Мантуанскае герцагства

Гістарычная дзяржава
Мантуанскае герцагства
Ducato di Mantova
Герб Сцяг
<   >  > 1530 — 1745 (1797)
Сталіца	Мантуя
Мова(ы)	італьянская
Афіцыйная мова	Lombard[d]
Грашовая адзінка	солід, ліра
Дынастыя	Ганзага
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мантуанскае герцагства — гістарычная дзяржава Італіі, якая знаходзілася пад уладай Свяшчэннай Рымскай імперыі і кіраваннем дынастыі Ганзага. У 1530 годзе было ператворана з Мантуанскага маркграфства, у 1745 годзе эдыктам імператара было аб’яднана з Міланскім герцагствам.

Гісторыя

Ганзага былі абвешчаны главой Мантуі ў 1328 годзе; затым яны атрымалі тытул маркграфаў, а ў 1530 годзе былі ўзнагароджаны герцагскай каронай. У 1531 годзе герцагства дзякуючы дынастычнаму шлюбу ўключыла ў сябе герцагства Манферата, за якое пазней прыйшлося супернічаць з Савояй.

У 1627 годзе спынілася прамая лінія права на спадчыну на заганным і слабым герцагу Вінчэнца II, якому так бракавала фінансаў, што ён прадаў фамільную калекцыю мастацтва англійскаму каралю Карлу I, з-за чаго яна была страчана падчас Англійскай рэвалюцыі. Яшчэ пры яго жыцці, паколькі нашчадствам ён не абзавёўся, Марыя Ганзага (1609—1660), дачка Франчэска IV і пляменніца паміраючага герцага, была выдадзена замуж за сына свайго кузена Карла Неверскага, аднаго з патэнцыйных спадчыннікаў.

Пасля смерці ў 1627 годзе бяздзетнага Вінчэнца II, паміж прадстаўнікамі бакавых галін роду — герцагам Карлам I Неверскім (стаўленікам Францыі, прыйшоў да ўлады 27 снежня 1627 года) і герцагам Фердынандам II, князем Гвасталы (стаўленікам Габсбургаў), а таксама Карлам-Эмануілам I, герцагам Савоі (з якім Іспанія заключыла дагавор аб падзеле Манферата), пачалася Вайна за мантуанскую спадчыну (1628—1631). Падчас яе, у 1630 годзе імператарская армія з 36 тысячамі ландскнехтаў аблажыла горад, дзе пачаліся голад і чума, ад чаго Мантуя не акрыяла доўгія гады, а герцаг страціў значны стан. У выніку, паводле Рэгенсбургскага дагавора 1630 года і дагавораў, заключаных у Кераска, у 1631 годзе, Мантуя дасталася Карлу Ганзага-Неверскаму, прадстаўніку малодшай галіны Ганзага, якая даўно абгрунтавалася ў Францыі.

Нашчадак Карла, герцаг Фернанда Карла Ганзага, няўдачлівы кіраўнік, чыім адзіным жаданнем было ладзіць прыёмы і тэатральныя пастаноўкі, прыняў бок Францыі падчас Вайны за іспанскую спадчыну і ўпусціў у горад французскі гарнізон. Пасля паражэння Францыі ён быў абвешчаны зрынутым пераможцам, імператарам Іосіфам, знайшоў сабе прытулак у Венецыі, дзе жыў сярод шматлікай маёмасці, вывезенай з Мантуі, у тым ліку карціннай галерэі. Да моманту яго смерці ў 1708 годзе сям'я Ганзага канчаткова па волі Аўстрыі страціла права на Мантуанскае герцагства. Манферат быў аддадзены герцагу Савойскаму, і яго страту імператар кампенсаваў спадчыннікам Ганзага-Невераў па жаночай лініі — Латарынгскаму дому, дараваннем Тэшэнскага княства ў Сілезіі.

Мантуанскае герцагства ненадоўга было аб’яднана з Міланскім указам Іосіфа II ад 26 верасня 1786 года. Пазней яно было адноўлена ў сваіх адміністрацыйных межах указам Леапольда II ад 24 студзеня 1791 года.

Кампа-Фармійскі мір 1797 года анексаваў герцагства, далучыўшы да Цызальпінскай рэспубліцы, дзе яно ператварылася ў правінцыю Мантуя, якая затым лагічна стала часткай Італьянскага каралеўства, а пазней рэспублікі.

Кіраўнікі Мантуі

Асноўны артыкул: Спіс кіраўнікоў Мантуі

Андрэа Мантэнья. Двор Лудавіка II Ганзага ў Мантуі

Тыцыян. Партрэт Федэрыка II Ганзага

Народныя капітаны

• Луіджы Ганзага (Людовіка I) (гады кіравання: 1328—1360)
• Гвіда Ганзага (1360—1369), сын папярэдняга
• Лудавіка II Ганзага (1369—1382), сын папярэдняга
• Франчэска I Ганзага (1382—1407), сын папярэдняга
• Джавані Франчэска I Ганзага (1407—1433), сын папярэдняга

Маркграфы

• Джавані Франчэска I Ганзага, стаў 1-м маркізам Мантуі, кіраваў як маркграф у (1433—1444)
• Лудавіка III Турка Ганзага (1444—1478), сын папярэдняга. Жанаты з Барбарай Брандэнбургскай, пляменніцай імператара Жыгімонта
• Федэрыка I Гарбаты Ганзага (1478—1484), сын папярэдняга.
• Франчэска II Ганзага (1484—1519), сын папярэдняга. Жанаты з Ізабелай д’Эстэ
• Федэрыка II Ганзага (1519—1530), сын папярэдняга. У шлюбе з Маргарытай Палеалог, дзякуючы чаму атрымаў Манферат

Герцагі

• Федэрыка II Ганзага, стаў 1-м герцагам Мантуі, кіраваў як герцаг у 1530—1540; як маркграф Манферата ў 1533—1540
• Франчэска III Ганзага (1533—1550), сын папярэдняга. Жанаты з Кацярынай Аўстрыйскай, дачкой імператара Фердынанда I
• Гульельма Ганзага (1550—1587), герцаг Манферата з 1574, брат папярэдняга. Жанаты з Элеанорай Аўстрыйскай, сястрой Кацярыны
• Вінчэнца I Ганзага (1587—1612), сын папярэдняга. Жанаты з Элеанорай Медычы. Выдаў сваю дачку Элеанору за імператара імператара Фердынанда II
• Франчэска IV Ганзага (18.02.1612 — 22 снежня 1612) — сын папярэдняга. Жанаты з Маргарытай Савойскай, дачкой Карла Эмануіла
• Фердынанда I Ганзага (1612—1626), брат папярэдняга.
• Вінчэнца II Ганзага (1626—1627), брат папярэдняга. Жанаты з кузінай Ізабелы Ганзага, маркізай Навелара. На ім прамая лінія перарываецца, і пасля Вайны за мантуанскую спадчыну прастол пераходзіць да малодшай галіны роду Ганзага.
• Карла I Ганзага-Невер (1627—1637), сын Луіджы Ганзага-Невера, трэцяга сына Федэрыка II Ганзага. Жанаты з Кацярынай дачкой Карла дэ Гіза. Яго сын:
  • Карла II Ганзага-Невер, герцаг Неверскі і Рэтэльскі. Спадчыннік і намінальны суправіцель бацькі (1627 — 30 жніўня 1631). Жанаты з Марыяй Ганзага, дачкой Франчэска IV Ганзага
• Карла III Ганзага-Невер (1637—1665), сын Карла II Рэтэльскага. Выдаў сваю сястру Элеанору за імператара Фердынанда III. Жанаты з Ізабеле Клары Аўстрыйскай, дачцэ архібіскупа Леапольда V.
• Фернанда Карла Ганзага-Невер (Карла IV) (1665—1708), сын папярэдняга. Жанаты першым шлюбам на Ізабеле Ганзага, дачцэ Ферантэ III Ганзага Гуастальскага; другім на Сюзане Латарынгскай, дочкі герцага Карла III д’Эльбёф.

Гл. таксама

• Спіс жонак кіраўнікоў Мантуі і Манферата