Нікарагуанская мова жэстаў

Нікарагуанская мова жэстаў
Саманазва	Idioma de Señas de Nicaragua
Краіны	Нікарагуа
Класіфікацыя
Мовы жэстаў таварыства глухіх Нікарагуанская мова жэстаў
Моўныя коды
ISO 639-1	—
ISO 639-2	—
ISO 639-3	ncs
Ethnologue	ncs
LINGUIST List	ncs
ELCat	7112
IETF	ncs
Glottolog	nica1238

Нікарагуанская мова жэстаў (Nicaraguan Sign Language, ISN, ісп.: Idioma de Señas de Nicaragua) — мова жэстаў, самастойна распрацаваная глухімі дзецьмі ў шэрагу школаў у заходніх раёнах Нікарагуа ў 1970-х і 1980-х гадах. Яна з'яўляецца асабліва цікавай для лінгвістаў, паколькі дае ўнікальную магчымасць вывучаць абставіны нараджэння новай мовы.

Да 1970-х гадоў у Нікарагуа не было якой-небудзь арганізаванай супольнасці глухіх. Глухія людзі былі ў значнай ступені ізаляваныя адзін ад аднаго і выкарыстоўвалі простыя «хатнія» знакавыя сістэмы і жэсты («mímicas»), каб мець зносіны са сваімі сем'ямі і сябрамі. Умовы, неабходныя для стварэння мовы, узніклі ў 1977 годзе, калі Цэнтрам спецыяльнай адукацыі была створана праграма, у якой першапачаткова прынялі ўдзел 50 глухіх дзяцей. Колькасць студэнтаў у школе (у Манагуа) вырасла да 100 у 1979 годзе, калі пачалася Сандынісцкая рэвалюцыя.

У 1980 годзе прафесійна-тэхнічнае вучылішча для глухіх падлеткаў была адкрыта ў раёне Манагуа Віла Лібертад. Да 1983 года было больш за 400 глухіх студэнтаў, якія навучаліся ў двух падобных школах. Першапачаткова праграма, як падкрэслівалася, была заснавана на іспанскай мове і чытанню па вуснах, пры гэтым выкарыстанне знакаў настаўнікам было абмежавана дакцілалогіяй (выкарыстоўваючы простыя прыкметы жэставага алфавіту). Праграма не дасягнула якіх-небудзь значных поспехаў і большасць навучэнцаў былі не ў стане зразумець сутнасці іспанскіх словаў. Аднак дзеці час ад часу заставаліся лінгвістычна ізаляваныя ад сваіх настаўнікаў — на школьным двары, на вуліцы ці ў школьным аўтобусе, — і гэта стварыла ўрадлівую глебу для іх зносінаў паміж сабой. Пры гэтым з камбінацый жэстаў і звыклых кожнаму вучню сваіх уласных «хатніх» жэстаў паўстала піджынападобная мова, якая ў хуткім часе развілася ў крэольскую мову. Гэты «першаэтапны» піджын быў названы Lenguaje de Signos Nicaragua (LSN) і да гэтага часу выкарыстоўваецца шмат кім з тых, хто хадзіў у школу ў гэты час.

Супрацоўнікі школы, якія не здагадваліся аб развіцці гэтай новай мовы, разглядалі дзіцячыя жэсты як пантаміму і адмову навучацца іспанскай мове. Яны не маглі зразумець, аб чым дзеці кажуць адзін адаму, таму папрасілі дапамогі звонку, і ў чэрвені 1986 года нікарагуанскае міністэрства адукацыі звязалася з Джудзі Кегл, лінгвістам з Масачусецкага тэхналагічнага інстытута, якая вывучае мовы жэстаў. Калі Кегл і іншыя даследчыкі пачалі аналізаваць мову, яны заўважылі, што маленькія дзеці ўзялі піджынападобныя формы зносін старэйшых дзяцей і ўзвялі іх на больш высокі ўзровень складанасці, з дзеясловамі і іншымі канвенцыямі граматыкі. Гэтая больш складаная мова жэстаў цяпер вядомая як Idioma de Señas de Nicaragua. (ISN).

Літаратура

• Coppola, M. 2002. The emergence of grammatical categories in home sign: Evidence from family-based gesture systems in Nicaragua. Ph.D. Dissertation, Dept. of Brain and Cognitive Sciences, University of Rochester, Rochester, NY.
• Coppola, and M. E. L. Newport. 2005. Grammatical Subjects in home sign: Abstract linguistic structure in adult primary gesture systems without linguistic input. Proceedings of the National Academy of Sciences 102(52): 19249-19253.