Перайсці да зместу

Пікавая дама (опера)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Пікавая дама
П. І. Чайкоўскі і супругі Фігнер, выканаўцы галоўных партый на прэм'еры оперы
П. І. Чайкоўскі і супругі Фігнер, выканаўцы галоўных партый на прэм'еры оперы
Кампазітар
Лібрэтыст Мадэст Ільіч Чайкоўскі[d]
Мова лібрэта руская
Крыніца сюжэту Пікавая дама[d]
Дзеяў 3
Карцін 7
Першая пастаноўка 7 (19) снежня 1890
Месца першай пастаноўкі Марыінскі тэатр, Пецярбург
Працягласць
(прыбл.)
2,5 гадзіна
Месца дзеяння Расійская імперыя
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
А. П. Баначыч ў «Пікавай даме»

«Пі́кавая дама» — опера П. І. Чайкоўскага ў 3 дзеяннях, 7 карцінах, лібрэта М. І. Чайкоўскага па матывах аднайменнай аповесці А. С. Пушкіна. Опера напісана ў Фларэнцыі ранняй вясной 1890 года, першая пастаноўка — 7 (19) снежня 1890 года ў Марыінскім тэатры, Пецярбурга.

Ёсць яшчэ адна опера з той жа назвай і на той жа сюжэт: кампазітара Ф. Галеві  (руск.) — «Пікавая дама» (фр.: La dame de pique) 1850 па аповесці А. C. Пушкіна ў перакладзе на французскую Праспера Мерымэ.

Гісторыя стварэння

[правіць | правіць зыходнік]

Адміністрацыя Імператарскага Тэатра прапанавала Чайкоўскаму напісаць оперу на сюжэт, створаны Іванам Усевалажскім  (руск.) на аснове аповесці Пушкіна ў 1887 годзе. Кампазітар адмовіўся, матывуючы гэта адсутнасцю ў сюжэце «належнай сцэнічнасці». Праз два гады Чайкоўскі прыняў заказ. «Пікавая дама» пісалася ў Фларэнцыі. Клавіры быў завершаны за вельмі кароткі тэрмін — 44 дня. Пазней, працуючы сумесна з Мікалаем Фігнерам  (руск.), тэнарам, які павінен быў выконваць галоўную ролю ў оперы, Чайкоўскі перапрацаваў арыю Германа ў сёмай сцэне, стварыўшы дзве яе версіі ў розных танальнасцях.

Пры працы над лібрэта пушкінскі сюжэт быў прыкметна зменены Мадэстам Чайкоўскім  (руск.). Змененая ў тым ліку і прозвішча галоўнага героя — У Пушкіна персанаж носіць прозвішча руск.: Германн, тады як персанаж оперы — руск.: Герман, і гэта яго імя. Такое напісанне з’яўляецца не памылкай, а наўмыснай зменай.

У працэсе кампазіцыі Чайкоўскі рэдагаваў лібрэта, і сам напісаў словы да некаторых фрагментаў, у тым ліку дзве арыі (Ялецкага, у другім акце і Лізы — у трэцім).

Сусветная прэм’ера оперы адбылася ў Марыінскім тэатры ў Санкт-Пецярбургу 19 снежня 1890 года. Дырыжыраваў Эдуард Напраўнік.

Кіеўская прэм’ера «Пікавай дамы» адбылася 31 снежня 1890 года (дырыжор Іосіф Прыбік), а маскоўская, у Вялікім тэатры, — 4 лістапада 1891 года (дырыжор Іпаліт Альтані  (руск.)).

  • Г. Кристи. Работа Станиславского в оперном театре. — М., Искусство, 1952. — 282 с.
  • А. А. Соловцов. Книга о русской опере. — М., 1960.
  • Г. В. Копытова. В.Э. Мейерхольд: Пиковая дама - замысел, воплощение, судьба. — М., Композитор, 1994. — 404 с.
  • В. Коршиков  (руск.). Хотите, я научу вас любить оперу… — М., Студия "Ять", 2007. — 246 с.