Тэтуан
Горад
Тэтуан на карце Марока   | ||||||||||||||||||||
Тэтуан (араб. تطوان літар. «вока» або «крыніца, фантан»; фр.: Tétouan; ісп.: Tetuán) — горад на поўначы Марока ў берберскім племянным рэгіёне Рыф. У 1912—1956 гг. Тэтуан — сталіца пратэктарата Іспанскае Марока. Цяпер проста раённы цэнтр правінцыі Тэтуан у складзе вобласці Танжэр-Тэтуан. Насельніцтва — 320 тыс. чал.
Размяшчэнне
[правіць | правіць зыходнік]Тэтуан размешчаны недалёка ад берага Міжземнага мора ў некалькіх кіламетрах ад Гібралтарскага праліва, у 40 км на ўсход ад Танжэра, некалі важнага цэнтра еўрапейскай прысутнасці ў Магрыбе.
Насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]Напачатку XX стагоддзя насельніцтва горада было каля 25 тыс. чалавек, з якіх палова былі яўрэі, каля 40 % — мусульмане (галоўным чынам берберы, але таксама і арабы) і каля 10 % — іспанскія каланісты. Горад меў двухмоўны іспана-арабскі характар, захоўваючы пры гэтым у цэлым азіяцкі ўклад жыцця. Пасля незалежнасці яўрэі і хрысціяне ў большасці сваёй эмігравалі. З-за замкнутасці мусульманак, нешматлікія мясцовыя іспанскія каланісты і ваенныя ўступалі ў сувязі з яўрэйскімі жанчынамі. Характэрна, што большасць мусульман у іспанскім рэгіёне Марока складалі не арабы, а берберы племя Рыф. У той час вельмі шматлікія былі і яўрэі, галоўным чынам нашчадкі маранаў, высланых з Іспаніі пасля заканчэння Рэканкісты. Многія яўрэі перайшлі з часам у іслам. Афіцыйная мова ў сучасным горадзе з насельніцтвам 325 тысяч — арабская, распаўсюджана таксама французская і іспанская мовы. У шматлікіх месцах старога горада захаваліся двухмоўныя іспана-арабскія знакі. Асцерагаючыся аўтаномных памкненняў у Паўночным Марока, цэнтральная ўлада рабіла ўсё магчымае для выцяснення іспанскай мовы ў посткаланіяльны перыяд і замену яе на арабскай і французскай мовамі. У наш час моладзь па-іспанску практычна не гаворыць, хоць старэйшае пакаленне валодае вельмі добра. У апошні час Іспанія адкрыла ў горадзе шэраг цэнтраў па вывучэнні іспанскай мовы, каб падрыхтаваць гастарбайтараў-мараканцаў да працы ў Іспаніі.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Першае паселішча ў раёна горада было заснавана ў III стагоддзі да н.э. старажытнымі маўрамі і звалася Тамуд. Раскопкі на месцы горада паказалі пазнейшую прысутнасць у ім фінікійцаў (Карфаген) і рымлян (Рымская імперыя). Каля 1305 г. паўразбураныя разваліны старога горада давёў да ладу султан Абу Табіт з дынастыі Марынідаў. Па меры завяршэння Рэканкісты, еўрапейцы надаюць усю большую ўвагу краінам Магрыба, Міжземнаморскае ўзбярэжжа якіх атрымала ліхую славу па імі Варварскі бераг піратаў, якіх падтрымлівала Асманская імперыя. Тэтуан ператвараецца ў базу для нападу на бліжэйшы іспанскі г. Сеўта. Каля 1400 г. Тэтуан быў упершыню разбураны Кастыліяй. Рэканкіста завяршылася ў 1492 г. падзеннем г. Гранада. Неўзабаве пасля гэтага большасць марыскаў і маранаў былі высланы з Іспаніі. Бежанцы і пасяленцы з Пірэнейскага паўвострава запоўнілі горад Тэтуан.
Іспанскі Тэтуан
[правіць | правіць зыходнік]
З часам горад набыў славу пірацкага паселішча. 4 лютага 1860 г. іспанскі правадыр Уга О'Донел штурмам узяў горад і атрымаў тытул графа тэтуанскага. Новы іспанскі ўрад прыняўся добраўпарадкоўваць горад на еўрапейскі лад. Але поспех быў нядоўгім, ужо 2 мая 1862 г. мусульмане падымаюць мяцеж, выганяюць іспанцаў і вяртаюць гораду традыцыйны выгляд. Толькі ў 1912 Фескі мірны дагавор перадае горад Іспаніі. У 1913 г. горад вызначаны як сталіца ўсяго Іспанскага Марока і захоўваў гэты статус да 1956 г. У гады іспанскай улады горад быў таксама цэнтрам усіх яўрэяў Марока. Пасля 1956 яўрэі эмігруюць у Ізраіль, ЗША, Канаду, Францыю (Гл. яўрэйскі зыход з арабскіх краін).
Гарады-пабрацімы
[правіць | правіць зыходнік]
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэтуан- Тэтуан Архівавана 21 кастрычніка 2007.
