Марыя Знамяроўская-Пруфер

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Марыя Знамяроўская-Пруфер
польск.: Maria Znamierowska-Prüfferowa
Дата нараджэння 13 мая 1898(1898-05-13)
Месца нараджэння
Дата смерці 20 жніўня 1990(1990-08-20) (92 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці этнолаг, этнограф
Месца працы
Альма-матар
Член у
Узнагароды
афіцэр ордэна Адраджэння Польшчы
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марыя Знамяроўская-Пруфер (часам Марыя Знамяроўская-Пруферава; польск.: Maria Znamierowska-Prüfferowa; нар. 13 мая 1898, Кібарты, Сувалкаўская губерня, Расійская імперыя ― 20 жніўня 1990, Торунь, Польшча) ― польская этнографка, этнолаг, прафесарка ўніверсітэта Мікалая Каперніка ў Торуні, стваральніца і дырэктарка Торуньскага этнаграфічнага музея[2].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Марыя Знамяроўская нарадзілася ў мястэчку Кібарты ў Расійскай імперыі на мяжы з Прусіяй, дзе ў той час яе бацька Станіслаў быў мытнікам. Скончыла гімназію ў 1915 г. у Лібаве (сучасная Латвія). З кастрычніка 1915 гэтага амаль 3 гады правяла ў Кіеве, дзе звязалася з польскай супольнасцю, удзельнічала ў лекцыях на Вышэйшых жаночых курсах — на філалагічным факультэце і ў Польскім універсітэцкім каледжы[3].

Увосень 1918 г. пераехала ў Варшаву. У канцы 1920 г. пасялілася ў Вільні, дзе ў 1919 г. быў адноўлены ўніверсітэт Стэфана Баторыя[4].

Хворая на сухоты, Марыя часта наведвала Закапанэ. Пасля больш чым года навучання на гуманітарным факультэце ўніверсітэта ў Вільні яна працягнула навучанне на факультэце матэматыкі і прыродазнаўства, дзе ў 1922 г. пазнаёмілася з выкладчыкам Янам Пруферам. У 1925 годзе Марыя і Ян пабраліся шлюбам[5].

Марыя Знамяроўская-Пруфер увосень 1926 г. пачала займацца этналогіяй, а ў 1927/28 навучальным годзе пачала працаваць у Этнаграфічным музеі ўніверсітэта Стэфана Баторыя пад кіраўніцтвам прафесаркі Цэзарыі Бадуэн дэ Куртэнэ[6].

У 1945 г. разам з універсітэцкай супольнасцю ліквідаванага ўніверсітэта Стэфана Баторыя Пруферы вырашалі выехаць у Торунь. Ва ўніверсітэце Мікалая Каперніка Знамяроўская-Пруфер стала дацэнткай на кафедры этналогіі, беспаспяхова спрабуючы аднавіць ідэю этнаграфічнага ўніверсітэцкага музею, падобнага да Віленскага[7].

Жыла і працавала ў Торуні.

Памерла 20 жніўня 1990 г. у Торуні. З 15 снежня 1999 года Этнаграфічны музей у Торуні носіць яе імя[8].

Навуковая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Выбару — этнаграфіі і музеялогіі — яна засталася вернай да канца жыцця.

«Рыбалоўства на Троцкіх азёрах», апублікаваная ў 1930 годзе, была ейнай магістарскай дысертацыяй, за якой рушылі ўслед далейшыя працы пераважна ў гэтай галіне[9].

Міжваенны час стаў для Знамяроўскай-Пруфер часам атрымання кваліфікацыі музейшчыцы падчас шматлікіх паездак за мяжу, а таксама часам палявых даследаванняў, збору калекцый і дакументацыі для музея[10].

Займалася выкладчыцкай дзейнасцю, праводзіла этнаграфічныя заняткі ў Школе палітычных навук пры Інстытуце навукі і даследаванняў Усходняй Еўропы ў Вільні. Яна таксама займалася пытаннем аховы этнаграфічных помнікаў: вяла лекцыі ў вясковых школах, народных універсітэтах і на Польскім радыё[11].

Пасля вайны выдала кнігу пра Вільню — «Wilno - miasto sercu najbliższe»[12].

У 1955 г. атрымала ступень прафесаркі. За гады працоўнай дзейнасці апублікаваў каля 130 публікацый[13].

У 1959 годзе намаганнямі прафесаркі быў адкрыты Торуньскі этнаграфічны музей, дырэктаркай якога яна працавала да 1972 года. У музеі сабрана каля 14 тысяч экспанатаў, звязаных з рэгіёнам паўночнай Польшчы[14].

Асноўныя працы[правіць | правіць зыходнік]

  • Ważki okolic Wilna: Die Odonatenfauna der Umgebung von Wilna / Marja Znamierowska. ( Prace Zakładu Zoologicznego Uniwersytetu St. Batorego w Wilnie; nr 2, Wilno, 1923.
  • Materjały do znajomości ważek północno-wschodniej Polski = Materialien zur Kenntnis der Odonatenfauna des nordöstlichen Polen / Marja Znamierowska-Prüfferowa. (Prace Zakładu Zoologicznego Uniwersytetu St. Batorego w Wilnie; nr 10), Wilno, 1927.
  • Przyczynek do rybołówstwa na Bugu / Marja Znamierowska-Prüfferowa, Warszawa, [193-?].
  • Rybołówstwo Jezior Trockich = Fischerei auf den Troker See: (rys etnograficzny) / M. Znamierowska-Prufferowa. (Rozprawy i Materjały Wydziału 1 Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie; t. 3, z. 2), Wilno: nakł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1930.
  • Ochrona kultury ludowej, Wilno: Nakł. Oddz. Wileńskiego Tow-wa Krajoznawczego, 1932.
  • Muzeum Etnograficzne U. S. B. w Wilnie i jego przyszłość = Le musèe ethnographique de L’Universitè etienne Batory a Wilno et son avenir, Lwów; Wilno: nakł. Muzeum Etnograficznego U. S. B. w Wilnie, 1932.
  • Mały kwestjonarjusz etnograficzny: co możemy przywieść z wakacyj i świąt?, Wilno, 1932.
  • Gobeliny wileńskie: ich pochodzenie, wartość i losy. [T.] 2, Obrona gobelinów wileńskich: fakty-dokumenty, głosy prasy, Wilno: Rada Wileńskich Zrzeszeń Artystycznych, 1933.
  • Muzeum na wolnem powietrzu w Wilnie, Wilno: nakł. Muzeum Etnograficznego U.S.B. w Wilnie, 1934.
  • Rybołówstwo w okolicach Druskienik = La pêche dans les environs de Druskieniki, Lwów: nakł. Towarzystwa Ludoznawczego, 1934.
  • Paski w okolicy Druskienik = Les ceintures des environs de Druskieniki, Lwów: nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1934.
  • Rybacy - ludzie zapomniani, Wilno, 1935.
  • Folklor pszczelarzy i rybaków we wsi mieszkańce, pow. wileńsko-trockiego, Wilno, 1937.
  • Pszczelnictwo i rybołówstwo we wsi mieszkańce, pow. wileńsko-trockiego, Wilno, 1937.
  • Ości rybackie = Die Fischgabeln: próba klasyfikacji ości północno-wschodniej Polski: notatka tymczasowa, Wilno: Muzeum Etnograficzne U.S.B., 1939.
  • Das Sammeln von traditionellen Museumsobjekten der Fischerei unter Berücksichtigung ihrer Systematik, Budapest, 1965.
  • Wilno - miasto sercu najbliższe / Maria Znamierowska-Prüfferowa; wstęp i redakcja Krystyny Jakowskiej, Białystok: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza. Oddział Białostocki: Zakład Teorii i Antropologii Literatury w Instytucie Filologii Polskiej. Uniwersytet w Białymstoku, 1997.
  • Etnografiniai vaizdai Marijos Znamerovskos-Priuferovos negatyvuose / sudarytoja ir įvadinių tekstų autorė Laima Lapėnaitė, Vilnius: Lietuvos nacionalinis muziejus, 2020.

Зноскі

  1. ↑ https://bj.uj.edu.pl/zasoby-cyfrowe/biogramy/biogram?&id=19460 Праверана 17 лістапада 2021.
  2. ↑ Ewa Arszyńska, Hanna Muzalewska, Maria Znamierowska-Prüfferowa (1898-1990), [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy, Sylwetki, szkice biograficzne, Kraków 2002.
  3. ↑ Ewa Arszyńska, Hanna Muzalewska, Maria Znamierowska-Prüfferowa (1898-1990), [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy, Sylwetki, szkice biograficzne, Kraków 2002.
  4. ↑ Antoni Konkel, Maria Znamierowska-Prüfferowa, [w:] Jastarnia, sercu bliska., Jastarnia: Wydawnictwo "MS", 2006, s. 135.
  5. ↑ Biografia Marii Znamierowskiej-Prüfferowej na stronie Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, https://torun.ptl.info.pl/dawni-czlonkowie/prof-maria-znamierowska-prufferowa
  6. ↑ Biografia Marii Znamierowskiej-Prüfferowej na stronie Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, https://torun.ptl.info.pl/dawni-czlonkowie/prof-maria-znamierowska-prufferowa
  7. ↑ Roman Tubaja, Wkład Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w rozwój muzealnictwa na wolnym powietrzu w Polsce, Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów 9/2006, Wdzydze 2006.
  8. ↑ Biografia Marii Znamierowskiej-Prüfferowej na stronie Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, https://torun.ptl.info.pl/dawni-czlonkowie/prof-maria-znamierowska-prufferowa
  9. ↑ Twórcy Kultury Torunia, www.icimss.edu.pl, http://www.icimss.edu.pl/TKT/index.php?link=_artysta&id=464
  10. ↑ Biografia Marii Znamierowskiej-Prüfferowej na stronie Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, https://torun.ptl.info.pl/dawni-czlonkowie/prof-maria-znamierowska-prufferowa
  11. ↑ E. Arszyńska, H. Muzalewska, „Maria Znamierowska-Prüfferowa”, [w:] „Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne”,pod red. E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss, Kraków 2002, s. 323-328.
  12. ↑ E. Arszyńska, H. Muzalewska, „Maria Znamierowska-Prüfferowa”, [w:] „Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne”,pod red. E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss, Kraków 2002, s. 323-328.
  13. ↑ E. Arszyńska, H. Muzalewska, „Maria Znamierowska-Prüfferowa”, [w:] „Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne”,pod red. E. Fryś-Pietraszkowej, A. Kowalskiej-Lewickiej, A. Spiss, Kraków 2002, s. 323-328.
  14. ↑ Maria Znamierowska-Prüfferowa — założycielka Muzeum Etnograficznego w Toruniu, rme.cbr.net.pl, https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/1068-wrzesien-pazdziernik-nr-105/swiat-kobiet/1581-maria-znamierowska-pruefferowa-zalozycielka-muzeum-etnograficznego-w-toruniu

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Лабачэўская Вольга. Беларуская этнаграфічная калекцыя з Вільні // Спадчына №1-1996. С. 151-161.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Марыя_Знамяроўская-Пруфер&oldid=4452646"