Транспланталогія ва Украіне

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Транспланталогія ва Украіне

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

На працягу першага паўгоддзя 2021 года ўкраінскія медыкі выканалі 126 аперацый па трансплантацыі органаў і было задзейнічана 20 цэнтраў[1][2][3].

Юрыдычныя аспекты[правіць | правіць зыходнік]

У 2018 годзе Вярхоўная Рада Украіны прыняла Закон «Аб прымяненні трансплантацыі анатамічных матэрыялаў чалавеку»[4][5][6][7][8][9].

У 2019 годзе ў закон былі ўнесеныя змены, якія спрыялі ўрэгуляванню працэсу перасадкі анатамічных матэрыялаў чалавеку. Пасля гэтага трансплантацыя стала больш распаўсюджаным і вядомым метадам лячэння ва Украіне.

Што было зменена:

  • сфарміравана стратэгія развіцця сістэмы трансплантацыі ва Украіне;
  • удасканалены загад аб дыягностыцы смерці мозгу[10];
  • узаконеная перасадка органаў у тым ліку ад блізкіх сваякоў.

У канцы 2020 года была ўведзена ў тэставую эксплуатацыю Адзіная дзяржаўная інфармацыйная сістэма трансплантацыі[11].

У 2020—2021 гадах былі змененыя тарыфы на правядзенне ўсіх відаў трансплантацый[12].

Была ўрэгуляваная транспарціроўка трансплантатаў[13].

Кіраванне[правіць | правіць зыходнік]

Каардынацыя дзейнасці ўдзельнікаў сістэмы трансплантацыі адбываецца спецыялізаванай дзяржаўнай установай «Украінскі цэнтр трансплант-каардынацыі» (ад МААЗ Украіны)[14].

Перасадка ныркі[правіць | правіць зыходнік]

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Ва ўкраінскай транспланталогіі нельга забываць гістарычны вопыт перасадкі ныркі казы чалавеку з тэрмінальнай урэміяй ў 1924 годзе, выкананай знакамітым В. Ф. Война-Ясянецкім (свяціцель Лука) у сібірскай ссылцы. Варта адзначыць, што В. Ф. Война-Ясянецкі быў выпускніком медыцынскага факультэта Кіеўскага ўніверсітэта імя Святога князя Уладзіміра 1903 года[15].

Упершыню ва Украіне і свеце перасадку ныркі на шыю сабакі Ю. Ю. Вараны прадэманстраваў 28 мая 1930 года ў Харкаве на Усесаюзным з’ездзе фізіёлагаў. Цікава, што некаторыя аўтары, аддавалі прыярытэт у распрацоўцы метаду аўтатрансплантацыі ныркі на шыю сабакам дацэнту Г. М. Шпугу  (руск.) (бел., нягледзячы на ​​тое, што апошні зрабіў перасадку ныркі праз 7 гадоў пасля Ю. Ю. Варанога.

Трансплантацыю ныркі чалавеку таксама ўпершыню ў свеце выканалі ва Украіне. 3 красавіка 1933 года, працуючы галоўным урачом у Херсоне, хірург Юрый Вараны ўпершыню ў свеце выканаў клінічную перасадку трупнай ныркі ў бальніцы Харкава, калі праходзіў там стажыроўку. Аперацыя была праведзена маладой жанчыне пасля спробы самагубства. Яна атруцілася хларыдам ртуці  (руск.) (бел. з-за сямейнай сваркі. У жанчыны развілася вострая хвароба нырак, і хірург вырашыў перасадзіць ёй нырку ад мужа, які памёр ад чэрапна-мазгавой траўмы.

Нырку далучылі да сасудаў сцягна. Праз некалькі гадзін пасля аперацыі нырка зарабіла і вылучыла кропелькі мачы праз свіршч, які склаўся ў скуры. І праз два дні хворая памерла. Гэта адбылося з-за рэакцыі адрыньвання трансплантанта. У той час урачам было яшчэ мала вядома аб гістасумяшчальнасці  (руск.) (бел. — сумяшчальнасці тканак донара і рэцыпіента.

Справаздача аб гэтай аперацыі была апублікаваная ў італьянскім часопісе «Minerva Chirurgica»[16], у якім адзначалася, што нырка ўключылася ў кровазварот і пачала самастойна функцыянаваць. Гэтая перасадка ныркі была першай у гісторыі спробай перасадкі любога цэлага органа чалавеку.[17], хоць першая рэцыпіентка пражыла з новым органам толькі 48 гадзін.[18] Аб выніках даследавання таксама было паведамленне ў іспанскім часопісе «El Siglo Medico» (1936)[19].

У наступныя гады Вараны выканаў яшчэ пяць перасадак ныркі. Ён выкарыстоўваў трансплантацыю як часовую меру — для падтрымання жыцця пацыента, пакуль не запрацуюць яго ўласныя ныркі. На медыцынскім сімпозіуме ў 1950 годзе Вараны апісаў два выпадкі. У адным з іх донарская нырка працавала чатыры дні, у другім — сем. Гэтага было дастаткова, каб пацыенты паправіліся і пасля выпісаліся з бальніцы.

Сучаснасць[правіць | правіць зыходнік]

Ва Украіне дзейнічае шэсць цэнтраў трансплантацыі, у якіх выконваюцца аперацыі па трансплантацыі ныркі, печані і сэрца:

  1. Аддзяленне трансплантацыі ныркі Харкаўскага абласнога клінічнага цэнтра ўралогіі і нефралогіі імя У. І. Шапавала
  2. Аддзяленне трансплантацыі і хранічнага гемадыялізу з ложкамі эндакрыннай хірургіі цэнтра трансплантацыі і хранічнага гемадыялізу та хронічного гемодіалізу з ліжками ендокринної хірургії центру трансплантації та хронічного гемодіалізу КУ «ЗАКЛ» ЗАС (Запоріжжя)
  3. Аддзяленне хірургіі і трансплантацыі Днепрапятроўскай абласной клінічнай бальніцы імя І. І. Мечнікава  (укр.) (бел.
  4. Нацыянальны інстытут хірургіі і транспланталогіі імя А. А. Шалімава  (укр.) (бел.
  5. Аддзяленне трансплантацыі і дыялізу Адэскай абласной клінічнай бальніцы  (укр.) (бел.
  6. Ковельское гарадское тэрытарыяльнае медыцынскае аб’яднанне[20]

Аддзяленне трансплантацыі Данецкай абласной бальніцы імя М. І. Калініна  (укр.) (бел. не праводзіць аперацыі з 2014 года[21].

Ва Украіне пераважае трансплантацыя ад жывога донара-сваяка, а трансплантацыя ад трупнага донара ў апошнія гады практычна не практыкуецца. Так, у 2016 годзе былі праведзены толькі дзве аперацыі па перасадцы ныркі ад трупнага донара[22].

Дынаміка[правіць | правіць зыходнік]

Дынаміка аперацый па трансплантацыі нырак з 2019 года[23]:

Перасадка сэрца[правіць | правіць зыходнік]

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Паштовая марка Укрпошты з выявай А. А. Шалімава  (укр.) (бел.

Першая ва на тэрыторыі Украіны аперацыя па перасадцы сэрца была праведзена пад кіраўніцтвам заснавальніка і дырэктара кіеўскага Інстытута хірургіі і транспланталогіі  (укр.) (бел. А. А. Шалімава  (укр.) (бел., але пасля некалькіх аперацый, зробленых на сэрцах, у краіне здарыўся 15-гадовы перапынак.

У 2001 годзе ўкраінскі кардыяхірург Б. М. Тодураў  (укр.) (бел. выканаў першую трансплантацыю сэрца ва Украіне на базе кафедры кардыяхірургіі Нацыянальнага інстытута хірургіі і транспланталогіі імя А. А. Шалімава  (укр.) (бел.[24]. Донарам быў 35-гадовы мужчына, рэцыпіентам 36-гадовы Мікалай Ішчук з Ровенскай вобласці. Аперацыйная брыгада складалася з пяці хірургаў, двух анестэзіёлагаў, урача-перфузіёлага, групы лабарантаў і аперацыйных сясцёр. Аперацыя доўжылася амаль чатыры гадзіны і была праведзена бясплатна[25]. Пацыент з донарскім сэрцам пражыў два тыдні.

Другую аперацыю па трансплантацыі Тодураў зрабіў праз два гады. Харкаўчанін Эдуард Сакалоў з 2003 года жыве з донарскім сэрцам[26].

Першая аперацыя па перасадцы сэрца падлетку была праведена таксама Тодуравым разам з загадчыкам аддзялення паталогіі міякарда і трансплантацыі органаў і тканак Гаўрыілам Коўтунам і калегамі са Львова ў верасні 2021. Рэцыпіентам стаў 13-гадовы хлопчык[27].

Дынаміка[правіць | правіць зыходнік]

Дынаміка аперацый па трансплантацыі сэрца з 2019 года[23]:

Перасадка лёгкіх[правіць | правіць зыходнік]

Аляксандр Юр’евіч Усенка  (укр.) (бел.

12 красавіка 2016 года ў Нацыянальным інстытуце хірургіі і транспланталогіі імя А. А. Шалімава  (укр.) (бел. ўпершыню ва Украіне была праведзена ўнікальная аперацыя па перасадцы ніжніх доляў лёгкіх жывых донараў — бацькі і маці — 29-гадовай жанчыне. У аперацыі ўдзельнічалі больш за 50 спецыялістаў інстытута, яна доўжылася больш за 26 гадзін[28]. Аперацыю праводзіў Аляксандр Юр’евіч Усенка  (укр.) (бел., які ўзначальвае інстытут Шалімава[29].

Перасадка печані[правіць | правіць зыходнік]

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У 1994 годзе прафесар Аляксандр Сямёнавіч Ніканенка ў Запарожскім цэнтры транспланталогіі выканаў першую ва Украіне аперацыю па перасадцы печані ад памерлага донара. Да 2000 года ва Украіне было выканана 7 аперацый па перасадцы печані, 4 з якіх прайшлі паспяхова. У 2001 годзе, прафесары Валерый Феадосьевіч Саенка  (укр.) (бел. і А. Г. Катэнко ўпершыню ў краіне правялі трансплантацыю часткі печані ад жывога сваяка ў Нацыянальным інстытуце хірургіі і транспланталогіі імя А. А. Шалімава  (укр.) (бел.[30][31].

Юбілейную, сотую аперацыю па перасадцы печані ва Украіне здзейснілі спецыялісты Інстытута імя Шалімава ў 2012 годзе[32].

Дынаміка[правіць | правіць зыходнік]

Дынаміка аперацый па трансплантацыі печані з 2019 года[23]:

Зноскі

  1. ↑ 126 трансплантацій виконано в Україні протягом І півріччя 2021 року (укр.). moz.gov.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  2. ↑ За пів року в Україні провели 126 трансплантацій органів (укр.). www.ukrinform.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  3. ↑ Українські медики за пів року виконали 126 операцій з трансплантації органів (укр.). medicine.rayon.in.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  4. ↑ Про застосування трансплантації анатомічних матеріалів людині (укр.). Офіційний вебпортал парламенту України. Праверана 21 ліпеня 2021.
  5. ↑ ІПС ЛІГА:ЗАКОН - система пошуку, аналізу та моніторингу нормативно-правової бази.. ips.ligazakon.net. Праверана 21 ліпеня 2021.
  6. ↑ Проект постанови Кабінету Міністрів України «Деякі питання реалізації Закону України «Про застосування трансплантації анатомічних матеріалів людині» (укр.). moz.gov.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  7. ↑ Прийнято новий Закон про трансплантацію (укр.). European Business Association. Праверана 21 ліпеня 2021.
  8. ↑ Лише за згодою: Рада ухвалила закон про трансплантацію. Українська правда _Життя. Праверана 21 ліпеня 2021.
  9. ↑ Пересадка органів в Україні: ви готові до цього? (укр.). Радіо Свобода. Праверана 21 ліпеня 2021.
  10. ↑ Про деякі питання удосконалення роботи відділень анестезіології та інтенсивної терапії закладів охорони здоров'я (укр.). Офіційний вебпортал парламенту України. Праверана 21 ліпеня 2021.
  11. ↑ Про затвердження Положення про Єдину державну інформаційну систему трансплантації органів та тканин (укр.). Офіційний вебпортал парламенту України. Праверана 21 ліпеня 2021.
  12. ↑ Кабінет Міністрів України - Про внесення змін до постанов Кабінету Міністрів України від 18 грудня 2019 р. № 1083 і від 3 березня 2021 р. № 181 (укр.). www.kmu.gov.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  13. ↑ Zaxid.net. «Органи ваших близьких будуть жити далі» (укр.). ZAXID.NET. Праверана 21 ліпеня 2021. (2020)
  14. ↑ Кабінет Міністрів України - Про утворення спеціалізованої державної установи “Український центр трансплант-координації” (укр.). www.kmu.gov.ua. Праверана 21 ліпеня 2021.
  15. ↑ КЛЯП С. И. Ю. Ю.ВОРОНОЙ И ЕГО РОЛЬВ СТАНОВЛЕНИИ ТРАНСПЛАНТОЛОГИИ ПОЧКИ (руск.)
  16. ↑ 80 лет назад, 3 апреля 1933 года, украинский хирург Юрий Вороной провел первую в мире операцию по пересадке почки // Факты. № 56 (3795). 29 марта 2013. с. 31.
  17. ↑ Михайло Дідовець. Вічне перехрестя Вороних // Деснянська правда, 28 квітня 2011. № 46. Архівавана з першакрыніцы 4 березня 2016. Праверана 30 березня 2013.
  18. ↑ Історія медицини. Видатні постаті. Юрій Вороний / Здоров'я України. Архівавана з першакрыніцы 17 жовтня 2018. Праверана 30 березня 2013.
  19. ↑ The first publication of the first human kidney transplantation in Spanish journal El Siglo Medico (title page, 1936)
  20. ↑ для здійснення трансплантації органів. 21 листопада 2019
  21. ↑ 24 роки в черзі за ниркою. Чому у Львові так рідко пересаджують органи. tvoemisto.tv. Праверана 13 лістапада 2018.
  22. ↑ Проблеми та перспективи розвитку системи трансплантації в Україні: що заважає рятувати тисячі українців за допомогою трансплантації? (укр.). moz.gov.ua. Праверана 13 лістапада 2018.
  23. ↑ а б в В Украине за год увеличилось количество трансплантаций. Сколько человек получили новые органы? (руск.)
  24. ↑ Перша пересадка серця в Україні.
  25. ↑ POSTUP/BRAMA - Нове серце. postup.brama.com. Праверана 14 верасня 2018.
  26. ↑ Едуард Соколов відсвяткував в Інституті серця 15 років життя з донорським серцем (2 жовтня 2018).
  27. ↑ ПЕРВАЯ в истории Украины трансплантация сердца ребенку! (руск.)
  28. ↑ Київські медики вперше провели вдалу операцію з пересадки легенів (укр.)(недаступная спасылка). kiev-ukr.segodnya.ua. Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2017. Праверана 26 ліпеня 2018.
  29. ↑ В Україні вперше провели операцію з пересадки легенів. espreso.tv. Праверана 26 ліпеня 2018.
  30. ↑ Spicák, J (2000-09). "Liver Transplantation in Eastern Europe". Liver Transplantation. Vol. 6, no. 5. pp. 665–669. doi:10.1053/jlts.2000.9762. ISSN 1527-6465. Праверана 2018-07-18. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка) Архіўная копія. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2022. Праверана 25 лістапада 2022.
  31. ↑ Achievements of Transplantology in Ukraine and in the World (англ.). stemcellbank.org.ua. Праверана 18 ліпеня 2018.
  32. ↑ "Інститут Шалімова пересадив ювілейну печінку". ТСН.ua [украінская]. 2012-03-28. Праверана 2018-07-18.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Транспланталогія_ва_Украіне&oldid=4580376"