кастрычніку 1942 г. разгромлена. На ЦЭЦ фабрыкі падпольную групу ўзначаліў камуніст А. П. Іваноў. 3 сярэдзіны ліненя 1941 г. ён быў байцом аднаго з батальёнаў народнага апалчэння. Пасля акунацыі горада ўладкаваўся на фабрыку апальшчыкам. У групу ўваходзілі Ф. М. Мядзвецкі, В. С. Варапаеў, А. Я. Абрамкін, Я. Шміт (закатаваны ў 1941 г.), I. I. Невядомскі (загінуў у партызанскай барацьбе ў 1943 г.), П. Р. Сошчанка і інш. Падпольшчыкі вялі агітацыйную работу сярод насельніцтва, распаўсюджвалі зводкі Саўінфармбюро, правялі некалькі дыверсій, трымалі сувязь з партызанамі. У 1942 годзе ў турме загінулі Т. Парэбка, Н. Ісакаў, В. Станкевіч і інш. Акупанты разбурылі карпусы прадпрыемства.

Пасляваенны перыяд

Прадпрыемства аднавіла работу ў 1945 г. як фабрыка штучнага шоўку імя В. У. Куйбышава. У 1948 г. пушчана першая, у 1955 г. — другая вытворчасць шоўку. 3 1962 г. завод штучнага валакна. У 1957 г. і 1959 г. здадзены цэхі вытворчасці цэлафану, у 1960 г. — вытворчасці штапелю. У 1972 г. пачаў дзейнічаць цэх сінтэтычнага валакна, у 1971 г.— цэх газаачысткі, у 1976 годзе атрымана першая партыясінтэтычных мананітак. Створана першая ў Савецкім Саюзе вытворчасць вугляроднага валакна «углен». Гэтыя працы вяліся ва ўмовах цеснай кааперацыі з навукоўцамі УНДІШВ. 3 1975 г. у Магілёўскім вытворчым аб’яднанні «Хімвалакно». Магілёўскі завод штучнага валакна ператварыўся ў вядучае прадпрыемства галіны з замкнёным тэхналагічным цыклам, які ўключаў вытворчасці віскознай тэкстыльнай ніткі, віскознага жгутавага валакна і цэлафану. У ім былі рэалізаваны сучасныя па тых часах тэхнічныя рашэнні па значным паслабленні экалагічнага прэсінгу (глыбокая ачыстка вентвыкідаў, удасканаленне сістэмы ачысткі прамсцёкаў і да т.п.).

У 1971 г. прадпрыемства ўзнагароджана ордэнам Кастрычніцкай Рэвалюцыі.

У сярэдзіне 1980-х гадоў выпускаў шоўк віскозны, штапельнае валакно, цэлафанавую, поліэтыленацэлафанавую плёнку і інш. віды прадукцыі. Пры заводзе дзейнічалі Палац культуры, 3 бібліятэкі, музей баявой і працоўнай славы, бальніца, паліклініка, прафілакторый, база адпачынку, стадыён, піянерлагер, больш за 13 дзіцячых дашкольных устаноў.

Пад уплывам негатыўных сацыяльна-палітычных і тэхніка-эканамічных фактараў у перыяд «перабудовы» (1988—1992 гг.) на прадпрыемстве былі дэмантаваны вытворчасці цэлафану, адзінага ў СССР жгутавага валакна, вугляроднага валакна, поліэфірных мананітак, поліпрапіленавых фільтраў, што прывяло да значнага зніжэння аб’ёмаў выпуску прадукцыі.

У пачатку 2010-х гадоў прадпрыемства з’яўлялася адзіным на тэрыторыі СНД вытворцам віскозных тэкстыльных нітак, а таксама адзіным у Рэспубліцы Беларусь вытворцам двухвосеваарыентаваных поліпрапіленавых плёнак (БАП-плёнак), двух- і трохслаёвых, з адбіткам і металізаваных. У той жа час была праведзена мадэрнізацыя вытворчасці віскознай тэкстыльнай ніткі, накіраваная на зніжэнне выдаткаў і паляпшэнне яе якасці; мадэрнізавана лінія вытворчасці двухвосеваарыентаванай поліпрапіленавай плёнкі; створана другая чарга вытворчасці шматпластовых плёнкавых матэрыялаў — ламінаванай, металізаванай, тэрмаўсадачнай плёнкі; поліэтыленавай плёнкі для пакавання малочнай прадукцыі; уведзены ў эксплуатацыю флексаграфічная машына і абсталяванне для вырабу флексаформаў у мэтах пашырэння асартыменту плёнак; засвоены выпуск новай імпартазамяшчальнай прадукцыі — плёнкі поліэтыленавай саэкструзійнай палімернай за кошт уводу ў эксплуатацыю новай вытворчай лініі.

Ліквідацыя і знос

Ліквідаваны 30 чэрвеня 2012 года.

У жніўні 2017 года пачалася расчыстка тэрыторыі былога завода, якая прайшла ў чатыры этапы. Праект па зносе прадпрыемства стаў самым маштабным у Беларусі. За час работ з велізарнай тэрыторыі вывезлі 480 тысяч кубаметраў будаўнічых адыходаў. Усяго было знесена 78 будынкаў і яшчэ сотня збудаванняў. Некаторыя адміністрацыйныя і вытворчыя будынкі захавалі. Частку з іх займае плёнкавая вытворчасць «Магілёўхімвалакно». З завадскіх пабудоў захаваўся таксама будынак сталовай. Былі засыпаны катлаваны, дзе некалі былі падвалы і тунэлі.

Тэрыторыю пасля зносу прадпрыемства плануюць рэкультывіраваць. Хімічная вытворчасць паўплывала на глебу, таму ў некаторых месцах грунт мусіць быць заменены.

На тэрыторыю былога завода прануюць перанесці Магілёўскі рынак.

Мемарыяльныя дошкі

• Мемарыяльная дошка Івану Васілевічу Бубнову. Устаноўлена ў 1964 г. на будынку заводакіраўніцтва на ўшанаванне памяці старшага лабаранта фабрыкі I. В. Бубнова (1906—1944 гг.), які загінуў на фронце ў Вялікую Айчынную вайну. I. В. Бубноў навечна занесены ў спіс калектыву.
• Мемарыяльная дошка Мікалаю Аляксандравічу Канавалаву. Устаноўлена ў 1964 г. на будынку заводакіраўніцтва на ўшанаванне намяці інжынера фабрыкі М. А. Канавалава (1910—1943 гг.), які загінуў на фронце ў Вялікую Айчынную вайну. М. А. Канавалаў навечна занессны ў спіс калектыву.