Старажытнасаксонская мова
| Старажытнасаксонская мова | |
|---|---|
| Краіны | паўночная Германія, Нідэрланды |
| Агульная колькасць носьбітаў |
|
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Пісьменнасць | лацінскае пісьмо |
| Моўныя коды | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | osx |
| IETF | osx |
| Glottolog | olds1250 |
Старажытнасаксонская мова, таксама вядомы як старажытнаніжнегерманская мова — самая ранняя форма ніжненямецкай мовы[1], пацверджаная дакументамі VIII-XII стагоддзяў. З яе развілася Сярэдненіжненямецкая мова. На ёй размаўлялі саксы на паўночна-заходнім узбярэжжы Германіі і ў Нідэрландах. Старажытнасаксонская досыць блізкая да старажытнай англа-фрызскай мовы (старажытнафрызская мова, старажытнаанглійская мова); яна таксама блізкая да старажытнаніжнефранкскай мовы («старажытнагаландская мова»). Гэта мова адрозніваецца ад старажытнаверхненямецкай мовы адсутнасцю слядоў другога перамяшчэння зычных. Была ўзаемазразумелая са старажытнаанглійскай мовай.[2]
Фаналогія[правіць | правіць зыходнік]
Старажытнасаксонская мова не прымала ўдзелу ў другім (верхненямецкім) перамяшчэнні зычных, і таму захаваў выбуховыя зычныя гукі p, t, k, якія былі зменены ў старажытнаверхненямецкай мове ў розныя фрыкатывы ды афрыкаты. Нямецкія дыфтонгі ai, au пераўтварыліся ў доўгія галосныя гукі ē, ō, адпаведна, тады як у старажытнаверхненямецкай мове яны ператвараліся або ў ei, ou, або ў ē, ō у залежнасці ад зычнага гуку пасля іх. Старажытнасаксонская, адзіная з заходнегерманскіх моў, захаваў нямецкі -j- пасля зычнага гуку, напрыклад, heliand «збавіцель» (стар.-в.-ням.: heilant, стар.-англ.: hǣlend, гоцк.: háiljands). Нямецкі ўмляут прысутнічае толькі ў відзе кароткага a, і не паслядоўны, напрыклад, hebbean ці habbian «мець» (стар.-англ.: hebban).
Зноскі
- ↑ Old Saxon language at Encyclopædia Britannica
- ↑ Fortson, Benjamin W. (2004). Indo-European Language and Culture: An Introduction. Wiley-Blackwell. p. 315. ISBN 1405103167. http://books.google.de/books?id=5hOtPBF6XWwC&pg=PA315&dq=%22old+english%22+%22old+saxon%22+mutually+intelligible&client=firefox-a&hl=en&cd=4#v=onepage&q=%22old%20english%22%20%22old%20saxon%22%20mutually%20intelligible&f=false.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
Захавалася ўсяго некалькі тэкстаў, асабліва ў малітвах, якія адносяцца да хрышчэння, напісаных саксамі па загаду Карла Вялікага. Адзіны захаваны літаратурны тэкст Heliand.
- Heliand
- Фрагмент Кнігі Быцця[1]
- Trierer Blutsegen
- Wurmsegen
- Spurihalz
- Старажытнасаксонская вадохрышчанская малітва
- Каментарыі да псалмоў
- Пенітэнцыярыя
- Гамілія Беды Вялебнага
- Credo
- Essener Heberegister
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Galleé, Johan Hendrik (1910). Altsächsische Grammatik. Halle: Max Niemeyer.
- ↑ On the basis of the edition by Burkhard Taeger, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1996 (10. Auflage) prepared by Jost Gippert, Frankfurt, 11.11.2003; TITUS version by Jost Gippert, Frankfurt a/M, 11.11.2003