Пятая французская рэспубліка

Гістарычная дзяржава
Пятая французская рэспубліка
фр.: Cinquième République
Герб Сцяг
Гімн: Марсельеза
4 кастрычніка 1958 —
Сталіца	Парыж
Форма кіравання	змяшаная рэспубліка[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пятая французская рэспубліка (фр.: Cinquième République) — рэспубліканскі рэжым у Францыі, які дзейнічае з 4 кастрычніка 1958 года і створаны Шарлем дэ Голем у адпаведнасці з Канстытуцыяй 1958 года.

Пятая французская рэспубліка паўстала ў выніку распаду Чацвёртай рэспублікі, замяніўшы былую парламенцкую рэспубліку паўпрэзідэнцкай (змяшанай) сістэмай, якая падзяліла паўнамоцтвы паміж прэзідэнтам як кіраўніком дзяржавы і прэм'ер-міністрам як кіраўніком урада. Шарль дэ Голь, які быў першым прэзідэнтам Францыі, абраным падчас Пятай рэспублікі ў снежні 1958 года, верыў у моцнага кіраўніка дзяржавы, якога ён ахарактарызаваў як увасабленне «духа нацыі».

Пры Пятай рэспубліцы прэзідэнт мае права распусціць парламент і правесці новыя выбары. Калі прэзідэнт мае большасць у парламенце, то ён цалкам вызначае ўнутраную і знешнюю палітыку, а прэм'ер-міністр толькі ажыццяўляе яе на практыцы. Падчас прэзідэнцкіх паўнамоцтваў прэзідэнт таксама можа мяняць прэм'ер-міністраў і перастаўляць урад. Калі ў парламенце ёсць іншая большасць, прэзідэнт вымушаны прызначыць прэм'ер-міністра ад такой партыі, што ў ЗМІ нярэдка называецца «сужыцельствам» (прэзідэнта ад адной партыі і прэм'ера ад другой).

У пачатку Пятай рэспублікі прэзідэнцкія выбары ў Францыі праводзіліся кожныя 7 год, а парламенцкія — кожныя 5 год, што азначала, што прэзідэнт і большасць, абраная ў нацыянальны сход, маглі быць прадстаўнікамі розных партый. Пачынаючы з 2000 года прэзідэнцкія і парламенцкія выбары сталі сінхроннымі і праводзяцца звычайна кожныя 5 гадоў, што азначае, што прэзідэнт заўсёды мае магчымасць мець парламенцкую большасць. «Сужыцельства» ўсё яшчэ магчыма, калі прэзідэнт датэрмінова распусціць парламент у сярэдзіне тэрміну сваіх паўнамоцтваў.

Пятая рэспубліка - гэта трэці па працягласці існавання палітычны рэжым у Францыі пасля феадальнай манархіі (так званага «Старога рэжыму») і Трэцяй рэспублікі. 8 жніўня 2028 года, як чакаецца, Пятая рэспубліка абгоніць Трэцюю рэспубліку і стане другім па працягласці палітычным рэжымам у Францыі і самай працяглай французскай рэспублікай.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пятая французская рэспубліка